Cộng đồng trách nhiệm trong tháo gỡ “thẻ vàng”: Kỳ II - Tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc

(Tiếp theo và hết)

Kỳ II: Tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc

Trên cơ sở nhận diện những khó khăn, UBND tỉnh, Ban Chỉ đạo về IUU của tỉnh tiếp tục tập trung chỉ đạo các sở, ngành, các huyện ven biển triển khai đồng bộ các biện pháp để tháo gỡ, giải quyết, góp phần gỡ “thẻ vàng” đối với thủy sản…

Lực lượng chức năng luôn bám tàu tuyên truyền, vận động ngư dân chấp hành các quy định của pháp luật trong việc chống khai thác IUU, góp phần tháo gỡ “thẻ vàng” của EC đối với thủy sản Việt Nam.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 2 cảng cá đã được công bố mở cảng theo quy định. Ban Quản lý các cảng cá này đã nỗ lực thực hiện việc giám sát sản lượng hải sản khai thác được qua cảng. Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá đã cơ bản kiểm tra, kiểm soát hoạt động chống khai thác IUU tại cảng cá, tuy vậy sản lượng thủy sản giám sát được còn thấp. Năm 2022 chỉ giám sát được 5.249,63/58.541 tấn hải sản khai thác mặn lợ, đạt 8,97%. Từ đầu năm 2023 đến ngày 15-2-2023 chỉ giám sát được 107,758/6.061 tấn hải sản khai thác mặn lợ (đạt 1,78%)… Theo Chi cục Thủy sản (Sở NN và PTNT), đến đầu tháng 3-2023, chưa có tổ chức, cá nhân nào đề nghị làm giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác. Một nguyên nhân là ngoài 2 cảng cá đã được cơ quan chức năng cho phép, trên địa bàn các huyện ven biển có nhiều bến cá tự phát nên chưa thể kiểm soát hết được tàu xuất, nhập bến; vẫn xảy ra tình trạng một số tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên chưa chấp hành cập bến tại các cảng chỉ định. Tiến độ lắp đặt thiết bị VMS chưa đạt yêu cầu; hiện nay vẫn còn 31 tàu chưa lắp VMS, trong đó huyện Giao Thủy 3 tàu, huyện Hải Hậu 20 tàu, huyện Nghĩa Hưng 8 tàu. Trong số đó, chủ yếu là các tàu ngừng hoạt động nằm bờ và tàu hư hỏng đang tiến hành duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa. Việc bảo đảm vận hành thiết bị VMS của một số ít chủ tàu, thuyền trưởng còn nhiều hạn chế; nhiều lượt tùy tiện tắt VMS khi đang hoạt động trên biển; không nộp phí thuê bao để duy trì hoạt động của thiết bị. 

Công tác rà soát, xác minh các chủ tàu có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU của một số địa phương chưa được triển khai thường xuyên, liên tục. Việc kiểm tra, kiểm soát tàu xuất nhập bến chưa đạt 100%; quá trình ghi nhật ký khai thác, báo cáo khai thác của chủ tàu, thuyền trưởng chưa đầy đủ, thiếu chính xác, còn tình trạng ghi nhật ký để đối phó. Lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh và Sở NN và PTNT đã phát hiện, xử lý trực tiếp nhiều vụ việc vi phạm. Cụ thể, năm 2020, toàn tỉnh xử lý 74 vụ, phạt vi phạm hành chính 516,95 triệu đồng. Năm 2021 xử lý 122 vụ, phạt vi phạm hành chính 1,1637 tỷ đồng. Năm 2022 xử lý 78 vụ, phạt vi phạm hành chính 648,9 triệu đồng. Hơn 1 tháng đầu năm 2023, tính đến ngày 15-2 đã xử lý 5 vụ, phạt vi phạm hành chính 85,5 triệu đồng. Trong 3 tháng đầu năm 2023, Chi cục Thủy sản đã có quyết định thu hồi Giấy phép khai thác thủy sản đối với 74 tổ chức, cá nhân là chủ tàu khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh hoạt động nghề lưới kéo, lưới rê, lưới chụp, hậu cần nghề cá và lồng bẫy. Trong đó, Hải Hậu là địa phương có nhiều chủ tàu bị thu hồi giấy phép nhất với 36 tổ chức, cá nhân; tiếp đến là huyện Giao Thủy với 27 chủ tàu và huyện Nghĩa Hưng 11 chủ tàu. Lí do thu hồi Giấy phép khai thác thủy sản là tàu không còn đủ điều kiện quy định tại khoản 2, Điều 50 của Luật Thủy sản năm 2017 hoặc tàu đã bán đi các tỉnh, thành phố khác và đã xóa đăng ký… Nguyên nhân tình trạng vẫn còn nhiều tàu cá vi phạm pháp luật về khai thác thủy sản là do ý thức của một số ngư dân chưa cao trong việc chấp hành các quy định của pháp luật về khai thác thủy sản; chính quyền cấp huyện, xã chưa vào cuộc xử lý các vi phạm về chống khai thác IUU theo quy định.

Chống khai thác IUU là nhiệm vụ tất yếu và cấp bách khi hội nhập thị trường quốc tế, sản phẩm nghề cá hướng tới xuất khẩu vào thị trường EU để đạt giá trị kinh tế cao hơn, nghề cá phát triển bền vững, hiệu quả. Chống khai thác IUU là yêu cầu để phát triển nghề cá hiệu quả và có trách nhiệm, vì sinh kế bền vững của chính ngư dân. Để công tác chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh đạt kết quả cao hơn nữa, khắc phục tình trạng thực hiện mang tính đối phó, Sở NN và PTNT đang phối hợp với các địa phương, các đơn vị liên quan tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện nghiêm các nhiệm vụ được giao đối với các thành viên Ban Chỉ đạo về IUU của tỉnh. Tập trung triển khai Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Tổ chức tuyên truyền sâu rộng bằng nhiều hình thức thông qua các tổ chức đoàn thể chính trị, xã hội, các phương tiện thông tin đại chúng nhằm làm thay đổi nhận thức của cán bộ, ngư dân hiểu và chấp hành các quy định của Nhà nước về chống khai thác IUU. Tiếp tục nâng cao hơn nữa trách nhiệm của chính quyền các cấp, cơ quan chuyên môn trong việc gìn giữ vị thế và danh dự của Việt Nam trên trường quốc tế; đảm bảo phát triển ngành khai thác thủy sản bền vững, khai thác đi đôi với bảo tồn nguồn lợi, gìn giữ sinh kế lâu dài cho người dân. Sở NN và PTNT đang triển khai xây dựng kế hoạch chống khai thác IUU đến năm 2025 theo Đề án “Phòng, chống khai thác khai thác IUU đến năm 2025” của Chính phủ (Quyết định số 1077/QĐ-TTg ngày 14-9-2022). Tiếp tục thực hiện đồng bộ, quyết liệt hơn nữa các giải pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời tàu cá vi phạm hoặc có dấu hiệu vi phạm khai thác IUU. Kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại các đồn, trạm biên phòng tuyến biển. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá tại các cảng, khu neo đậu tàu, thuyền và tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển nhằm phát hiện các trường hợp vi phạm khai thác IUU… Tiếp tục tuyên truyền, vận động, yêu cầu chủ tàu lắp đặt và vận hành VMS theo quy định. Tổ chức tốt công tác xác minh, phối hợp xử lý tàu cá mất tín hiệu VMS. Chú trọng rà soát, lập danh sách thông báo tàu cá hết hạn đăng kiểm, giấy phép khai thác thủy sản, chưa có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, chưa lắp VMS, không duy trì hoạt động của thiết bị, danh sách tàu cá nguy cơ cao về khai thác IUU gửi các cơ quan, đơn vị chức năng trong và ngoài tỉnh để phối hợp kiểm tra, xử lý, không cho các tàu cá ra khơi khi chưa đủ các giấy tờ, thủ tục theo quy định. Thực hiện thu nhật ký khai thác, báo cáo khai thác, giám sát việc bốc dỡ thủy sản qua cảng.

Hy vọng rằng, với những biện pháp căn cơ, quyết liệt cùng sự chung sức, đồng lòng của các sở, ngành chức năng, các địa phương và ngư dân, việc thực hiện các khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU sẽ đạt được những kết quả tích cực, góp phần tháo gỡ “thẻ vàng” đối với thủy sản của Việt Nam, tạo thuận lợi hơn cho ngành thủy sản phát triển bền vững trong thời gian tới./.

Bài và ảnh: Văn Đại