Tác phẩm tham dự giải báo chí Búa Liềm vàng lần thứ VIII-2023: Dân vận khéo trong công tác hoà giải ở cơ sở (kỳ 1)

Kỳ I:  Hòa giải viên ở cơ sở - “cầu nối” tình đoàn kết cộng đồng

Những năm qua, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc (MTTQ), các đoàn thể cùng tổ hòa giải các thôn, xóm, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh đã vận dụng linh hoạt, hiệu quả công tác “Dân vận khéo” trong hoạt động hòa giải ở cơ sở, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Cán bộ Mặt trận Tổ quốc huyện Xuân Trường trao đổi kinh nghiệm công tác hòa giải với tổ hòa giải xóm 6, xã Xuân Phú.

Năm 2022, sau khi sáp nhập các thôn, xóm, xã Xuân Phú (Xuân Trường) có 7 xóm với hơn 20 nghìn dân. Nhận thức tầm quan trọng của công tác hòa giải, thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, UBND xã đã kiện toàn 7 tổ hòa giải cơ sở với các thành viên gồm: Bí thư chi bộ, Trưởng ban công tác Mặt trận thôn; chi hội trưởng các chi hội: Phụ nữ, Nông dân, Cựu chiến binh, 

Bí thư chi Đoàn Thanh niên và những người có uy tín trong thôn, khu dân cư, các dòng họ. Hàng năm, các tổ hòa giải trong xã đã kịp thời hòa giải hiệu quả các vụ việc tranh chấp, khiếu kiện của người dân; gắn kết tình làng nghĩa xóm và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp trong gia đình, trong cộng đồng, củng cố tinh thần đoàn kết của nhân dân, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị ở địa phương. Xóm 6 là địa bàn có nhiều dân cư nhất của xã. Cũng như bao vùng quê khác trong tỉnh, những năm trước đây ở xóm 6 cũng xảy ra chuyện xóm làng anh em gây gổ, vợ chồng mâu thuẫn, cha mẹ, con cái bất hoà, hàng xóm xích mích đã làm sứt mẻ tình cảm gia đình, tình làng, nghĩa xóm. Đồng chí Vũ Xuân Bách, Bí thư chi bộ kiêm tổ trưởng tổ hòa giải xóm 6 chia sẻ: “Bà con trong xóm nhiều khi chỉ vì những chuyện rất nhỏ nhặt, nhưng do không biết phân định đúng sai nên dẫn đến cãi vã, kiện tụng nhau làm mất tình làng, nghĩa xóm... Để hóa giải những mâu thuẫn, trước hết người làm công tác hòa giải phải thường xuyên nâng cao nhận thức, hiểu biết về pháp luật; đồng thời phải nắm bắt và giải quyết kịp thời những thắc mắc, mâu thuẫn ngay từ khi mới phát sinh. Cùng với đó, những hòa giải viên phải có sự bàn bạc, thống nhất cách giải quyết đảm bảo khách quan, công tâm nhằm tháo gỡ được nút thắt mâu thuẫn một cách thỏa đáng, kịp thời giải quyết những mâu thuẫn, tranh chấp trong nhân dân theo hướng “đúng sai phân minh - lý tình trọn vẹn”. Đơn cử, tình huống hai gia đình anh em họ hàng trong xóm tranh chấp đất đai của cha ông do di chúc để lại không rõ ràng dẫn tới mâu thuẫn kéo dài. Tổ hòa giải cơ sở đã đến gặp gỡ giải thích, phân tích lẽ phải, trái, vừa dẫn căn cứ pháp luật, vừa lấy đạo lý, tình cảm để thuyết phục các bên. Đồng hành cùng với tổ hòa giải xóm 6, lãnh đạo xã Xuân Phú đã mời gia đình hai bên lên trụ sở UBND xã để gặp gỡ, tìm hướng tháo gỡ “nút thắt” trong mâu thuẫn của gia đình. Sau khi được phân tích, các thành viên trong gia đình cùng ngồi lại giãi bày nỗi lòng của mình và đồng ý rút lại đơn kiện. Hiện nay, gia đình hai bên đã sống hòa thuận, tạo điều kiện giúp đỡ nhau trong mọi lĩnh vực để ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế. Đồng chí Vũ Thị Khuyến, Chủ tịch Uỷ ban MTTQ xã Xuân Phú cho biết: “Trong những năm qua, UBND xã phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam xã hướng dẫn các xóm tổ chức bầu và kiện toàn tổ hòa giải và tổ trưởng tổ hòa giải theo đúng trình tự. Mỗi khi có tranh chấp, tổ hòa giải của các xóm đều nhanh chóng vào cuộc, tìm hiểu sự việc, mời các hộ gia đình đến để hoà giải theo hướng vừa tuân thủ các quy định của pháp luật vừa phù hợp với quy ước, hương ước và có lý, có tình theo phong tục tập quán của địa phương để giải quyết dứt điểm khi vụ việc mới phát sinh góp phần gắn kết tình làng nghĩa xóm, người dân đồng thuận và ủng hộ trong xây dựng và đạt NTM nâng cao vào năm 2022”.

Chị Đào Thị Nhàn, Bí thư chi bộ kiêm tổ trưởng tổ hòa giải xóm Thượng 1, xã Nam Toàn (Nam Trực) có nhiều năm hòa giải thành công nhiều vụ việc phức tạp, liên quan đến gây rối mất trật tự thôn xóm, mâu thuẫn gia đình… được cấp ủy, chính quyền địa phương ghi nhận đánh giá cao. Những năm gần đây, trong quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới đã nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp đòi hỏi sự vào cuộc của Ban công tác Mặt trận, tổ hoà giải. Khi trục đường trung tâm xã được đầu tư mở rộng có chạy qua một đoạn nhà ông N.V.T. Lúc đầu ông T đồng ý hiến đất để mở rộng đường. Song trong quá trình thi công gia đình ông lại đổi ý mong muốn được đền bù dẫn đến việc làm đường bị ngưng trệ. Trước tình hình đó, với trách nhiệm được giao, chị Nhàn cùng với tổ hòa giải ở cơ sở đã suy nghĩ, tìm mọi biện pháp tháo gỡ khó khăn, làm sao để công trình đường giao thông thi công tiếp. Chị đã cùng trưởng xóm, trưởng các đoàn thể ở xóm họp bàn tìm biện pháp thuyết phục và mời được người đại diện trong dòng họ có uy tín, chọn thời điểm thích hợp đến gặp gỡ gia đình ông T, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, những vướng mắc của gia đình. Bản thân chị Nhàn còn chủ động tìm hiểu thêm một số văn bản của Nhà nước có liên quan tới công tác giải phóng mặt bằng, đền bù đất đai để cùng ông T nghiên cứu tìm hiểu. Với những lời lẽ “có lý, có tình”, vừa thuyết phục, động viên, sau thời gian ngắn gia đình ông T đã suy nghĩ lại và quyết định hiến đất làm đường. Đến nay con đường đã hoàn thành, thuận tiện cho bà con nhân dân đi lại. Không những thế, toàn bộ các trục đường của xóm đều được bê tông hóa, sáng - xanh - sạch - đẹp; 80% đường trục xóm có điện chiếu sáng. Chị Nhàn tâm sự, mọi việc cứ đặt lợi ích của nhân dân lên hàng đầu thì sẽ được tin tưởng, ủng hộ. Riêng đối với công tác hòa giải cơ sở, phải tìm được “nút thắt” mới cởi được dây. Có những sự việc phải tham vấn ý kiến chuyên môn, như vấn đề liên quan đến đất đai, xóm đã phải mời cán bộ địa chính của xã và các bên ra tại thực địa, vừa căn cứ vào các quy định của pháp luật, vừa kết hợp lý, tình nên đã hòa giải thành công, giữ được sợi dây liên kết tình làng, nghĩa xóm. 

Nhờ phát huy vai trò của các tổ hòa giải mà các vụ, việc vi phạm pháp luật, tranh chấp đất đai ở các địa phương ít xảy ra, hạn chế đơn thư khiếu nại vượt cấp. Tuy nhiên để nâng cao chất lượng hoà giải cơ sở cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị với những giải pháp đồng bộ…

(còn tiếp)

Bài và ảnh: Hồng Minh - Thanh Hoa