Để khai thác tối đa lợi thế 72km bờ biển và vùng rừng ngập mặn ven biển diện tích khoảng 20 nghìn ha, thời gian qua tỉnh đã quyết liệt chỉ đạo các sở, ngành và các địa phương ven biển thực hiện nhiều chương trình, biện pháp và đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận, trong đó nổi bật là công tác khuyến khích, thu hút các thành phần kinh tế tham gia phát triển kinh tế biển.
 |
| Huyện Hải Hậu đẩy mạnh hỗ trợ người dân đầu tư nuôi tôm theo quy trình công nghệ cao, gia tăng hiệu quả kinh tế. |
Đến nay, kinh tế ven biển của tỉnh bước đầu tận dụng được nguồn tài nguyên biển và đã phát triển khá đa dạng các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, du lịch. Trong lĩnh vực nông nghiệp, các ngành, các địa phương ven biển đã chú trọng hỗ trợ các cơ sở, doanh nghiệp và bà con nông dân, ngư dân đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao thích ứng với biến đổi khí hậu; tiếp tục chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với truy xuất nguồn gốc, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng, khai thác tốt tiềm năng, thế mạnh của tỉnh; chú trọng hỗ trợ xây dựng các chuỗi liên kết từ nuôi trồng, khai thác, đánh bắt thủy hải sản đến chế biến, tiêu thụ với các sản phẩm đạt chất lượng tốt và hình thành thương hiệu riêng cho sản phẩm. Nhờ đó, đến nay, vùng đồng bằng và bãi bồi ven biển với đất đai có độ phì nhiêu cao của cả 3 huyện ven biển đã được các doanh nghiệp, nông dân tích cực khai thác, xây dựng các cánh đồng lớn, sản xuất lúa gạo chất lượng cao theo chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ. Những diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả được chuyển đổi sang các cây trồng khác cho hiệu quả kinh tế cao như mô hình chuyển đổi sang trồng rau màu, cây ăn quả các loại của HTX cơ khí Đình Mộc tại một số xã của huyện Giao Thủy; mô hình chuyển đổi sang trồng dưa lê, rau các loại tại HTX Trường Xuân xã Giao Lạc (Giao Thủy); mô hình trồng cây dược liệu tại các xã Hải Lộc, Hải Hà (Hải Hậu); mô hình trồng cây cà chua sinh thái tại xã Nam Điền (Nghĩa Hưng)... Chăn nuôi có sự chuyển biến rõ nét về tổ chức sản xuất, chăn nuôi trang trại, tập trung theo chuỗi khép kín; việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật, công nghệ trong chăn nuôi và xử lý chất thải, chăn nuôi an toàn sinh học, VietGAHP được mở rộng, qua đó nâng cao thương hiệu cho các sản phẩm đầu ra của chăn nuôi. Cơ cấu giá trị sản xuất thủy sản có sự chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng khai thác, tăng tỷ trọng nuôi trồng; chuyển đổi từ nuôi quảng canh và quảng canh cải tiến sang nuôi thâm canh và siêu thâm canh mật độ cao theo tiêu chuẩn VietGAP với các giống thủy sản có năng suất, chất lượng cao như tôm, ngao. Năm 2021, diện tích nuôi trồng thủy sản đạt 15.955ha; sản lượng nuôi trồng đạt 121,131 nghìn tấn. Đặc biệt, đã hình thành nhiều vùng nuôi trồng thủy sản tập trung, trong đó có 500ha nuôi ngao của Nam Định đạt chứng nhận ASC đầu tiên tại Việt Nam và trên thế giới. Tàu thuyền khai thác thủy sản biển được cơ cấu lại theo hướng tăng số tàu có công suất lớn; đẩy mạnh đánh bắt xa bờ gắn với bảo vệ chủ quyền biển, đảo, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU). Bên cạnh đó, các huyện ven biển cũng chú trọng phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch nghỉ dưỡng tại các khu du lịch tắm biển Quất Lâm, Thịnh Long, Rạng Đông, Vườn quốc gia Xuân Thủy, khu bảo tồn chứng tích biến đổi khí hậu Nhà thờ đổ xã Hải Lý; tăng cường mối liên kết giữa các điểm du lịch biển với các điểm du lịch khác trên địa bàn tỉnh; kết nối, hình thành các chương trình du lịch biển, nghỉ dưỡng dài ngày kết hợp với các loại hình vui chơi giải trí, thi đấu thể thao...
 |
| Sản xuất hàng may mặc xuất khẩu tại Công ty May sông Hồng chi nhánh Nghĩa Hưng. |
Ở cả 3 huyện có biển đều tích cực hỗ trợ, khuyến khích các cơ sở, doanh nghiệp đầu tư công nghệ, áp dụng chương trình quản lý chất lượng sản phẩm tiên tiến phát triển các ngành nghề công nghiệp thế mạnh của địa phương, nhất là công nghiệp chế biến nông sản, thực phẩm gắn với nuôi trồng, khai thác thủy sản; công nghiệp dệt may và sản xuất hàng tiêu dùng; các ngành công nghiệp cơ khí, đóng và sửa chữa tàu thủy, sản xuất thiết bị điện, máy thủy. Tính riêng ngành chế biến thủy, hải sản có 10 doanh nghiệp quy mô công nghiệp và hàng trăm cơ sở hoạt động rộng khắp, bước đầu đã đáp ứng được yêu cầu khai thác, nuôi thủy, hải sản hiện tại của tỉnh. Đặc biệt, đã thu hút các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu có năng lực và nguồn vốn để đầu tư xây dựng cơ bản, đầu tư trang thiết bị để tăng năng lực sản xuất, mở rộng cơ cấu mặt hàng, nâng cao chất lượng sản phẩm để xuất khẩu. Tiêu biểu là Công ty Thủy sản Lenger Việt Nam (Tập đoàn Lenger Seafoods Hà Lan) đã đầu tư xây dựng nhà máy chế biến ngao xuất khẩu ở Cụm công nghiệp An Xá (thành phố Nam Định) với dây chuyền công nghệ hiện đại, khép kín từ khâu làm sạch đến bảo quản; công suất thiết kế lên tới 300 tấn ngao/ngày. Công ty đã tổ chức liên kết sản xuất với các hộ nuôi ngao trong tỉnh để đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào chất lượng. Công ty TNHH một thành viên Hải sản Hùng Vương ở xã Giao Hải (Giao Thủy) đã liên kết với các đội thuyền địa phương để chủ động được nguyên liệu đầu vào; hàng năm, sản xuất được từ 20 đến 22 tấn cá mai khô, chế biến khoảng trên 1.000 tấn sứa, cung ứng cho thị trường nội địa và xuất khẩu…
Đặc biệt, các ngành, các huyện ven biển đã tập trung thu hút các dự án đầu tư của khu vực kinh tế tư nhân để phát triển các ngành công nghiệp có tiềm năng, thế mạnh của vùng kinh tế ven biển, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Giai đoạn 2018-2021, khu vực ven biển của tỉnh đã thu hút được 75 dự án đầu tư trực tiếp (trong đó, có 15 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài được cấp mới và điều chỉnh tăng vốn) với tổng vốn đăng ký khoảng 101.823 tỷ đồng và 339 triệu USD. Đến nay, một số dự án quy mô lớn đang được triển khai thực hiện gồm dự án Công ty TNHH Top Textiles tại Khu công nghiệp Dệt may Rạng Đông với tổng vốn đăng ký đầu tư là 203 triệu USD; dự án Nhà máy thép xanh số 1 Xuân Thiện Nam Định với tổng vốn đầu tư sau điều chỉnh là 88 nghìn tỷ đồng; dự án Nhà máy thép Xanh Xuân Thiện Nghĩa Hưng với tổng vốn đầu tư 10 nghìn tỷ đồng; nhà máy sản xuất cấu kiện bê tông đúc sẵn Xuân Thiện Nam Định tại xã Nghĩa Hải (Nghĩa Hưng) với tổng vốn đầu tư 900 tỷ đồng... Với những nỗ lực khuyến khích phát triển đa dạng các ngành nghề, đẩy mạnh thu hút đầu tư, đến nay, kinh tế biển và các vùng ven biển đã dần trở thành động lực chính trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; hàng năm đóng góp trên 25% tổng giá trị sản xuất của tỉnh.
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, quy mô kinh tế vùng ven biển còn khiêm tốn, phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của tỉnh. Cơ cấu kinh tế vùng ven biển của tỉnh tuy có thay đổi nhưng còn chậm, các hoạt động kinh tế ven biển có hiệu suất kinh tế cao vẫn chưa được phát triển như mong muốn. Các ngành kinh tế biển vẫn chủ yếu là ngành nông nghiệp và thủy sản, công nghiệp, thương mại, dịch vụ chưa phát triển mạnh; tỷ trọng các ngành nông nghiệp có giá trị sản xuất cao vẫn còn thấp trong GRDP của tỉnh. Việc áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong nhiều ngành nghề kinh tế biển chưa đáp ứng được yêu cầu. Tiềm năng phát triển du lịch tại vùng kinh tế ven biển chưa được khai thác tối ưu và thiếu bền vững. Mặc dù tỉnh đã thu hút được nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào tỉnh nhưng các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ; các nhà đầu tư lớn chưa mặn mà đầu tư những dự án lớn vào vùng kinh tế ven biển của tỉnh.
Để nâng cao hiệu quả tiếp tục thu hút các thành phần kinh tế vào phát triển bển vững kinh tế ven biển, hiện tỉnh xác định công tác quy hoạch phải đi trước một bước, là công cụ quản lý trên các lĩnh vực là làm cơ sở kêu gọi, thu hút đầu tư. Tập trung phát triển nhanh kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội vùng kinh tế ven biển gồm: Hoàn thành hạ tầng một số khu, cụm công nghiệp để thu hút các nhà đầu tư thứ cấp vào sản xuất kinh doanh như Khu công nghiệp Dệt may Rạng Đông, Cụm công nghiệp Thịnh Lâm, Cụm công nghiệp làng nghề Hải Vân...; xây dựng lộ trình đầu tư, mở rộng, nâng cấp cảng chuyên dùng Xuân Thiện, cảng Hải Thịnh, cảng cá Ninh Cơ để tăng khả năng tiếp nhận, thu hút các tàu có trọng tải lớn, các tàu container thế hệ mới vận chuyển hàng hóa qua cảng; tăng cường hợp tác với các cơ quan quản lý cảng biển, hãng tàu biển trong và ngoài nước để thu hút nguồn hàng thông qua cảng biển của tỉnh; phối hợp đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án trọng điểm của nhà đầu tư đã được cấp chủ trương đầu tư để tạo động lực phát triển cho cả vùng. Xây dựng cơ chế, chính sách và kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực cho các ngành kinh tế có liên quan đến biển; chú trọng công tác đào tạo, dạy nghề cho lao động vùng biển, lao động trên biển; thúc đẩy việc chuyển giao, ứng dụng tiến bộ công nghệ trong các hoạt động kinh tế biển. Đẩy mạnh cải cách hành chính, xây dựng chính quyền điện tử, tạo môi trường thuận lợi để xúc tiến và tăng cường thu hút các dự án đầu tư phát triển các ngành công nghiệp có tiềm năng, thế mạnh, chủ lực của vùng ven biển, các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng các khu, cụm công nghiệp ven biển theo quy hoạch./.
Bài và ảnh: Thanh Thúy
