Những mô hình “Xóm, tổ dân phố văn hóa kiểu mẫu” ở Hải Hậu

Đế giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới (NTM) nâng cao, hướng đến hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM kiểu mẫu năm 2025, UBND huyện Hải Hậu đã ban hành Quyết định số 3204/QĐ-UBND ngày 11-2-2022 về việc xây dựng mô hình “Xóm, tổ dân phố (TDP) văn hóa kiểu mẫu” đến năm 2025. Với sự chỉ đạo quyết liệt và sự vào cuộc của các cấp, các ngành, sau 1 năm thực hiện, mô hình xây dựng “Xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu” đã trở thành phong trào thi đua rộng khắp và ngày càng lan tỏa trong cộng đồng, tạo nhiều khởi sắc trong đời sống văn hóa tinh thần người dân, gìn giữ và phát huy truyền thống hơn 40 năm là điển hình văn hóa cấp huyện của cả nước.

Xóm văn hóa kiểu mẫu Quang Thanh, xã Hải Quang.

Triển khai thực hiện mô hình “Xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu”, huyện Hải Hậu đã lựa chọn 5 đơn vị điểm là các xóm, TDP điển hình trong xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, có đời sống kinh tế phát triển và đã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, từ đó nhân rộng mô hình lên địa bàn toàn. Huyện cũng ban hành cơ chế khen thưởng 10 triệu đồng/xóm, TDP đạt chuẩn văn hóa kiểu mẫu. Các tiêu chí mô hình “Xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu” của huyện bám sát bộ tiêu chí  quốc gia và của tỉnh, bao gồm: cơ sở vật chất văn hóa, thể thao (tiêu chí số 1), nếp sống văn hóa (tiêu chí số 2), phong trào văn hóa, văn nghệ, TDTT (tiêu chí số 3). So với các tiêu chí về văn hóa trong xây dựng xóm, TDP NTM kiểu mẫu, tiêu chí xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu được nâng cao hơn với các tiêu chuẩn như: nhà văn hóa (NVH), khu thể thao xóm, TDP hiện đại, đảm bảo cảnh quan, môi trường sạch đẹp; có bộ trang thiết bị TDTT ngoài trời (từ 5 dụng cụ trở lên); có công trình vệ sinh tự hoại đảm bảo vệ sinh, có mái che, có hệ thống cấp, thoát nước; tỷ lệ “Gia đình văn hóa” hàng năm đạt 97% trở lên; thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, mừng thọ và lễ hội; đạt danh hiệu “Xóm văn hóa” 5 năm liên tục; tỷ lệ người dân tham gia BHYT đạt trên 95%; có từ 3 CLB văn hóa, văn nghệ, TDTT (được UBND xã ban hành quyết định thành lập và có quy chế hoạt động); số gia đình thể thao đạt 37% trở lên; số người tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ đạt 45% trở lên; số người tham gia luyện tập TDTT thường xuyên đạt 85% trở lên…

Xóm Quang Thanh, xã Hải Quang có 163 hộ, 524 khẩu, là một trong 5 đơn vị được huyện Hải Hậu chọn làm điểm triển khai mô hình “Xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu” năm 2022. Ban chi ủy, Ban công tác Mặt trận xóm đã đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, người dân về phong trào xây dựng xóm văn hóa kiểu mẫu. Từ năm 2022 đến nay, xóm đã huy động các nguồn vốn đầu tư trên 300 triệu đồng để nâng cấp cơ sở vật chất NVH; trong đó, nhiều tổ chức, cá nhân tiêu biểu có nhiều đóng góp, ủng hộ như VNPT Hải Hậu, gia đình các ông, bà: Trần Khánh Hạ, Vũ Văn Chi, Trần Hải Hùng, Nguyễn Thị Nhài... Đến nay, NVH và khu thể thao xóm đã hoàn thiện, rộng khoảng 1.000m2, đảm bảo quy định về diện tích, trang thiết bị; xây dựng được tủ sách pháp luật đáp ứng nhu cầu tìm đọc của người dân. Thành công trong thực hiện mô hình “Xóm văn hóa kiểu mẫu” ở Quang Thanh là đã bước đầu triển khai xây dựng xóm NTM thông minh và đạt nhiều hiệu quả thiết thực. NVH xóm được trang bị máy tính nối mạng internet, loa truyền thanh; lắp đặt các cụm đèn led chiếu sáng ban đêm cùng hệ thống camera an ninh gồm 4 camera ở các nút giao thông quan trọng, 2 camera tại NVH; lắp đặt mạng wifi công cộng miễn phí phục vụ nhân dân. Khu vui chơi, giải trí và thể thao xóm có đầy đủ các sân: bóng đá mi ni, cầu lông, nhà bóng bàn, bộ dụng cụ thể thao ngoài trời (9 dụng cụ). Phong trào xây dựng NTM kiểu mẫu nói chung, xây dựng xóm văn hóa kiểu mẫu nói riêng mang đến “luồng gió mới” về tư duy, nhận thức của người dân, trong đó trọng tâm là nâng cao chất lượng các phong trào xây dựng “Xóm văn hóa”, “Gia đình văn hóa” và thực hiện cuộc vận động “Làm cỗ đủ ăn, ăn cỗ không lấy phần” trong việc cưới, việc tang, mừng thọ; thực hiện nghiêm việc sử dụng hợp lý, tiết kiệm vòng hoa viếng trong các đám tang. Hàng năm, tỷ lệ gia đình văn hóa, gia đình NTM, xóm văn hóa NTM ở xóm luôn đạt trên 98%.

Xã Hải Thanh đã lựa chọn xóm Vĩnh Hiệp để chỉ đạo xây dựng mô hình điểm về văn hóa kiểu mẫu. Xóm Vĩnh Hiệp đã rà soát, xây dựng bổ sung hương ước phù hợp với quy định và đảm bảo các tiêu chí xây dựng NTM kiểu mẫu; được các cấp thẩm quyền phê duyệt và đánh giá việc thực hiện hàng năm. Vào Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc (18-11) hàng năm, xóm tổ chức bình xét các danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Gia đình NTM” đều đạt trên 97%. 5 năm liên tục, xóm giữ vững danh hiệu “Xóm văn hóa”. Chi Hội Phụ nữ xóm tích cực vận động người dân tham gia BHYT; tỷ lệ người dân tham gia BHYT ở xóm đạt 97%. Việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội ngày càng đi vào nền nếp. Các phong trào “Tuổi trẻ sống đẹp”, “Cưới theo nếp sống văn minh” được các đoàn viên, thanh niên nhiệt tình hưởng ứng. Phong trào ra quân vệ sinh đường làng, ngõ xóm được phát động và duy trì vào các ngày thứ bảy và chủ nhật tuần cuối cùng hàng tháng. Các hộ dân thực hiện tốt việc phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn, có hố xử lý rác thải hữu cơ tại gia đình, thường xuyên giữ gìn, bảo vệ cảnh quan, môi trường trong khuôn viên hộ gia đình và của xóm, đảm bảo sáng - xanh - sạch - đẹp. NVH xóm có Ban chủ nhiệm phụ trách việc xây dựng kế hoạch sinh hoạt và tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, TDTT thường xuyên nhân các dịp lễ, tết hàng năm. Xóm cũng thành lập được các CLB: văn nghệ quần chúng, bóng chuyền hơi nữ, dưỡng sinh, aerobic hoạt động đều đặn, góp phần nâng cao sức khỏe, tinh thần cho người dân.

Để góp phần xây dựng thành công “Xóm văn hóa kiểu mẫu”, xã Hải An đang triển khai xây dựng con đường bích họa dài gần 1km từ cầu đá Hải An - đường An Đông đến NVH xóm 5 (xóm điểm xây dựng văn hóa kiểu mẫu). Kinh phí thực hiện công trình con đường bích họa được huy động từ nguồn xã hội hóa, phát động các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp hơn 100 triệu đồng. Hàng chục bức họa đủ sắc màu như choàng tấm áo mới rực rỡ lên những bức tường cũ loang lổ do mưa nắng. Chủ đề các bức bích họa là truyền thống lịch sử, nét đẹp văn hóa của vùng đất, con người quê hương ven biển Hải Hậu. Không chỉ mang lại diện mạo mới cho quê hương, tạo cảnh quan môi trường thân thiện, sạch đẹp, công trình con đường bích họa còn góp phần cổ vũ, khích lệ người dân cùng có ý thức, trách nhiệm chung tay xây dựng quê hương ngày càng phát triển và gửi gắm những khát vọng về một cuộc sống mới bình yên, tươi sáng. Đây chính là kết quả từ sự nỗ lực bền bỉ của chính quyền và người dân Hải An, sự linh hoạt, sáng tạo trong xây dựng xóm 5 thành xóm văn hóa kiểu mẫu, hướng tới hoàn thành mục tiêu xây dựng xã NTM kiểu mẫu.

Đồng chí Lê Văn Sơn, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Hải Hậu cho biết: “Việc triển khai xây mô hình “Xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu” đã tạo những chuyển biến trong thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” ở các địa phương trong huyện, tạo chuyển biến tích cực từ nhận thức, trách nhiệm đến hành động của các tầng lớp nhân dân về việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. Đến nay, tỷ lệ “Gia đình văn hóa” toàn huyện đạt 97,5%, tỷ lệ “Gia đình văn hóa” 3 năm liên tục đạt trên 80%; tỷ lệ xóm, TDP đạt danh hiệu “Xóm, TDP văn hóa” hàng năm đạt 99,5%. Năm 2022, toàn huyện có 16 xóm văn hóa duy trì 5 năm liên tục, nâng tổng số xóm, TDP văn hóa duy trì 5 năm lên 83 xóm, TDP. Toàn huyện có 100% xóm, TDP có NVH, 100% NVH có tủ sách pháp luật; 417 sân cầu lông, 386 sân bóng chuyền, 129 sân bóng đá mi ni; 216 bàn bóng bàn, 97 sân thể thao liên xóm. Ở các địa phương trong huyện đã trang bị 479 bộ tập luyện thể thao ngoài trời ở các NVH xóm, TDP, địa điểm sinh hoạt cộng đồng; 218 NVH xóm, TDP có công trình vệ sinh tự hoại đảm bảo vệ sinh, có mái che và hệ thống cấp thoát nước. Năm 2022, các xã, thị trấn đã đăng ký và hoàn thiện 43 mô hình “Xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu”; năm 2023 có 70 xã, thị trấn tiếp tục đăng ký xây dựng mô hình “Xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu”.

Đẩy mạnh xây dựng mô hình “Xóm, TDP văn hóa kiểu mẫu”, thời gian tới, các cấp, các ngành, các địa phương toàn huyện Hải Hậu tiếp tục triển khai thực hiện Kế hoạch số 87/KH-UBND ngày 30-8-2021 của UBND huyện về “Nâng cao chất lượng đời sống văn hóa ở cơ sở giai đoạn 2021-2025”; Quyết định số 333/QĐ-UBND ngày 17-1-2019 của UBND huyện về tiêu chí xây dựng gia đình, xóm, TDP NTM kiểu mẫu “sáng - xanh - sạch - đẹp để phát triển bền vững” giai đoạn 2019-2023. Tập trung khai thác, phát huy hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao xóm, TDP; đa dạng các loại hình sinh hoạt CLB văn hóa, thể thao; đẩy mạnh phong trào văn hoá, văn nghệ, TDTT quần chúng. Nâng cao chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” gắn với phong trào xây dựng NTM kiểu mẫu. Tiếp tục rà soát, bổ sung, sửa đổi hương ước tại các xóm, TDP trên địa bàn huyện để phù hợp với thực tế hiện nay. Nhân rộng mô hình xóm/TDP văn hóa kiểu mẫu, thông minh./.

Bài và ảnh: Khánh Dũng