Nhân rộng diện tích gieo cấy theo phương thức máy cấy - mạ khay

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT), vụ xuân năm 2023 diện tích áp dụng máy cấy - mạ khay trong toàn tỉnh đang có xu hướng tăng cao so với vụ mùa năm 2022. Việc mở rộng diện tích lúa cấy bằng máy thể hiện được ưu thế, hiệu quả và được người dân lựa chọn thay thế các hình thức gieo cấy khác.  

Gia đình chị Nguyễn Thị Tuyến, hợp tác xã Nam Thành, xã Đồng Sơn (Nam Trực) đang tích cực gieo cấy 37ha bằng máy cấy - mạ khay.

Tranh thủ thời tiết thuận lợi, hiện nay các địa phương triển khai tích cực lấy nước, làm đất, gieo mạ, cấy... Tất cả đều hướng đến việc đẩy nhanh tiến độ để sản xuất vụ xuân đúng khung thời vụ tốt nhất. Dự kiến trong tháng 2, việc gieo cấy lúa xuân sẽ hoàn thành đúng kế hoạch thời vụ. Tại xã Vĩnh Hào (Vụ Bản), anh Phạm Kỳ Phong đang tích cực triển khai làm dịch vụ mạ khay, cấy máy. Nhờ làm tốt công tác chuẩn bị, máy cấy hoạt động tối đa công suất giúp anh hoàn thành dịch vụ cấy gần 30ha đã ký hợp đồng trong khung thời vụ. Diện tích mạ đã gieo được chăm sóc, che phủ nilon khi có không khí lạnh tăng cường, nền nhiệt độ xuống thấp. Anh Phong cho biết: “Để thực hiện tốt dịch vụ mạ khay - máy cấy theo hợp đồng đã ký, tôi đã triển khai công tác chuẩn bị từ sớm. Tôi trực tiếp vào Ninh Bình, Thanh Hóa để kiểm tra chất lượng, mua giá thể (đất) gieo mạ khay, chuẩn bị mặt bằng, dụng cụ tưới, chăm sóc mạ bảo đảm mạ khỏe, tốt đều, tạo tiền đề cho vụ lúa xuân thắng lợi”. Tại Hợp tác xã (HTX) Nam Thành, xã Đồng Sơn (Nam Trực), gia đình chị Nguyễn Thị Tuyến cũng gieo cấy 37ha bằng máy cấy - mạ khay. Toàn bộ diện tích vụ xuân năm nay của gia đình chị được cấy bằng giống lúa ST25. Chị Tuyến cho biết: “Rút kinh nghiệm từ vụ trước, vụ xuân năm nay, gia đình tôi đã chủ động đầu tư mua khay, vào Ninh Bình mua đất để làm mạ, rồi thuê máy cấy, giúp giảm gần một nửa chi phí. Diện tích cấy bằng máy lớn nên việc bố trí lịch gieo mạ cũng phải hợp lý để bảo đảm chất lượng mạ hoàn thành cấy trong khung thời vụ. Với mức giá thuê máy cấy 150 nghìn đồng/sào giúp gia đình tôi tiết kiệm gần 100 nghìn đồng/sào so với thuê người cấy thủ công. Hiện nhu cầu cấy máy của người dân tăng theo từng vụ, tuy nhiên, việc đầu tư máy cấy cần nguồn vốn lớn, mặt bằng làm mạ còn nhiều hạn chế nên chưa thể đáp ứng đủ diện tích người dân đăng ký”.

Những vụ gần đây, huyện Hải Hậu là địa phương có diện tích cấy bằng máy lớn nhất tỉnh. Để mở rộng diện tích cấy bằng máy, huyện đã chỉ đạo các xã, thị trấn quy hoạch vùng lúa cấy bằng máy tập trung, thuận lợi tưới, tiêu nước; kế hoạch sản xuất phải được xây dựng sớm và cụ thể, từ đó chủ động triển khai dịch vụ máy cấy - mạ khay. Khuyến khích các địa phương thành lập tổ dịch vụ tại chỗ hoặc ký hợp đồng với tổ dịch vụ của các địa phương khác. Cùng với đó, huyện chỉ đạo tạo điều kiện về mặt bằng để các tổ dịch vụ xây dựng kho bãi, tập kết giá thể, nơi để và chăm sóc mạ khay...

Đồng chí Trần Đức Chính, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở NN và PTNT) cho biết: Năm 2022, toàn tỉnh có trên 3.000ha gieo cấy bằng máy cấy - mạ khay. Qua thực tế sản xuất cho thấy, lúa cấy bằng máy nông, mật độ cây lúa đồng đều nên phát huy được hiệu ứng hàng biên, ruộng lúa thông thoáng ít sâu bệnh nên giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật góp phần bảo vệ môi trường; năng suất lúa tăng từ 10-15% so với cấy bằng tay. Ngoài ra, việc sử dụng máy cấy còn giúp các HTX quy hoạch được vùng sản xuất gieo cấy cùng một loại giống, cùng trà thuận lợi cho việc chăm sóc, thu hoạch, từng bước hình thành các vùng sản xuất lúa hàng hóa tập trung, góp phần thay đổi tập quán sản xuất lúa nhỏ lẻ, manh mún. Một trong những khó khăn đối với sản xuất lúa hiện nay là việc thiếu lao động làm nông nghiệp trong khi thời vụ lại hết sức gấp gáp. Do vậy mặt khác, nếu mở rộng diện tích cấy máy sẽ giúp khắc phục tình trạng này. Để hỗ trợ cho nông dân tích cực đầu tư máy cấy - mạ khay, ngày 23-6-2020, UBND tỉnh đã có Quyết định số 21/2020/QĐ-UBND quy định về hỗ trợ phát triển ngành nghề nông thôn và làng nghề trên địa bàn tỉnh. Theo đó tỉnh sẽ hỗ trợ dự án cơ giới hóa nông nghiệp phục vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp với mức hỗ trợ tối đa 50% nhưng không quá 150 triệu đồng/dự án… Chính sách hỗ trợ của tỉnh chính là động lực để các cơ sở sản xuất, hộ gia đình triển khai mở rộng quy mô áp dụng mô hình máy cấy - mạ khay trong các năm tới. Bước đầu các hộ nông dân tham gia mô hình cấy lúa bằng máy đã có thay đổi nhận thức, góp phần giải quyết tình trạng bỏ hoang ruộng đất ngày một tăng”.

Góp phần tăng nhanh tỷ lệ sử dụng máy cấy - mạ khay ngoài các HTX thì các cá nhân thực hiện tích tụ ruộng đất sản xuất cánh đồng lớn đóng vai trò hết sức quan trọng. Đây chính là những điển hình đi đầu trong áp dụng cơ giới hóa, đẩy mạnh áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp. Tại xã Liên Bảo (Vụ Bản), gia đình anh Trần Quang Tiến đã quyết định đầu tư trên 1 tỷ đồng sắm máy cấy ngồi lái, máy gặt không cần người đóng thóc mà phun thẳng vào thùng chứa, máy làm đất cỡ lớn, gần 1 vạn khay mạ... Anh đã vận động các hộ dân trong xã tích tụ được 7,5ha ruộng để gieo cấy tập trung bằng máy cấy - mạ khay, cấy đồng trà, đồng giống nhằm tạo ra sản lượng thóc hàng hóa lớn. Ngoài việc đáp ứng việc sản xuất của gia đình, anh Tiến còn làm dịch vụ cho người dân với diện tích trên 30ha. Anh Tiến chia sẻ: "Nhiều nông dân đã chủ động tìm đến và đề nghị tôi mua máy cày, máy gặt về làm dịch vụ đồng bộ, gồm: làm đất - gieo cấy - thu hoạch để giảm chi phí nhân công, đáp ứng được thời vụ mà lại tăng thu nhập cho cả chủ máy và người nông dân, như vậy sẽ có lợi cho tất cả các bên. Nông dân vào vụ kịp thời và đúng lúc, thu hoạch đúng độ chín của cây lúa không lo thất thoát sau thu hoạch và quan trọng hơn hết là bảo đảm đúng lịch thời vụ theo hướng dẫn của ngành Nông nghiệp. Tôi đã mua máy cày, máy gặt và mua máy tích hợp giàn gieo mạ tự động đi kèm, khay gieo mạ... nhờ đó bảo đảm được chất lượng mạ, lúa cấy và khung thời vụ".

Áp dụng phương pháp máy cấy - mạ khay là xu hướng tất yếu trong sản xuất lúa trên cánh đồng lớn, đồng giống, đồng trà, giúp bảo đảm chất lượng và hiệu quả sản xuất, đồng thời góp phần giải quyết tốt những khó khăn do thiếu lao động thời vụ ở nông thôn hiện nay./.

Bài và ảnh: Văn Đại