Hướng phát triển nông nghiệp đô thị hiệu quả ở thành phố Nam Định

Cùng với quá trình phát triển mở rộng đô thị của thành phố Nam Định, diện tích sản xuất nông nghiệp ngày càng thu hẹp. Tuy nhiên đây vẫn là ngành nghề kinh tế quan trọng của các xã ngoại thành và các phường mới thành lập; là sinh kế của người dân các địa bàn này. Sản phẩm nông nghiệp của các đơn vị này vẫn cung cấp nguồn lớn thực phẩm, lương thực, rau xanh... cho nhu cầu tiêu dùng của thành phố. Do vậy làm nông nghiệp ở đô thị sao cho hiệu quả luôn là vấn đề được chính quyền và người dân các xã, phường ven thành phố Nam Định quan tâm trăn trở. Với sự hỗ trợ của các ngành chức năng, sự năng động của người dân, đến nay, thành phố có nhiều mô hình nông nghiệp đô thị phù hợp với điều kiện cụ thể, hiệu quả, mang lại thu nhập cao cho nông dân.

Ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất rau thủy canh tại xã Nam Phong (thành phố Nam Định).

Những mô hình nông nghiệp hiệu quả

Đến Hợp tác xã (HTX) Hoa, cây cảnh Nam Phong, xã Nam Phong (thành phố Nam Định) khách sẽ bị thu hút không chỉ bởi hoa tươi khoe sắc 4 mùa mà còn bởi sự chuyên nghiệp, hiện đại từ cơ sở vật chất đến các hoạt động quản lý điều hành. Chị Phạm Thị Hoa, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc HTX cho biết: HTX là một trong những đơn vị đi đầu của xã trong ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất hoa tươi. HTX đã đầu tư lắp đặt hơn 1.000m2 nhà kính, hệ thống tưới nhỏ giọt, hệ thống làm lạnh khu vực trồng và kho lạnh bảo quản hoa. HTX còn đầu tư hệ thống điều khiển tự động và bán tự động để điều chỉnh nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm trong nhà trồng hoa theo nhu cầu sinh trưởng ở từng giai đoạn của cây hoa. Từ đó giúp chủ động chăm sóc, điều tiết quá trình sinh trưởng, hoa nở đúng thời điểm, cho năng suất cao, chất lượng tốt, đáp ứng nhu cầu của thị trường. Từ 3 năm trở lại đây, mỗi năm HTX sản xuất hơn 3 vạn cây lan hồ điệp cho hiệu quả kinh tế cao. Chị Hoa cho biết thêm: Trồng hoa phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết. Mưa kéo dài hoặc nắng nóng quá độ người dân sẽ khó cả trong khâu ươm cây giống đến chăm sóc cây, rồi mong cho cây ra hoa đúng độ mới có thu nhập. Với người trồng hoa, mỗi năm chỉ có vụ Tết là vụ thu hoạch cho thu nhập chính chiếm tới 30-40% doanh thu cả năm. Do vậy, nếu khắc phục được các bất cập về thời tiết, điều khiển cho hoa ra đúng vụ thì người trồng hoa sẽ có thu nhập khá. Nhờ áp dụng công nghệ trồng hoa trong nhà kính và hệ thống kho lạnh, HTX chủ động được việc sản xuất cây giống hoa các loại và cung cấp cho người dân để kịp thời trồng vụ hoa tết. Thành công của HTX hoa, cây cảnh Nam Phong giúp một số người trồng hoa trong xã mạnh dạn chuyển đổi từ việc trồng hoa theo cách truyền thống, giá trị không cao sang trồng các loại hoa mới lạ được thị trường ưa chuộng như: tuy-lip, ly, cát tường, phi yến, dạ yến thảo; chuyển từ trồng ở vườn sang trồng trong chậu để tiết kiệm diện tích đất, thuận tiện vận chuyển lại tránh mưa, tránh gió. Cây trồng ổn định trong chậu từ ban đầu nên khỏe, bông hoa lâu tàn hơn nên giá bán cao, doanh thu và lợi nhuận được gia tăng đáng kể. Với tổng diện tích trồng hoa, cây cảnh 153ha, ước tính thu nhập trung bình từ nghề trồng hoa của người dân xã Nam Phong đạt khoảng 400 triệu đồng/ha/năm. Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân, hình thành sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của thành phố, nơi đây còn trở thành điểm tham quan trải nghiệm nhà vườn lý thú của những người yêu hoa.

Ở các xã, phường khác trong thành phố, địa phương cũng khuyến khích người dân ứng dụng công nghệ cao, lựa chọn cây, con giống phù hợp với mô hình sản xuất nông nghiệp tại đô thị. Đặc biệt, nông dân các vùng ven đô cũng rất năng động tìm hiểu, nghiên cứu các cách làm phù hợp để chuyển đổi sản xuất. Nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp hiệu quả đã xuất hiện như gia đình ông Lại Viết Thành, xã Nam Vân với mô hình trồng lúa - nuôi cá cho thu nhập hàng năm trên 500 triệu đồng; gia đình ông Đỗ Đức Toàn, phường Lộc Hạ và gia đình bà Đào Thị Hà, phường Lộc Hòa đã dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn đầu tư sản xuất nấm đông trùng hạ thảo cho thu nhập từ 500-700 triệu đồng; gia đình các ông Trần Công Hùng, Trần Văn Thảo, phường Mỹ Xá với mô hình trang trại tổng hợp và trồng rau sạch phục vụ dân nội thị…

Xây dựng chiến lược phát triển nông nghiệp đô thị

Tuy nhiên, thực tế cho thấy tỷ lệ ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp đô thị ở thành phố Nam Định vẫn còn rất hạn chế ở cả số lượng và cách thức tổ chức. Nguyên nhân do năng lực sản xuất của hộ nông dân chưa cao, việc tiếp thu ứng dụng công nghệ mới, công nghệ cao gặp nhiều khó khăn về vốn và kỹ năng công nghệ. Chưa có đơn vị đảm nhiệm vai trò là “đầu tàu” dẫn dắt nông dân sản xuất theo hướng hiện đại. Mặt khác, vùng sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ và phân tán đang là lí do cản trở, khiến khó thu hút doanh nghiệp đầu tư, buộc người nông dân phải tự tìm cách phát triển.

Để khắc phục những khó khăn trong phát triển nông nghiệp đô thị, trong Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn thành phố Nam Định đã xác định mục tiêu: Xây dựng nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa, phát triển nông nghiệp dựa trên lợi thế của thành phố, theo hướng hiện đại, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, bền vững và khả năng cạnh tranh nông sản. Nâng cao thu nhập, chất lượng cuộc sống, vai trò và vị thế của người tham gia sản xuất nông nghiệp. Phát triển nông nghiệp sinh thái có hiệu quả cao, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh. Chú trọng thúc đẩy sản xuất nhóm sản phẩm đặc trưng: rau, nấm, hoa, cây cảnh và phát triển lợi thế vùng miền. Trong đó các phường nội thành chủ động hướng dẫn người dân ứng dụng công nghệ cao vào các sản phẩm rau sạch, nấm. Phát triển nghề trồng hoa, cây cảnh với diện tích từ 200-300ha, tập trung phát triển nhóm hoa, cây cảnh ở xã Nam Phong; mở rộng mô hình trồng hoa, cỏ Nhật, cây lá màu... phục vụ trang trí nội, ngoại thất ở vùng ven đê các xã Nam Vân, Nam Phong.

Để thực hiện chiến lược này, UBND thành phố cũng đã xác định 11 nhiệm vụ, giải pháp cơ bản để triển khai. Trong đó, chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục đổi mới tư duy về phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững trong giai đoạn mới. Hướng dẫn, tạo điều kiện cho người dân tổ chức lại sản xuất, đổi mới cách thức kinh doanh, phát triển thị trường, tăng cường công tác xúc tiến thương mại nông sản, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm… Hỗ trợ người dân đào tạo nghề, tiếp cận với vốn, khoa học kỹ thuật và đổi mới sáng tạo. Xây dựng, hoàn thiện kết cấu hạ tầng, thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm hoa, cây cảnh của địa phương. Trước mắt thành phố thực hiện các giải pháp nhằm sử dụng hết diện tích đất có thể khai thác, tạo lập không gian sản xuất nông nghiệp bền vững.

Phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao để tạo ra sản phẩm đặc trưng, chất lượng cao nhưng không tốn tài nguyên đất đai, nhân công và hạn chế tối đa chất thải ra môi trường là những định hướng tất yếu đối với ngành nông nghiệp của thành phố. Mục tiêu thành phố đặt ra là phấn đấu đến năm 2050 đưa nông nghiệp phát triển theo hướng hiện đại, thân thiện với môi trường; người dân làm nông nghiệp không còn hộ nghèo, thu nhập tiệm cận và kết nối chặt chẽ, hài hòa với đô thị. Ngoài kinh nghiệm từ những mô hình hiệu quả đang có, rất cần có sự chung tay vào cuộc của các cấp, các ngành chức năng, đặc biệt là hoạt động hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất để gia tăng hàm lượng chất xám trong các mô hình sản xuất, trong sản phẩm nông nghiệp đô thị./.

Bài và ảnh: Nguyễn Hương