“ Bắc Nam như cội với cành”

Hồ Chủ tịch nói chuyện với nhân dân Nam Định trong buổi mít tinh tại sân Quảng trường Hòa Bình, thành phố Nam Định, ngày 22 tháng 5 năm 1963.

Bắc Nam như cội với cành
Anh em ruột thịt, đấu tranh một lòng
Rồi đây thống nhất thành công
Bắc Nam ta lại vui trong một nhà
Mấy lời thân ái nôm na
Vừa là kêu gọi vừa là mừng xuân.

 Xuân Giáp Thìn 1964

Thơ chúc Tết Xuân Giáp Thìn của Bác là hồn thiêng của đất trời, của lòng người trong đêm Giao thừa thấm đẫm tình yêu thương, giao hòa trong cảm xúc. Bác đã về với thế giới người hiền 55 năm nhưng năm nay đọc lại thơ chúc Tết của Bác tròn 60 năm trước - Xuân Giáp Thìn 1964 - mà vẫn cảm nhận nguyên vẹn giọng đọc của Người, vẫn như nhìn thấy Bác đang hiện diện trước quốc dân đồng bào trong giờ phút thiêng liêng của trời đất.

Xuân Giáp Thìn là năm thứ tư của thời kỳ miền Bắc bước vào thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm lần thứ nhất (1961-1965). Cách mạng nước ta có nhiệm vụ vừa xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, vừa phải chống Mỹ cứu nước ở Miền Nam. Thơ chúc Tết năm Giáp Thìn 1964 của Bác rộng cửa càn khôn, thông nguồn tạo hóa, chứa học thuật, tụ tinh hoa, đó là những “hạt ngọc” hiển minh trong ngôn ngữ thơ. Bao nhiêu sức lực và trí tuệ mà con người đã sản sinh ra trên đất nước này được Bác ví von:

“Bắc Nam như cội với cành
Anh em ruột thịt, đấu tranh một lòng”

Đây là nghệ thuật tạo hình bằng chữ. Hai miền Bắc - Nam như gốc với ngọn, cội nào thì cành ấy, cũng giống như cơ thể con người. Thơ chúc Tết Xuân Giáp Thìn 1964 của Bác đã đi sâu vào những vùng suy tư hiện đại trước một thế giới đang vận động, đang phát triển mạnh mẽ.

“Rồi đây thống nhất thành công
Bắc Nam ta lại vui trong một nhà”

Ngôn ngữ thơ chúc Tết của Bác luôn giản dị nhưng đó là cái giản dị mà Bác đã đi qua nhiều phong phú và biến động. Ngôn ngữ thơ chúc Tết của Bác cứ hồn nhiên như ngày và đêm nhưng có nội lực to lớn, có thể vượt qua mọi trở ngại để đi tới “thành công”. Ngôn ngữ thơ chúc Tết của Bác có sức mạnh của tam tài “ĐẤT - TRỜI - NGƯỜI”, thức tỉnh tâm trí người nghe. Những từ trong thơ chúc Tết của Bác vốn quen thuộc mà vẫn phát sáng kỳ lạ, giống như tầm nhìn của chim Bằng trên chín tầng mây.

“Mấy lời thân ái nôm na” của Bác tưởng như đơn sơ mà phong phú, tưởng như mộc mạc mà thanh cao, tưởng như giản dị mà vĩ đại. Các nhà lãnh đạo hiểu được, hiểu sâu, hiểu rộng nội hàm hai chữ “nôm na” của Bác thì thật là kỳ thú thiên khai./.

NGƯT. Hoàng Trung Hiếu