Xã Xuân Ninh (Xuân Trường) là vùng đất hiện còn lưu giữ và bảo tồn nhiều giá trị văn hóa tín ngưỡng, tâm linh gắn với hệ thống di tích đình, đền, chùa, từ đường, nhà thờ họ.
Nam Định không chỉ là nơi phát tích của Vương triều Trần, trung tâm tín ngưỡng thờ Mẫu mà còn là nơi hội tụ, lan tỏa nhiều loại hình tín ngưỡng dân gian đặc trưng của vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng; trong đó có tín ngưỡng thờ Đức Thánh Triệu Việt Vương (524-571) - người có công đánh đuổi giặc Lương xâm lược nước ta (thế kỷ VI).
Tối 19-9, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn tín ngưỡng Việt Nam phối hợp tổ chức Lễ trao tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian và Kỷ niệm chương vì sự nghiệp văn nghệ dân gian Việt Nam cho các thanh đồng trong lĩnh vực thực hành văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu.
Trải qua bề dày thời gian xã Nghĩa An vẫn gìn giữ, phát huy được nhiều nét đẹp văn hóa, tín ngưỡng dân gian, phong tục tập quán trong các lễ hội truyền thống.
Về xã Mỹ Phúc (Mỹ Lộc) hôm nay, du khách không chỉ chứng kiến cảnh đẹp của một vùng nông thôn mới trù phú, phát triển mà còn được cảm nhận được những giá trị văn hóa tín ngưỡng thông qua lễ hội tại di tích lịch sử - văn hóa Đền Lựu Phố.
Xã Đại Thắng (Vụ Bản) là vùng đất có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời, còn lưu giữ nhiều dấu ấn văn hóa truyền thống thể hiện qua các di tích đình, đền, chùa gắn với những phong tục, tập quán, sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, tôn giáo.
Trải qua quá trình hình thành, phát triển hàng trăm năm, đến nay, làng Xuân Bảng vẫn gìn giữ, bảo tồn được bản sắc văn hóa truyền thống; đó là giá trị lịch sử, kiến trúc của các công trình văn hóa tín ngưỡng, phong tục tập quán, sinh hoạt cộng đồng gắn với lễ hội làng...
Nam Định là tỉnh có nền văn hóa đa dạng, phong phú, là nơi tập hợp nhiều quần thể di tích lịch sử - văn hóa, tín ngưỡng, cùng với ý thức bảo vệ, giữ gìn và phát huy vốn văn hóa truyền thống dân tộc, các lễ hội chính là "e;điểm đến"e; để du khách tìm về thưởng thức, khám phá những điều kỳ diệu diễn ra trong mùa Xuân.
Để phát huy ý nghĩa tích cực của văn hóa tín ngưỡng tôn giáo, đồng thời hạn chế những tiêu cực nảy sinh trong quan niệm thực hành lễ Vu Lan, mỗi người nên tìm hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa cách hành lễ truyền thống và có những hành động thiết thực, tích cực cho gia đình và cho xã hội.
Với việc phục dựng và tổ chức nhiều hoạt động văn hóa tín ngưỡng, trò chơi dân gian, lễ hội Đền, Chùa Kiên Lao từ lâu đã trở thành nơi hội tụ...
Như nhiều vùng quê khác trong tỉnh, tục thờ Thành hoàng làng ở huyện Nghĩa Hưng từ lâu đã mang đậm bản sắc văn hóa tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp lúa nước. Những người được suy tôn là Thành hoàng làng thường là các thánh, thần theo truyền thuyết...
Nhìn chung các lễ hội đã được tổ chức trang trọng với nhiều hoạt động phong phú, thể hiện đậm nét văn hóa dân tộc, đáp ứng được nhu cầu văn hóa tín ngưỡng, tinh thần của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực như: khơi dậy lòng yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc, ý thức hướng về cội nguồn, hội làng vẫn còn tồn tại một số tập quán lạc hậu, những biểu hiện mê tín, tệ nạn cờ bạc…
Lễ hội mang đậm sắc thái dân gian với nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng độc đáo để tưởng nhớ, tôn vinh công lao của Thành hoàng làng Nguyễn Công Thành và ông tổ nghề Tô Trung Tự - người đã mang nghề trồng hoa, cây cảnh...
Trò chuyện cùng Nghệ nhân Ưu tú (NNƯT) Đỗ Thị Lai - thủ nhang Điện Phúc Thiện Tâm Thành, thôn Nghĩa Xá, xã Xuân Ninh (Xuân Trường), chúng tôi nhớ mãi ấn tượng về sự bình dị, gần gũi, trong mỗi câu chuyện của bà đều mang đậm giá trị nhân văn sâu sắc. Hơn 30 năm qua, bà dành nhiều tâm huyết trong việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Nghệ thuật trống hội được người dân gìn giữ, bảo tồn từ mục đích ban đầu để phục vụ nhu cầu sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng tâm linh của quần chúng trong các lễ hội truyền thống dần được phát triển thành nghệ thuật biểu diễn phục vụ các sự kiện chính trị, văn hóa - xã hội ở địa phương.
