Những ngày này, các địa phương trong tỉnh đang tích cực triển khai các bước chuẩn bị cho công tác bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Trong đó việc lập và niêm yết danh sách cử tri đang được UBND các cấp tập trung tiến hành khẩn trương nhằm bảo đảm quyền bầu cử cho các cử tri.
Những khó khăn trong công tác lập và niêm yết danh sách cử tri
Theo quy định của pháp luật, mọi công dân có quyền bầu cử đều được ghi tên vào danh sách cử tri và được phát Thẻ cử tri bầu cử ĐBQH khóa XV và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 (trừ những người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật, người bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành án, người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo, người mất năng lực hành vi dân sự). Theo đó, danh sách cử tri do UBND cấp xã lập theo khu vực bỏ phiếu. Đối với cử tri trong đơn vị vũ trang nhân dân do chỉ huy đơn vị lập theo đơn vị vũ trang nhân dân để đưa vào danh sách cử tri của khu vực bỏ phiếu nơi đơn vị đóng quân. Mỗi công dân chỉ được ghi tên vào một danh sách cử tri ở nơi thường trú hoặc tạm trú. UBND cấp xã có trách nhiệm thông báo cho cử tri trên địa bàn đơn vị hành chính cấp xã về việc lập danh sách cử tri theo từng khu vực bỏ phiếu. Các cử tri đang đăng ký thường trú tại địa bàn được ghi tên vào danh sách cử tri tại nơi thường trú; trường hợp cử tri có nguyện vọng bỏ phiếu ở nơi khác thì cần thông báo lại để UBND cấp xã nơi đã đăng ký thường trú biết và không ghi tên vào danh sách cử tri ở địa phương. Trong quá trình lập danh sách cử tri, UBND cấp xã chỉ ghi vào danh sách những cử tri thuộc diện đăng ký tạm trú ở địa phương mình nếu cử tri đó thể hiện rõ nguyện vọng được tham gia bỏ phiếu tại nơi mình đang tạm trú (có thể bằng văn bản hoặc trực tiếp bằng lời nói với người có trách nhiệm, ví dụ như trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố hoặc cán bộ phụ trách công tác lập danh sách cử tri của UBND cấp xã…). Việc niêm yết danh sách cử tri phải được UBND xã, phường, thị trấn thực hiện chậm nhất là ngày 13-4-2021(40 ngày trước ngày bầu cử) tại trụ sở UBND cấp xã và tại những địa điểm công cộng của khu vực bỏ phiếu; đồng thời, thông báo rộng rãi danh sách cử tri và việc niêm yết để nhân dân kiểm tra. Khi danh sách cử tri đã được lập và niêm yết, việc xoá tên hoặc bổ sung tên vào danh sách cử tri được thực hiện theo quy định của Luật và các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ trong công tác bầu cử.
 |
| Cán bộ xã Mỹ Tân (Mỹ Lộc) lập danh sách cử tri. |
Việc lập và niêm yết danh sách cử tri trên địa bàn tỉnh được triển khai thực hiện theo quy định của pháp luật cũng như kế hoạch của Ủy ban Bầu cử các cấp trong tỉnh. Tuy nhiên công tác lập và niêm yết danh sách cử tri cũng đang gặp nhiều khó khăn do sự biến động về dân cư, việc đăng ký hộ khẩu thường trú và tạm trú của những bộ phận dân cư đi làm ăn xa nhiều năm, của công nhân trong các khu, cụm công nghiệp, học sinh, sinh viên của các trường đại học, cao đẳng, trung cấp, dạy nghề. Đơn cử việc lập danh sách cử tri là công nhân, sinh viên mất rất nhiều thời gian bởi phải phụ thuộc giờ làm việc, học tập của họ; hơn thế nữa tính chính xác không cao do lúc lập danh sách cử tri họ thường đồng ý tham gia bầu cử tại địa bàn nhưng đến khi bầu cử thì họ lại di chuyển về nhà, đi chơi hoặc vì lý do nào đó không tham gia bỏ phiếu. Bên cạnh đó việc lập danh sách cử tri cho người mất năng lực hành vi dân sự cũng là một khó khăn bởi theo quy định của pháp luật những người này phải có giấy xác nhận của cơ quan y tế có thẩm quyền và không đưa vào danh sách cử tri. Tuy nhiên những trường hợp này gia đình thường giấu thông tin về thực trạng người bệnh, không có đầy đủ giấy xác nhận bệnh tật dẫn đến công tác lập danh sách không chính xác. Ngoài ra, quá trình lập danh sách cử tri cũng hay mắc phải các lỗi nhỏ mang tính kỹ thuật như nhầm lẫn giữa ngày và tháng sinh, lỗi về tên lót, tên đệm, quyền được bầu.
Giải pháp đảm bảo chính xác việc lập và niêm yết danh sách cử tri
Trước những khó khăn trong việc rà soát, lập và niêm yết danh sách cử tri, Ủy ban Bầu cử các cấp trong tỉnh đã đưa ra nhiều giải pháp theo hướng tập trung cao độ cho việc chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra việc tổng hợp, thống kê và lập danh sách cử tri ở cơ sở để đảm bảo quyền công dân và công tác chuẩn bị bầu cử diễn ra đúng tiến độ. Trong đó, Ủy ban Bầu cử tỉnh đã thành lập 10 đoàn kiểm tra và ban hành kế hoạch kiểm tra công tác bầu cử tại các huyện, thành phố. Sở Nội vụ ban hành hướng dẫn việc lập danh sách cử tri; tổ chức in và phát hành mẫu danh sách cử tri cấp phát cho các địa phương để đảm bảo thống nhất trên toàn tỉnh; thành lập các tổ công tác phụ trách các huyện, thành phố để kiểm tra, hướng dẫn và báo cáo về công tác bầu cử ở các địa phương theo lịch trình hàng tuần. Các huyện, thành phố cũng đã ban hành văn bản hướng dẫn, tổ chức các lớp tập huấn về việc lập và niêm yết danh sách cử tri, chỉ đạo các xã, phường, thị trấn tiến hành rà soát, lập và niêm yết danh sách cử tri. Đồng thời yêu cầu các xã, phường, thị trấn nêu cao tính chủ động của đội ngũ trưởng thôn xóm, tổ dân phố trong việc rà soát, lập và niêm yết danh sách cử tri. Một số huyện đã chỉ đạo, phân công nhiệm vụ đối với công chức tư pháp - hộ tịch, Trưởng công an và công chức văn phòng - thống kê cấp xã trong việc phối hợp để rà soát, lập danh sách cử tri. Quá trình lập danh sách cử tri được yêu cầu thực hiện nghiêm túc theo từng hộ gia đình, từng dong ngõ, từng khu dân cư để tránh thiếu sót hoặc nhầm lẫn. Cán bộ lập danh sách cử tri luôn hỏi kỹ xem công dân có nguyện vọng bỏ phiếu ở địa phương không, kể cả với đối tượng tạm trú hay thường trú để tránh tối đa danh sách cử tri ảo nhằm đảm bảo tỷ lệ cao cử tri đi bỏ phiếu. Đồng thời cần phân biệt rõ từng trường hợp cử tri được bầu cử ở những cấp nào vì đa số cử tri được tham gia bầu cử ở cả bốn cấp, ĐBQH, đại biểu HĐND tỉnh, huyện, xã nhưng vẫn có cử tri chỉ được tham gia bầu cử hai cấp (ĐBQH, đại biểu HĐND cấp tỉnh) và có trường hợp cử tri được tham gia bầu cử ba cấp (ĐBQH, đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp huyện). Khi danh sách cử tri được hoàn thiện phải được lãnh đạo UBND cấp xã ký, đóng dấu để trở thành danh sách cử tri chính thức trước khi niêm yết.
Trên cơ sở hướng dẫn của Ủy ban Bầu cử, 226 xã, phường, thị trấn trong tỉnh đã thực hiện phương án phối hợp chặt chẽ với lực lượng chức năng như: Công an, tổ dân phố, các doanh nghiệp, các trường dạy nghề, trung cấp, cao đẳng, đại học; các doanh nghiệp, khu nhà trọ tập trung để rà soát số nhân khẩu, hộ khẩu. Qua đó, từng bước xác định rõ đối tượng thường trú, tạm trú để lập danh sách công dân nhằm bảo đảm quyền và trách nhiệm của cử tri trong bầu cử. Đến thời điểm này, việc rà soát lập danh sách cử tri đã và đang được các địa phương trong tỉnh gấp rút hoàn thành. Kết quả thống kê sơ bộ, toàn tỉnh có khoảng 1.500.000 cử tri. Từ nay đến ngày bầu cử, các thôn xóm, tổ dân phố sẽ tiếp tục phối hợp với các hộ gia đình nắm bắt những biến động về dân số để kịp thời bổ sung vào danh sách cử tri tại cơ sở. Cùng với việc lập danh sách, công tác niêm yết danh sách cử tri cũng phải được thực hiện bảo đảm theo quy định. Các địa phương, đơn vị phải niêm yết danh sách cử tri tại trụ sở UBND cấp xã và tại những điểm công cộng của khu vực bỏ phiếu như nhà văn hóa thôn xóm, tổ dân phố, hội trường cơ quan, đơn vị, những điểm dân cư đông bảo đảm đúng thời gian quy định đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nhân dân tiện theo dõi, bổ sung thông tin nếu có sai sót.
Xác định rõ những thuận lợi, khó khăn trong công tác lập và niêm yết danh sách cử tri, UBND các xã, phường, thị trấn trong tỉnh đang hết sức khẩn trương, cẩn trọng rà soát từng phần việc đảm bảo quyền công dân cũng như hạn chế tối đa danh sách cử tri ảo, góp phần quan trọng vào thành công của cuộc bầu cử ĐBQH khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026./.
Bài và ảnh: Trần Văn Trọng
