Văn học nghệ thuật Nam Định - Dấu ấn một chặng đường

Trong suốt quá trình hình thành và phát triển, quê hương văn hiến Nam Định đã sản sinh ra nhiều danh nhân văn hóa tiêu biểu có đóng góp quan trọng, tạo vị thế xứng đáng trong nền văn học nghệ thuật (VHNT) nước nhà với những tác phẩm, công trình sáng tác, nghiên cứu VHNT nổi tiếng, có sức sống lâu bền trong chiều dài lịch sử văn hóa dân tộc và thế giới. Những năm gần đây, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy phát triển VHNT của tỉnh thời kỳ mới, phù hợp với sự phát triển chung của xã hội; tạo điều kiện cho đội ngũ văn nghệ sĩ phát huy sức sáng tạo; đẩy mạnh các hoạt động biểu diễn, quảng bá, giới thiệu các tác phẩm VHNT đến với công chúng, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân.

Một cảnh trong vở chèo "Trọn đời vì nước non" của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh.

Nâng cao chất lượng các tác phẩm VHNT

Hội VHNT tỉnh hiện là “ngôi nhà chung” của trên 250 văn nghệ sĩ của 7 bộ môn gồm: Văn xuôi, thơ, nghiên cứu - phê bình, âm nhạc - múa, nhiếp ảnh, mỹ thuật và sân khấu. Hàng năm, Sở VH, TT và DL, Hội VHNT tỉnh đã định hướng, tuyên truyền, phổ biến kịp thời các văn bản chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh về lĩnh vực VHNT gắn với việc “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16-6-2008 của Bộ Chính trị (khoá X) về “Tiếp tục xây dựng và phát triển VHNT trong thời kỳ mới”. Công tác giáo dục tư tưởng chính trị được Sở VH, TT và DL, Hội VHNT tỉnh đặc biệt quan tâm; gắn hoạt động VHNT với các sự kiện chính trị, các ngày kỷ niệm quan trọng của tỉnh, của đất nước... Hàng năm, hội viên Hội VHNT tỉnh giới thiệu nhiều tác phẩm, công trình sáng tác, nghiên cứu trên các cơ quan báo chí của Trung ương, của tỉnh, Tạp chí Văn Nhân... Trong đó, có nhiều tác phẩm tham dự Giải Báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng (Giải Búa Liềm Vàng). Đẩy mạnh công tác định hướng tư tưởng cho đội ngũ văn nghệ sĩ, động viên, khuyến khích các văn nghệ sĩ tích cực sáng tác, Hội VHNT tỉnh đã tổ chức nhiều đợt tập huấn nghiệp vụ cho các hội viên; phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ sáng tạo VHNT (Bộ VH, TT và DL) tổ chức nhiều trại sáng tác VHNT tại Đà Lạt (Lâm Đồng), Nha Trang (Khánh Hòa), Vũng Tàu (Bà Rịa - Vũng Tàu), Đại Lải (Vĩnh Phúc)…; tạo điều kiện cho hội viên tham dự các trại sáng tác do Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam tổ chức tại các tỉnh, thành phố trong cả nước. Tham dự trại sáng tác, các hội viên có cơ hội được giao lưu, trao đổi, trải nghiệm thực tế cuộc sống, tích lũy thêm vốn sống và kinh nghiệm chuyên môn, nâng cao năng lực sáng tác, hoàn thiện những tác phẩm mới có giá trị cả về tư tưởng lẫn nội dung và hình thức.

Họa sĩ Vũ Xuân Dương, Phó Chủ tịch Hội VHNT tỉnh cho biết: “Những giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống của con người, vùng đất văn hiến Nam Định cùng sự phát triển của quê hương, đất nước đã khơi nguồn cảm hứng sáng tạo cho các văn nghệ sĩ, giúp cho cách nhìn nhận của văn nghệ sĩ được nâng tầm, bắt kịp với tình hình mới một cách sâu sắc, toàn diện. Hàng loạt vấn đề về các mối quan hệ giữa kế thừa và đổi mới, dân tộc và hiện đại, văn nghệ và hiện thực... là những đề tài được quan tâm, mở rộng. Các phương pháp sáng tác trở nên đa dạng, tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ tìm tòi, trải nghiệm nhằm kích thích cái mới, tạo nên một không gian sáng tạo cởi mở, đánh thức mọi tiềm năng, cộng hưởng mọi giá trị”. 5 năm qua, Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam đã trao 4 giải thưởng cho các văn nghệ sĩ Nam Định; tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp VHNT Việt Nam” cho 28 văn nghệ sĩ. UBND tỉnh trao tặng 64 Giải thưởng VHNT Lương Thế Vinh lần thứ VIII (2016-2020) cho các tác phẩm xuất sắc. Nhiều tác phẩm đã nhận được giải thưởng của các bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương; hàng trăm tác phẩm được trao giải thưởng, huy chương tại các cuộc thi, liên hoan, triển lãm do các Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức. 

Đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá VHNT

Những năm qua, 7 bộ môn chuyên ngành thuộc Hội VHNT tỉnh đã tổ chức nhiều hoạt động giới thiệu các tác phẩm mới, xuất bản tuyển tập, thi sáng tác… Tiêu biểu như các cuộc hội thảo giới thiệu tác phẩm của các bộ môn văn xuôi, thơ; thi sáng tác ca khúc nhân kỷ niệm 100 năm thành lập thành phố Nam Định (1921-2021) của bộ môn âm nhạc - múa; hội thảo nghiên cứu xuất bản 2 công trình sách: “Danh tướng thời Trần”, “Trên một chặng đường” của bộ môn nghiên cứu - phê bình; xuất bản các tuyển tập: “Thơ 5 năm 2016-2020”, “Tác phẩm Mỹ thuật”, thi sáng tác ảnh “Nam Định - Đất và người” của các bộ môn thơ, mỹ thuật, nhiếp ảnh… Giai đoạn 2018-2021, Hội VHNT có 249 tác phẩm, công trình sáng tác VHNT được xuất bản, triển lãm, công diễn... Số lượng các tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh, các bài viết nghiên cứu, phê bình, sáng tác văn xuôi, thơ được công bố, giới thiệu trên các sách, báo, tạp chí, đăng tải, phát sóng trên Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Phát thanh và Truyền hình một số địa phương trên toàn quốc ngày càng nhiều. Đặc biệt, hơn 2 năm qua, Hội VHNT tỉnh đã phát động phong trào hội viên tích cực hưởng ứng sáng tác phục vụ công tác phòng, chống đại dịch COVID-19. Đến nay đã có trên 200 tác phẩm, công trình được hỗ trợ các mức, cao nhất là mức đặc biệt…

Tạp chí Văn Nhân là cơ quan ngôn luận của Hội VHNT tỉnh, giới thiệu các tác phẩm sáng tác, nghiên cứu, lý luận, phê bình VHNT và dịch thuật của các văn nghệ sĩ trong tỉnh; đồng thời là kênh thông tin, tuyên truyền các nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước và của tỉnh. Hội đã chú trọng nâng cao chất lượng chuyên môn của tạp chí, tạo diễn đàn, sân chơi cho các văn nghệ sĩ thể hiện sức sáng tạo.

Phát triển VHNT đáp ứng yêu cầu mới

Tại hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã kết luận chỉ đạo: “Xây dựng, giữ gìn và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực sự là nền tảng tinh thần, động lực phát triển và soi đường cho quốc dân đi; phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, thịnh vượng, tạo ra sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, thực hiện thành công mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa vào giữa thế kỉ XXI”. Để phát triển VHNT đáp ứng yêu cầu mới, thời gian tới, với tinh thần “Đoàn kết, đổi mới, sáng tạo và nhân văn, đồng hành cùng sự nghiệp xây dựng, phát triển và hội nhập của quê hương văn hiến Nam Định”, Hội VHNT tỉnh tiếp tục thực hiện hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho các hội viên; Đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ và các loại hình sáng tác; tổ chức có hiệu quả các chuyến đi thực tế, tham dự các trại sáng tác VHNT của Trung ương, của tỉnh và các bộ môn, tạo cảm hứng sáng tác cho hội viên; mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao kiến thức mọi mặt cho hội viên. Huy động nguồn lực xã hội hoá trong hoạt động VHNT; xây dựng quy chế quản lý Quỹ hỗ trợ sáng tạo VHNT trong từng giai đoạn hợp lý để đầu tư cho các tác phẩm chiều sâu, đỉnh cao; thu hút các nguồn lực hỗ trợ cho sự nghiệp phát triển VHNT trong thời kỳ mới. Tăng cường phát triển các kênh giới thiệu các tác phẩm VHNT, quảng bá các sáng tác VHNT đến công chúng, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển VHNT của quê hương, đồng hành cùng phát triển đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa và hội nhập quốc tế”./.

Bài và ảnh: Khánh Dũng