Vận dụng hiệu quả mô hình STEM trong dạy học ở Trường THCS Nguyễn Hiền

Một trong những mô hình giáo dục hiện đại nhằm hiện thực hóa mục đích giáo dục để thích ứng với yêu cầu của cuộc cách mạng 4.0 đang có sức lan tỏa và ảnh hưởng rộng khắp thế giới, đó chính là giáo dục STEM. Đây là một chương trình giảng dạy dựa trên ý tưởng trang bị cho người học những kiến thức, kỹ năng liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học - theo cách tiếp cận liên môn và người học biết cách vận dụng phối hợp kiến thức các môn học để giải quyết vấn đề liên quan trong cuộc sống hàng ngày. Thay vì dạy 4 môn học tách biệt như ở Chương trình giáo dục phổ thông 2006, STEM kết hợp các môn thành một mô hình học tập gắn kết dựa trên các ứng dụng thực tế.

Đội tuyển rô bốt của Trường THCS Nguyễn Hiền giành giải Nhì tại cuộc thi VEX IQ Robotics toàn quốc năm 2023.

Nắm bắt kịp thời xu thế đó, Trường THCS Nguyễn Hiền (Nam Trực) đã tập trung đầu tư, vận dụng hiệu quả mô hình dạy học STEM để phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh; khuyến khích sự sáng tạo và tổ chức các hoạt động giáo dục của trường. Trường được Sở Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) đánh giá là đơn vị dẫn đầu trong việc triển khai giáo dục STEM của tỉnh cấp THCS.

Để vận dụng hiệu quả mô hình STEM trong dạy học, trước tiên, nhà trường đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhằm tạo sự đồng thuận, thống nhất và phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường khi tham gia các hoạt động giáo dục. Trong đó, sự phối hợp giữa gia đình - nhà trường - xã hội giữ vai trò nòng cốt, tạo sự tin tưởng của phụ huynh học sinh để cùng chia sẻ, ủng hộ và hợp tác với nhà trường trong quá trình triển khai chương trình giáo dục STEM. Cùng với đó, nhà trường tổ chức các hoạt động giao lưu, tập huấn, bồi dưỡng; cử giáo viên, học sinh đi tham quan, học tập trao đổi kinh nghiệm ở các địa phương, các cơ sở giáo dục trong và ngoài tỉnh đang triển khai mạnh mẽ, sâu rộng chương trình giáo dục STEM như: tham gia Ngày hội STEM huyện Thái Thuỵ (Thái Bình), Ngày hội STEM Trường THCS Trưng Vương (Hà Nội), Ngày hội STEM tỉnh Hà Giang... Tổ chức tập huấn chương trình giáo dục STEM như: cử cán bộ, giáo viên tham gia các lớp tập huấn STEM do Phòng GD và ĐT huyện, Sở GD và ĐT tổ chức, các lớp học do Liên minh STEM Việt Nam tổ chức tại Học viện Panasonic, Học viện sáng tạo S3... Từ những trải nghiệm quý giá được tích lũy trong quá trình nghiên cứu, học tập, tham quan, học tập cộng với sự nỗ lực, bền bỉ, say nghề của đội ngũ cán bộ, giáo viên, đã hình thành đội ngũ cốt cán về giáo dục STEM của nhà trường như các thầy, cô: Phạm Thị Ngọc, Tạ Văn Cảnh, Lương Thị Phượng... Từ đó nhân rộng đội ngũ cốt cán chuyên sâu về giáo dục STEM có khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục STEM và phổ biến kiến thức giáo dục STEM ra toàn trường và trên địa bàn toàn huyện Nam Trực.

Cùng với chú trọng đội ngũ, nhà trường huy động tổng hợp các nguồn lực tài chính gồm ngân sách và vận động xã hội hoá để đầu tư cơ sở vật chất cho dạy học, trong đó có dạy học STEM. Hiện tại trường đã có đủ các phòng học, phòng thực hành bộ môn phục vụ công tác giảng dạy nói chung và dạy học theo mô hình STEM. Cụ thể, các phòng học của trường đều được trang bị máy chiếu đa năng, tủ sách. Trường có 3 bảng tương tác thông minh và thường xuyên sử dụng hiệu quả. Nhà đa năng của trường được Ngân hàng Bưu điện Liên Việt tài trợ xây dựng giúp tổ chức hiệu quả các hoạt động tập thể cho học sinh. Trường được đồng chí Bạch Ngọc Chiến, cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh tặng 6 rô bốt. Năm 2018, trường mua bổ sung 2 rô bốt. Năm 2023, trường được Phòng GD và ĐT huyện đầu tư mua thêm 1 sân thi đấu và 2 rô bốt VEX 02. Việc đầu tư rô bốt và sân thi đấu đã tạo điều kiện nâng cao chất lượng giáo dục STEM của nhà trường, tạo điều kiện cho học sinh, đặc biệt là câu lạc bộ (CLB) STEM rô bốt của trường được làm quen với lập trình máy tính, định hướng ngành nghề STEM công nghệ cao như khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo…

Sinh hoạt CLB Robotis Trường THCS Nguyễn Hiền.

Triển khai chương trình giáo dục STEM, trước tiên, nhà trường tổ chức dạy học các môn khoa học theo phương thức giáo dục STEM, đây là hình thức tổ chức giáo dục STEM chủ yếu trong nhà trường. Theo cách này, các bài học, hoạt động giáo dục STEM được triển khai ngay trong quá trình dạy học các môn học STEM theo hướng tiếp cận liên môn. Các chủ đề, bài học, hoạt động STEM bám sát chương trình của các môn học thành phần. Hình thức giáo dục STEM này không làm phát sinh thêm thời gian học tập. Nhà trường chỉ đạo đối với các môn khoa học tự nhiên, tổ chức dạy học tối thiểu 1 chủ đề STEM đối với mỗi môn học, mỗi khối lớp trong mỗi 1 kỳ học. Cùng với tổ chức dạy học các môn khoa học theo phương thức giáo dục STEM, trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM. Qua hoạt động này, học sinh được khám phá các thí nghiệm, ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong thực tiễn đời sống. Từ đó, học sinh nhận biết được ý nghĩa của khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học đối với đời sống con người, nâng cao hứng thú học tập các môn học STEM. Các CLB: Khoa học, STEM tái chế, STEM rô bốt, Khoa học, Toán... hoạt động sôi nổi, thường xuyên, thu hút đông đảo học sinh tham gia. Nhiều CLB đã phát huy tính tích cực, là sân chơi bổ ích cho học sinh. Học sinh tham gia Ngày hội STEM cấp tỉnh, cấp huyện đạt nhiều kết quả đáng khích lệ. Cùng với đó, trường tổ chức hoạt động sáng tạo khoa học kỹ thuật (KHKT) và triển khai các dự án nghiên cứu trong khuôn khổ cuộc thi KHKT dành cho học sinh. Được tham gia các CLB STEM và nghiên cứu KHKT, học sinh nhận thấy năng lực, sở thích, giá trị của bản thân đối với nghề nghiệp thuộc lĩnh vực STEM. 

Với việc áp dụng chương trình giáo dục STEM và đẩy mạnh các hoạt động giáo dục STEM, học sinh của nhà trường đã tạo ra nhiều sản phẩm STEM, sản phẩm KHKT có ý nghĩa thiết thực với học tập và cuộc sống, tham gia các cuộc thi cấp huyện, cấp tỉnh hàng năm đều đạt giải Nhất, Nhì, Ba, có những sản phẩm KHKT được lựa chọn dự thi cấp quốc gia. Tiêu biểu, mới đây, tại cuộc thi VEX IQ Robotics toàn quốc năm 2023 do Tổ chức STEAM for Vietnam phối hợp với Trung tâm Hoa Kỳ (trực thuộc Đại sứ quán và Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Việt Nam) và Đại học Bách khoa Hà Nội được tổ chức tại Hà Nội, vượt qua hơn 150 đội, đội rô bốt của Trường THCS Nguyễn Hiền đã xuất sắc giành giải Nhì và được chọn vào 20 đội xuất sắc nhất tham gia tranh tài tại Giải vô địch thế giới VEX Robotics World Championship 2023 diễn ra vào tháng 5 tới tại Hoa Kỳ.

Cô Phạm Thị Ngọc, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hiền cho biết: “Kết quả đó là Ban giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo sát sao, quan tâm thường xuyên, khơi dậy tinh thần say mê, tâm huyết của đội ngũ, tạo lên sức mạnh tổng hợp của tập thể sư phạm. Ban giám hiệu chủ động xây dựng kế hoạch thưởng cho số lượng và chất lượng các hoạt động giáo dục STEM. Đội ngũ giáo viên được đào tạo nâng cao kiến thức, có lòng nhiệt tình thi đua trong hoạt động giáo dục STEM. Người dân, phụ huynh tin tưởng tạo điều kiện tốt cho con em được tham gia học tập nâng cao. Đồng thời, nhà trường làm tốt công tác động viên, khen thưởng giáo viên và học sinh có thành tích cao trong hoạt động giáo dục STEM...”. 

Chương trình giáo dục STEM được triển khai hiệu quả tại Trường THCS Nguyễn Hiền đã làm thay đổi nhận thức, hình thành kiến thức và kỹ năng STEM của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục toàn diện trong nhà trường, đáp ứng yêu cầu của quá trình đổi mới giáo dục, đưa trường xứng đáng là một trong những đơn vị đi đầu về giáo dục STEM của huyện Nam Trực và của tỉnh./.

Bài: Minh Thuận
Ảnh: Minh Thuận, Do cơ sở cung cấp