Lễ hội truyền thống hoa, cây cảnh Vị Khê, xã Điền Xá (Nam Trực) được tổ chức từ 12 đến 16 tháng Giêng hằng năm để tưởng nhớ và tôn vinh công lao của ông tổ nghề là quan Thái úy Tô Trung Tự. Tương truyền, vào năm 1211, khi về Vị Khê xây dựng tòa thành bảo vệ biển Đông, ông đã truyền dạy cho nhân dân địa phương nghề trồng hoa, ươm cây cảnh. Trải qua hơn 800 năm, nghề trồng hoa, cây cảnh đến nay vẫn được người dân làng Vị Khê duy trì, phát triển với 600 hộ trồng hoa cây cảnh trên tổng diện tích 150ha. Từ nghề trồng hoa, cây cảnh, cuộc sống người dân nơi đây trở nên sung túc. Chỉ tính riêng năm 2011, toàn xã đã bán trên 100 tỷ đồng tiền hoa, cây cảnh. Nhớ ơn ông tổ làng nghề, cứ vào ngày 12 tháng Giêng hằng năm (ngày mất của Thái úy Tô Trung Tự), dân làng đều tổ chức lễ hội. Từ lễ hội chỉ mang tính quy mô trong làng, 6 năm trở lại đây, lễ hội được quảng bá, mở rộng, trở thành điểm nhấn trong tua du lịch mùa xuân vùng đất Nam Định, thu hút đông đảo du khách thập phương tham dự.
 |
| Khách tham quan các sản phẩm cây cảnh được trưng bày tại lễ hội hoa, cây cảnh Vị Khê năm 2012. |
Lễ hội truyền thống hoa, cây cảnh Vị Khê năm 2012 vẫn bảo tồn các hoạt động “lễ” đa dạng, đặc sắc như tế nam quan, tế nữ quan, rước hoa, cây cảnh tiêu biểu của 5 thôn về đình làng, dâng hương ông tổ làng nghề, thành hoàng làng và tổ chức các hoạt động “hội”, gồm biểu diễn văn nghệ, thi đấu các môn thể thao truyền thống, các trò chơi dân gian như cờ người, cờ tướng, tổ tôm điếm, thi tay nghề tạo thế cây cảnh, thi hoa cây cảnh, nhằm bình chọn ra những tác phẩm đẹp để suy tôn và trao giải thưởng. Ông Nguyễn Văn Chiến, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh Vị Khê, phó ban tổ chức lễ hội cho biết: Nét mới của lễ hội năm nay là thời gian diễn ra lễ hội dài hơn so với các năm trước 4 ngày (từ 12 đến 20 tháng Giêng âm lịch). Thực tế cho thấy các năm trước, nhiều du khách khi về du lịch đầu xuân ở Nam Định thường kết hợp dự Lễ Khai ấn Đền Trần, thăm Khu di tích Lịch sử - Văn hóa Phủ Dầy rồi mới về lễ hội hoa, cây cảnh Vị Khê nhưng do thời gian tổ chức chỉ đến ngày 16 tháng Giêng nên nhiều người không dự được. Việc kéo dài thời gian tổ chức lễ hội hoa, cây cảnh Vị Khê đã đáp ứng nhu cầu thưởng ngoạn của du khách các tỉnh, thành phố trong cả nước. Trong lễ hội năm nay, khu vực trưng bày cây cảnh được bố trí tại 3 khu. Trong đó, khu sân đình Vị Khê trưng bày 5 cây tiêu biểu của các thôn trong làng gồm Minh Khai, Trần Phú, Hoàng Văn Thụ, Lê Thăng, Hoàng Ngân là những cây sanh giống từ thời ông cha để lại và các thế cây bon sai. Khu từ sân đình đến trục đường liên xã và nghĩa trang liệt sỹ xã trưng bày các tác phẩm lớn, có tính nghệ thuật và giá trị kinh tế cao. Khu vực sân Trường THCS Nam Điền trưng bày cây cảnh các loại. Trong tổng số trên 1.000 cây cảnh được chọn trưng bày tại lễ hội, có 300 cây có giá trị kinh tế cao. Các cây tham dự gồm nhiều chủng loại từ sanh, tùng la hán, tùng kim đến lộc vừng, sung…; trong đó chủ yếu là sanh được uốn, tỉa với nhiều thế: hạc lập, mẫu tử, quần thụ, long thăng, long giáng, phượng vũ, trực quân tử, trực liên chi… thể hiện khát vọng về cuộc sống bình an, sung túc, thịnh vượng. Đây là những cây cảnh đạt đủ, hoặc đạt gần đủ các yếu tố “cổ, kỳ, mỹ” được những người yêu cây cảnh 7 tỉnh, thành phố phía Bắc như Phú Thọ, Hải Dương, Hà Nội, Vĩnh Phúc, Thái Bình, Hà Nam, Ninh Bình và các huyện, thành phố trong tỉnh, của làng nghề Điền Xá lựa chọn kỹ đem đến trưng bày. Bên cạnh cây thế, năm nay ban tổ chức còn trưng bày hơn 100 chậu lan quý, biểu trưng của đất nghề trồng lan nổi tiếng của người làng Vị Khê xưa đã từng trồng để dâng cho các vua, chúa, gồm: đại hoàng, hoàng vũ, hoàng thanh, hoàng cẩm tố, hoàng nhất điểm, hoàng hội điểm và các loại mạc lan như đại mạc, mạc biên… Các loại lan này đều có nguồn gốc của đất Điền Xá, không lai tạp, được Viện Di truyền quốc gia đề nghị Hội Sinh vật cảnh xã bảo tồn như tài sản của quốc gia. Lễ hội hoa, cây cảnh Vị Khê năm nay còn là cơ hội để xúc tiến các hoạt động mua bán, trao đổi, nên các loại cây, hoa trưng bày tại lễ hội đều được ghi tên, số điện thoại của chủ nhân. Người tham dự lễ hội yêu thích, muốn mua cây có thể liên hệ trực tiếp với chủ nhân cây cảnh để thỏa thuận. Nếu thành công, các chủ cây cảnh sẽ ủy quyền cho Ban tổ chức bán hộ mà không phải đóng bất kỳ một lệ phí nào. Việc Ban tổ chức đóng vai trò trung gian đã chấm dứt tình trạng cò mồi, mua bán của các đối tượng xấu, tạo điều kiện cho du khách mua cây đúng với giá trị thật. Tại lễ hội năm nay, đã có hàng chục cây cảnh nghệ thuật được bán với số tiền khoảng 700 triệu đồng.
Những nét mới của lễ hội truyền thống hoa, cây cảnh Vị Khê năm 2012 thể hiện sự cố gắng của chính quyền và nhân dân Vị Khê trong việc tổ chức lễ hội thành điểm nhấn trong các hoạt động du lịch đầu xuân của tỉnh. Lễ hội được tổ chức, vừa là dịp quảng bá làng nghề, vừa là dịp thúc đẩy sự giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa các nghệ nhân, xúc tiến các hoạt động thương mại, đưa nghề trồng hoa, cây cảnh Vị Khê ngày càng phát triển./.
Bài và ảnh: Đức Thiện
