II - Bài học kinh nghiệm
Ngoài xã Hải Đường, 95 xã, thị trấn còn lại đều triển khai xây dựng NTM được hơn một năm. Cơ bản kết quả chung đạt yêu cầu đề ra. Vấn đề trọng tâm hiện nay là phải tìm ra những hạn chế để khắc phục, đảm bảo tiến độ cũng như rút ra bài học kinh nghiệm cho các địa phương khác triển khai xây dựng NTM đạt kết quả, hiệu quả cao hơn.
Ở 10 xã điểm xây dựng NTM của tỉnh, đến nay số vốn đầu tư các công trình hạ tầng xã hội đã thực hiện đạt trên 205,578 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn ngân sách đạt 115,5 tỷ đồng, vốn nhân dân đóng góp đạt 84,673 tỷ đồng, vốn khác 5,45 tỷ đồng. Các xã điểm của tỉnh đã khởi công 78 dự án, công trình hạ tầng kinh tế xã hội với tổng vốn 267 tỷ đồng, trong đó đã hoàn thành 33 dự án, công trình với giá trị khối lượng thực hiện đạt khoảng 150 tỷ đồng. Thống kê cho thấy cả 10 xã đều hoàn thành từ ít nhất 9 tiêu chí trở lên, tăng từ 3-5 tiêu chí so với trước khi triển khai xây dựng. Đối với 85 xã, thị trấn còn lại đều đã cơ bản hoàn thành điều tra, đánh giá thực trạng nông thôn, có 83/85 xã, thị trấn đã hoàn thành Đề án xây dựng NTM. Tất cả đều đang tiến hành các bước quy trình quy định huy động đóng góp của nhân dân và cộng đồng và bước vào triển khai xây dựng dự án, công trình cơ sở hạ tầng kinh tế, xã hội NTM. Sau hơn 1 năm triển khai xây dựng NTM đã tạo ra sự thay đổi diện mạo của các địa phương. Kết quả trên tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức cũng như hành động thực tế của nhân dân các vùng nông thôn trong tỉnh trong việc hưởng ứng, tham gia xây dựng NTM. Chị Lê Thị Vân ở xã Liên Minh (Vụ Bản) cho biết: “Trường học, trụ sở Đảng ủy, UBND xã, nhà văn hóa đến đường làng, ngõ xóm, chợ… đều được đầu tư xây dựng, nâng cấp khang trang, sạch đẹp. Hưởng thụ những thành quả này, chúng tôi ý thức được rằng mình càng phải có trách nhiệm đóng góp xây dựng NTM”. Tại Trực Nội (Trực Ninh) - xã có mức huy động sự đóng góp của nhân dân cao nhất toàn tỉnh, lên tới gần 60 tỷ đồng, ông Lê Văn Thông ở thôn Sa Nhất bày tỏ: “Chỉ hơn một năm xây dựng NTM, trường học, đền liệt sỹ, các công trình nối tiếp mọc lên khang trang. Tôi nghĩ không chỉ với thế hệ hôm nay, xây dựng NTM sẽ tạo ra chuyển biến tốt đẹp hơn đối với cuộc sống của những thế hệ con em mai sau nên người dân không ngại ngần trong việc đầu tư, góp sức vào công cuộc trọng đại này”…
 |
| Lãnh đạo xã Mỹ Thắng (Mỹ Lộc) kiểm tra, rà soát tiến độ thực hiện đề án xây dựng NTM. |
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả chung đáng phấn khởi, công tác xây dựng NTM còn tồn tại một bất cập lớn là tiến độ xây dựng NTM của các địa phương không đồng đều, có địa phương đạt tốc độ cao nhưng còn không ít xã, thị trấn vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. Nguyên nhân dẫn tới bất cập này là việc lập đề án xây dựng NTM cũng như lập, thẩm định và phê duyệt các dự án đầu tư, báo cáo kinh tế kỹ thuật xây dựng hạ tầng nông thôn còn chậm; một số đề án, dự án được lập sơ sài, không sát thực dẫn tới khi triển khai phải điều chỉnh. Qua cuộc kiểm tra của UBND tỉnh về tiến độ xây dựng NTM tại Mỹ Lộc cuối tháng 9-2011 cho thấy, trong 4 xã của huyện tham gia xây dựng NTM chỉ có xã Mỹ Tân xây dựng đề án sát thực nên đạt tốc độ cao nhất. 3 xã còn lại là Mỹ Hưng, Mỹ Thắng, Mỹ Phúc dù điều kiện, đặc điểm kinh tế, xã hội khác nhau nhưng có đề án gần giống nhau và đề ra nhu cầu vốn quá cao, khó khả thi.
Một nguyên nhân lớn khác dẫn tới tiến độ, kết quả xây dựng NTM chưa đạt mức mong muốn và không đồng đều xuất phát từ việc công tác xây dựng NTM của nhiều địa phương hiện nay quá tập trung vào bố trí vốn và thực hiện các công trình xây dựng cơ bản trong khi thiếu quan tâm, đầu tư cho phát triển sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, thu hút nguồn lực để phát triển kinh tế địa phương. Đặc điểm chung của nông thôn tỉnh ta cũng như 96 xã, thị trấn xây dựng NTM giai đoạn 1 đều ở mức trung bình, trong đó nhiều xã còn khó khăn, ngân sách cũng như thu nhập bình quân đầu người thấp. Trong khi đó nhu cầu vốn đầu tư xây dựng NTM của các xã hiện nay đều dao động ở mức trên dưới 100 tỷ đồng. Chủ trương xây dựng NTM là huy động sức dân là nguồn lực chính, Nhà nước hỗ trợ. Cụ thể là mức huy động nhân dân từ 40-50% tổng đầu tư xây dựng NTM, như vậy người dân đóng góp đủ mới xây dựng NTM thành công. Quá trình xây dựng NTM kéo dài 5 năm. Để người dân đủ sức tham gia suốt quá trình, trước hết phải đảm bảo thu nhập cao hơn thường xuyên. Nói cách khác là việc đầu tiên, quan trọng nhất cần quan tâm không phải là xây cái gì, xây như thế nào mà phải tập trung tạo sinh kế tốt hơn để dân đủ sống và đủ sức đầu tư. Nhận thức sâu sắc “nguyên lý” này, cả 35 xã, thị trấn của huyện Hải Hậu tham gia xây dựng NTM đều đầu tư phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập người dân tạo động lực xây dựng NTM. Xã Hải Toàn (Hải Hậu) là xã thuần nông, không có lợi thế về điều kiện tự nhiên. Vì vậy, sau khi xây dựng quy hoạch NTM, không huy động dân đóng góp ngay để thi công hạ tầng mà dành vốn ưu tiên cho quy hoạch, đầu tư phát triển sản xuất. Nửa năm đầu, xã hoàn thành quy hoạch và thực hiện sản xuất theo 5 vùng gồm vùng sản xuất lúa vụ đông, vùng sản xuất lúa tám thương hiệu, vùng lúa cao sản, vùng sản xuất giống và vùng chuyển đổi sản xuất. Tiếp theo, xã tập trung vào quy hoạch và triển khai làm giao thông nội đồng, thủy lợi phục vụ sản xuất; đưa con giống, cây trồng, vật nuôi có hiệu quả kinh tế cao vào vườn, ao, trang trại, đưa nghề vào thôn xóm… Chỉ sau vụ đầu, năm đầu, thu nhập của người dân xã Hải Toàn đã được cải thiện, đạt 10,4 triệu đồng/người/năm. Có thu nhập, xã Hải Toàn mới phát động nhân dân đóng góp xây dựng NTM. Dân có sức nên đi sau nhưng về trước, đến nay Hải Toàn đã đạt 12/19 tiêu chí xây dựng NTM, nằm trong tốp dẫn đầu của tỉnh về tiến độ, kết quả xây dựng NTM.
Tại 96 xã, thị trấn của 10 huyện, thành phố xây dựng NTM cho thấy địa phương nào tập trung mạnh cho sản xuất, phát triển kinh tế đều dễ dàng huy động sức dân, đẩy nhanh tốc độ xây dựng NTM. Không chỉ có vậy, do mức sống được nâng lên, người dân cũng có nhu cầu về môi trường sống tốt hơn nên càng tích cực tham gia chung sức xây dựng NTM. Có thể khẳng định, bài học kinh nghiệm lớn nhất qua hơn một năm triển khai xây dựng NTM là phải tập trung quan tâm, đầu tư cho phát triển kinh tế, lấy phát triển kinh tế, tăng thu nhập của người dân là động lực chính trong các nguồn lực để thực hiện xây dựng NTM./.
Bài và ảnh: Hoàng Long
