Người họa sĩ tâm huyết với chủ đề “Du ca”

Họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu năm nay đã 70 tuổi, là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam và đang sinh hoạt tại bộ môn Mỹ thuật Hội VHNT tỉnh. Với hơn 50 năm cầm cọ chuyên nghiệp, ông đã đạt nhiều giải thưởng Mỹ thuật của Trung ương, địa phương. Trong bộ sưu tập của ông, những bức tranh chủ đề “Du ca” với phong cách thể hiện độc đáo đã mang đến nhiều cung bậc cảm xúc cho người xem.

Họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu vẽ tranh chủ đề Du ca.

Chúng tôi gặp họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu trong một buổi chiều cuối năm, khi những vạt nắng còn sót lại bên hiên nhà, ông vội cầm cây bút phác thảo hình ảnh đó thêm vào bức tranh còn dang dở. Trong ngôi nhà nhỏ, hai bức tường được treo kín hàng chục bức tranh đủ sắc màu lấp lánh. Ông dẫn chúng tôi đến kho tranh, nơi có hàng trăm bức họa lớn nhỏ đủ các chủ đề đang được treo và để trên giá. Trong giới họa sĩ, ông tự nhận là người có chất “ngông”, nên có những bức tranh ông yêu quý đến độ không bán với bất cứ giá nào. Mỹ thuật đến với Nguyễn Ngọc Châu như duyên nghiệp. Ông cho biết: “Sinh ra trong gia đình nhà nho, từ nhỏ tôi đã có khả năng vẽ lại những phong cảnh, đồ vật xung quanh. Sau này, khi đi học cấp 1, cấp 2, tôi tự mày mò kỹ thuật để vẽ tốt hơn. Khi đang học cấp 3, tôi từng đoạt giải Ba môn Văn toàn quốc. Từ đó, gia đình định hướng tôi theo học sư phạm văn, nhưng tôi quyết tâm học mỹ thuật chuyên nghiệp…”. Năm 1970, ông thi đỗ vào Trường Cao đẳng Sư phạm nhạc họa Trung ương. Năm 1973, ra trường, ông công tác tại trường cấp 1, cấp 2 Trần Tế Xương (thành phố Nam Định). Với mong muốn lĩnh hội những kiến thức mỹ thuật mới, năm 1980, ông thi đỗ Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội. Từ năm 1985 đến năm 2013, ông công tác tại tổ Mỹ thuật - Âm nhạc Trường Cao đẳng Sư phạm Nam Định. Thời điểm còn công tác, ông vừa lên lớp giảng bài, vừa tranh thủ những ngày nghỉ để đi thực tế, sáng tác.

Năm 2013, sau khi nhận chế độ hưu trí, ông có nhiều thời gian để sáng tác hơn. Cũng từ đây, ông đã “thai nghén” chủ đề “Du ca” và đến nay đã sáng tác hơn 140 bức tranh độc đáo. Với ông, du ca là ước vọng tự do, hòa bình. Các hình ảnh đàn chim tung cánh hướng về nguồn sáng (mặt trời, mặt trăng) trên nền phong cảnh làng quê, phố thị, hải đảo xuất hiện trong tất cả các sáng tác của ông về chủ đề này. Gắn bó với những làng quê Bắc Bộ, ông đi thực tế và tìm nguồn cảm hứng từ đây. Trong bộ tranh du ca của ông, có hơn 80 bức tranh đặc sắc về làng quê. Với bức tranh “Được mùa 1”, họa sĩ lựa chọn tối giản các chi tiết nhằm nêu bật nội dung và chủ đề tác phẩm. Bức tranh được chia thành 2 nửa rõ rệt, với gam màu chủ đạo phía dưới màu xanh, phía trên màu vàng. Hình ảnh người đàn ông đang điều khiển trâu khẩn trương kéo thóc về kho, phía trên là đàn chim én chao liệng như hòa nhịp reo vui với người dân. Tuy bức tranh được chia 2 nửa tưởng chừng như tách biệt nhưng tác giả khéo léo phối trộn không gian, lớp lang sắc màu, tạo cảm giác cho người xem về sự hòa hợp, thống nhất trong tổng thể bức tranh. Bức “Được mùa 2” của Nguyễn Ngọc Châu lại hút ánh nhìn của người xem bằng những mảng màu nóng. Ở đó, hành trình người nông dân đưa thóc về kho được tái hiện trong khung cảnh có núi đồi, những ngôi nhà nhỏ san sát và những cánh chim tiếp tục chao nghiêng hướng về ánh mặt trời. Gam màu đỏ, vàng được sử dụng với liều lượng vừa phải như xua tan giá lạnh của vùng sơn cước, làm rõ nét hơn nội dung của tác phẩm khi được mùa thì lòng người ấm áp. Điểm đặc biệt trong tranh “Du ca” của họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu là tính động.

Không gò bó trong các thủ pháp nghệ thuật, ông chỉ vẽ khi trong lòng tràn cảm xúc. Bởi vậy khi xem tranh của họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu, người ta cảm nhận được sự ào ạt ở từng nét vẽ, sự chuyển động của các chi tiết như cây lá, nét nhòe mỗi cánh chim bay... Các tác phẩm “Bay về nguồn sáng” là hiện thân rõ nhất cho triết lý mỹ thuật của ông. Đó là những bức vẽ thoạt nhìn đơn giản với chủ thể là đàn chim đang bay về hướng mặt trăng, mặt trời. Tuy nhiên, việc sử dụng những gam màu, bố cục khác nhau, mỗi bức tranh của Nguyễn Ngọc Châu truyền tải đến câu chuyện về nghị lực, khát khao vươn tới ánh sáng tri thức, sự hoan ca của niềm vui tự do độc lập… Luôn đau đáu về miền hải đảo xa xôi và cuộc sống ngư dân, họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu đã sưu tầm các tư liệu, sách báo, hình ảnh rồi điền dã ở các vùng quê ven biển để tạo cảm hứng sáng tác. Đến nay, ông có hơn 30 bức tranh về hải đảo trong bộ sưu tập tranh “Du ca”. Bức tranh “Bám biển” được vẽ theo phong cách trìu tượng, hình ảnh những đàn chim hải âu đang vờn quanh cánh buồm. Con tàu khỏe khoắn được họa sĩ vẽ thêm đôi mắt với ngụ ý quân và dân ta luôn đoàn kết, cảnh giác với các thế lực nhòm ngó xâm chiếm vùng biển, vùng trời của Tổ quốc. Tác phẩm “Chiều trên bến” vẽ theo lối tả thực với hình ảnh những cánh chim khỏe khoắn đang chao liệng trên bầu trời; những con tàu vừa cập bến vẫn đang sáng đèn. Bức tranh không một bóng người, nhưng với gam màu ấm rực kết hợp với biểu đạt của đàn chim, người xem cảm nhận ngay đây là chuyến ra khơi thu hoạch được nhiều thắng lợi từ các con tàu đánh cá.

Cần mẫn sáng tạo nghệ thuật, họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu là một trong những tên tuổi nổi bật của Hội VHNT tỉnh đã giành nhiều giải thưởng về mỹ thuật. Tiêu biểu như các giải thưởng: Giải C Triển lãm tranh cổ động toàn quốc năm 1979, Giải Nhì triển lãm Đồ họa toàn quốc năm 1981, Giải Nhì triển lãm áp phích toàn quốc năm 1982, Tặng thưởng trong Triển lãm mỹ thuật khu vực II các năm 1998, 2000, 2002 và 2006; Giải Nhất, Giải Nhì trong một vài triển lãm Mỹ thuật tại địa phương; Giải thưởng VHNT Lương Thế Vinh các năm 2000, 2005, 2010... Bên cạnh đó, ông còn vinh dự nhận được các Huy chương: Vì sự nghiệp VHNT Việt Nam; Vì sự nghiệp Giáo dục Việt Nam; Vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam.

Với đất nước đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, các bậc tiền nhân đã hy sinh máu xương để giành độc lập tự do cho đất nước thì ước vọng hòa bình luôn trong tâm thức của mỗi người dân Việt Nam. Đó cũng chính là mạch nguồn để họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu tiếp tục kiên trì theo đuổi chủ đề “Du ca” trong hội họa. Chia sẻ về những dự định sắp tới, họa sĩ Nguyễn Ngọc Châu cho biết, ông sẽ tập hợp những tác phẩm “Du ca” để tổ chức triển lãm cá nhân với mong muốn lan tỏa thông điệp người Việt Nam yêu hòa bình đến đông đảo cộng đồng mỹ thuật trong nước và quốc tế./.

Bài và ảnh: Viết Dư