Hoạt động khoa học và công nghệ - Những “gam màu” tươi sáng

Nhìn lại năm qua, hoạt động khoa học và công nghệ (KH và CN) của tỉnh đã có những chuyển động tích cực. Nhiều nghiên cứu, ứng dụng KHCN gắn với thực tiễn, nhất là trong phát triển nông nghiệp hữu cơ, công nghệ cao cùng với công cuộc chuyển đổi số đã góp phần tạo nên sắc màu tươi sáng vào bức tranh kinh tế - xã hội của tỉnh.

Phòng Nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo tại Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ Khoa học và Công nghệ.

Đề tài nghiên cứu khoa học “Xây dựng mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng (Litopenaus vannamei) theo hướng hữu cơ, sử dụng công nghệ sinh học thay thế thuốc kháng sinh và hóa chất” được thực hiện tại Công ty TNHH Sản xuất giống và nuôi thủy sản Hoàng Hiệp, xã Bạch Long (Giao Thủy). Trải qua 3 vụ nuôi với 3 thí nghiệm công thức nuôi khác nhau giúp công ty lựa chọn quy trình kỹ thuật hoàn thiện về sử dụng thức ăn chế biến có nguồn gốc hữu cơ kết hợp với chế phẩm sinh học và thảo dược phòng bệnh thay thế kháng sinh, hóa chất trong nuôi tôm thẻ chân trắng phù hợp với điều kiện sinh thái địa phương. Trong năm 2022, Công ty đã xây dựng mô hình trình diễn và tập huấn cho hơn 100 lượt nông dân để từng bước ứng dụng ra diện rộng. Qua đó, góp phần tạo ra khối lượng hàng hóa thực phẩm sạch, an toàn đối với người sử dụng, bảo vệ sức khỏe con người, đồng thời đem lại hiệu quả tốt về môi trường sinh thái cửa biển, không gây ô nhiễm nguồn nước và phát sinh dịch bệnh, hướng đến nghề nuôi tôm bền vững. 

Thực hiện Chương trình bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn gen đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, UBND tỉnh đã xây dựng Đề án khung nhiệm vụ KH và CN về quỹ gen cấp tỉnh giai đoạn 2021-2025. Từ giữa năm 2021 đến nay, các đề tài KH và CN “Đánh giá tiềm năng di truyền và phục tráng, phát triển giống lạc sen Nam Định”, “Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học, sinh thái loài móng tay ở Vườn quốc gia Xuân Thủy phục vụ bảo tồn và khai thác bền vững”, “Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học, sinh thái loài cáy mật ở Vườn quốc gia Xuân Thủy phục vụ bảo tồn và khai thác bền vững” đã và đang được tích cực triển khai thực hiện. Các nghiên cứu bảo tồn và lưu giữ các nguồn gen bản địa quý như khoai lang lim, gạo nếp cái hoa vàng Quần Liêu, gạo Dự Nam Mỹ, cam Hải Đường… tiếp tục được triển khai trong thời gian tới. Từ đó sẽ đề xuất các giải pháp tăng cường công tác bảo vệ đa dạng sinh học, bảo tồn nguồn gen quý hiếm của quốc gia và quốc tế trên địa bàn tỉnh, phát huy bản sắc văn hóa của cộng đồng địa phương và phục vụ có hiệu quả mục tiêu tái cơ cấu ngành Nông nghiệp bền vững theo hướng nâng cao chất lượng, giá trị…

Thực hiện kế hoạch chuyển đổi số của tỉnh, ngành KH và CN đã phối hợp với các ngành, đơn vị liên quan triển khai hiệu quả các hoạt động ứng dụng KHCN và đổi mới sáng tạo để thực hiện các mục tiêu của 3 trụ cột trong chuyển đổi số là chính quyền số, kinh tế số và xã hội số; trong đó phát triển kinh tế số với trọng tâm là hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ số, nội dung số, công nghiệp sáng tạo, thương mại điện tử và sản xuất thông minh. Trong lĩnh vực nông nghiệp, ưu tiên ứng dụng phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, ứng dụng công nghệ số quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý, hướng dẫn, khuyến khích nông dân thực hiện thương mại điện tử trong nông nghiệp, tập trung vào các sản phẩm chủ lực của địa phương. Việc khai thác các ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào các khâu sản xuất không chỉ ở các doanh nghiệp lớn mà đến nay hàng trăm trang trại, cơ sở sản xuất, chế biến nông sản tư nhân cũng đã thực hiện như sử dụng “nhật ký điện tử” để theo dõi kiểm soát chi tiết quá trình sản xuất phục vụ truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Công ty TNHH Dịch vụ Xuân Hà An, xã Hải Đông (Hải Hậu) là đơn vị được tham gia thực hiện dự án KHCN cấp tỉnh “Ứng dụng tiến bộ KHCN xây dựng mô hình nuôi thương phẩm tôm thẻ chân trắng chất lượng cao áp dụng công nghệ 4.0” với 6 công nghệ được ứng dụng là: điều khiển tự động thiết bị cấp khí theo nồng độ ô-xy trong nước; giám sát tự động chất lượng nước nuôi tôm; cấp thức ăn vào trong ao nuôi tôm; công nghệ quản lý trang trại nuôi tôm; tầm soát vi khuẩn gây bệnh và xử lý nước nuôi tôm tuần hoàn. Đây là dự án mang tính đột phá giúp nghề nuôi tôm của Nam Định phát triển bền vững.

Trong giáo dục đã phối hợp hỗ trợ triển khai các nhiệm vụ KH và CN như: “Nghiên cứu đề xuất mô hình dạy học kết hợp (trực tuyến và trực tiếp) tại Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong và một số trường THPT trên địa bàn tỉnh”, “Ứng dụng các giải pháp công nghệ từng bước xây dựng trường học thông minh tại Trường Tiểu học Trần Nhân Tông, thành phố Nam Định”, “Ứng dụng các giải pháp công nghệ từng bước xây dựng trường học thông minh tại Trường THCS Tống Văn Trân, thành phố Nam Định”… Qua việc thực hiện các nhiệm vụ khoa học này từng bước tạo ra môi trường giáo dục thông minh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Ngoài ra, ứng dụng KHCN còn đẩy mạnh số hóa dữ liệu các khu di tích lịch sử, văn hóa, du lịch trọng điểm như: Khu di tích đặc biệt quốc gia Đền Trần - Chùa Tháp; Khu di tích Phủ Dầy; Chùa Cổ Lễ... góp phần quảng bá, giới thiệu rộng rãi các địa chỉ du lịch đặc sắc của tỉnh. Hay các ứng dụng phát triển nền tảng tư vấn hỗ trợ khám, chữa bệnh từ xa, từng bước xây dựng nền tảng quản trị y tế thông minh, hệ thống chăm sóc sức khỏe và y tế công cộng; xây dựng hình ảnh, văn hóa của tỉnh trên không gian mạng… phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Những “gam màu” tươi sáng trong bức tranh KH và CN với những hiệu quả rõ rệt trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị của tỉnh sẽ là động lực, đòn bẩy quan trọng để tiếp tục thúc đẩy sự quan tâm đầu tư đưa nhanh các thành tựu, kết quả nghiên cứu, ứng dụng KH và CN phục vụ sản xuất và đời sống. Qua đó, khẳng định vai trò của KH và CN trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đúng như mục tiêu định hướng của Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã đề ra, đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ hội nhập và phát triển./.

Bài và ảnh: Ngọc Ánh