Thất bại trong chiến lược "chiến tranh đặc biệt", đế quốc Mỹ phải trực tiếp đưa quân vào Miền Nam thực hiện chiến lược "chiến tranh cục bộ", đồng thời leo thang mở rộng chiến tranh ra miền Bắc bằng không quân và hải quân, hòng ngăn cản sự chi viện của hậu phương đối với tiền tuyến lớn.
Trước tình hình mới, cả nước đã "kịp thời chuyển hước về tư tưởng và tổ chức, chuyển hướng xây dựng kinh tế và tăng cường quốc phòng", làm cho miền Bắc đủ sức đánh thắng chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, đảm bảo chi viện to lớn cho cuộc đấu tranh ở miền Nam. Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng và cấp bách này, một số địa giới hành chính được điều chỉnh lại để các địa phương có đủ điều kiện đối phó với tình hình khi chiến tranh nổ ra. Ngày 21-4-1965, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua quyết định số 103/QĐ-TVQH phê chuẩn việc thành lập tỉnh mới Nam Hà trên cơ sở sáp nhập hai tỉnh Nam Định và Hà Nam.
Thực hiện quyết định của Chính phủ và Nghị quyết số 111/NQ-TW về việc hợp nhất hai tỉnh, Nam Hà nhanh chóng kiện toàn bộ máy tổ chức Đảng và chính quyền, đoàn thể các cấp. Ngày 4-6-1965 Ban chấp hành Đảng bộ hai tỉnh Nam Định và Hà Nam họp, liên tịch bàn thống nhất hai Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh và chuẩn bị thực hiện những nhiệm vụ trước mắt. Hội nghị xác định nhiệm vụ cấp bách của toàn Đảng bộ lúc này là đoàn kết toàn quân, toàn dân Nam Hà phát huy thuận lợi để động viên mọi lực lượng, khắc phục khó khăn, đẩy mạnh sản xuất và chiến đấu, quyết tâm cùng nhân dân cả nước đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, ra sức xây dựng và bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, tích cực chi viện cho miền Nam.
 |
| Phố Hàng Thao bị bom Mỹ phá hoại (1966). |
Ngay sau thời gian hợp nhất, tỉnh đã tiến hành sơ kết công tác xây dựng làng chiến đấu, học tập kinh nghiệm xây dựng làng chiến đấu Liên Minh (huyện Vụ Bản), làng chiến đấu của các tỉnh bạn trong Quân khu. Các huyện Nghĩa Hưng, Hải Hậu, Xuân Trường, Giao Thuỷ tập trung xây dựng các điển hình làng chiến đấu trên địa bàn của huyện mình. Lực lượng dân quân tự vệ ở các làng chiến đấu được tổ chức huấn luyện chặt chẽ, thực sự là lực lượng nòng cốt xung kích trong lao động sản xuất, xây dựng hợp tác xã và giữ gìn an ninh trật tự ở thôn xóm. Mỗi thôn có từ 1 đến 2 trung đội được huấn luyện kỹ thuật sẵn sàng chiến đấu đánh địch nhảy dù, đột nhập đường sông, đường bộ sát với địa hình, biết tác chiến độc lập và phối hợp tác chiến tốt. Từ tháng 6 đến tháng 10 năm 1965, có 155 xã trong tỉnh đã xây dựng được làng chiến đấu.
Tại các trọng điểm giao thông, lực lượng phòng không phối hợp với nhân dân các địa phương xây dựng các trạm báo động phòng không, trạm điều phối giao thông và nhiều vọng gác máy bay địch, giữ gìn an ninh trật tự. Nhân dân thành phố và các vùng trọng điểm được sơ tán về các vùng quê, kho tàng, tài sản quan trọng được phân tán để tránh tổn thất khi bị ném bom.
Kể từ trận ném bom đầu tiên xuống vùng biển Hải Thịnh, Hải Hậu ngày 22 tháng 5 năm 1965 đến cuối tháng 11 năm 1965, không quân Mỹ đã liên tục đánh phá 145 địa điểm, bao gồm thành phố Nam Định và các mục tiêu quân sự, kinh tế, giao thông, thuỷ lợi ở các địa phương. Có thời gian như trong tháng 9, bầu trời Nam Định không ngày nào ngớt tiếng máy bay Mỹ. Cường độ quy mô đánh phá của chúng không ngừng tăng cao, gây cho ta thiệt hại không ít về người và của. Trong toàn bộ các đợt đánh phá Nam Hà nửa cuối năm 1965 địch ném xuống gần 500 quả bom phá, 2.300 quả bom bi, bắn 68 quả tên lửa, rốc-két... Bom đạn Mỹ đã làm chết 146 người, 213 người bị thương, gần 1.000 ngôi nhà bị phá hỏng, 2 cầu lớn bị sập, hơn một chục tầu, thuyển bị đắm. Nhà máy Dệt, nhà máy Tơ bị thiệt hại lớn về nhà xưởng, máy móc.
Mặc dầu vậy, ngay từ trận đầu ra quân đối mặt với kẻ thù, quân dân Nam Hà đã chiến đấu rất dũng cảm để bảo vệ người, tài sản, bảo vệ huyết mạch giao thông chi viện cho tiền tuyến, vừa duy trì, giữ vững sản xuất, giữ gìn an ninh trật tự, bắn rơi 42 máy bay giặc Mỹ. Với chiến công này, đơn vị tự vệ thành phố và trung đoàn 250 được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất. Tự vệ khu phố 4, khu phố 6, nhà máy liên hợp Dệt và chi cục xăng dầu được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba. Ngày 10-7-1965, quân dân Nam Hà long trọng mít tinh đón nhận cờ thưởng luân lưu "Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược!" của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Từ năm 1966 đến cuối năm 1968 địch càng tăng cường đánh phá. Không chỉ mục tiêu quân sự mà các cơ sở giao thông, kinh tế cũng bị chúng đánh phá nhiều lần. Cường độ chiến tranh gia tăng nhanh chóng. Trong 6 tháng đầu năm 1967, số lần tốp máy bay hoạt động là 1.622, gấp 3,7 lần so với năm 1965; số lần chiếc máy bay địch đánh phá là 1450, gấp 4,38 lần so với năm 1965 và bằng 70% năm 1966, số trận đánh trả máy bay địch của quân dân ta là 442 lần, gấp 4,25 lần so với năm 1965 và bằng 98% năm 1966. Trong 6 tháng đầu năm 1967 địch đã đánh phá các mục tiêu trong tỉnh 3881 tấn bom, tăng gấp 5,2 lần so với năm 1965 và bằng 79% năm 1966. Ngoài ra chúng còn dội xuống đồng ruộng, làng mạc, phố phường trên địa bàn tỉnh 50.750 quả bom bi, 107 quả tên lửa, 4.207 quả rốc-két và 194 quả đạn pháo.
Ngay từ khi có lệnh động viên thời chiến của Chủ tịch nước và quyết định của Chính phủ, thanh niên nam, nữ Nam Định đã dấy lên phong trào tòng quân đánh Mỹ rất sôi nổi. Ở các thôn xã, khối phố, các đoàn viên thanh niên hăm hở đến các Ban quân sự, các trạm khám tuyển quân đề nghị được xét chọn nhập ngũ. Chỉ một huyện Nghĩa Hưng đã có 6.000 lá đơn tình nguyện. Riêng tháng 4-1965 đã có hơn 3.000 nam, nữ thanh niên gia nhập quân đội. Một số cán bộ, chiến sỹ được cử tham gia chiến đấu ở chiến trường miền Nam. Năm 1968 toàn tỉnh có trên 20 nghìn nam, nữ thanh niên nhập ngũ, đạt 102% chỉ tiêu tuyển quân. Đông đảo thanh niên theo đạo Thiên Chúa hăng hái tòng quân, tham gia chiến đấu trên các chiến trường đánh Mỹ. Trong phong trào thi đua năm 1968, toàn tỉnh có 8 đơn vị và cá nhân được Nhà nước tuyên dương, tặng thưởng Huân chương Quân công và huân chương Chiến công.
Qua gần 4 năm chống chiến tranh phá hoại lần thứ nhất của đế quốc Mỹ, tính đến ngày 8-11-1968, các lực lượng vũ trang Nam Hà đã bắn rơi 86 máy bay phản lực Mỹ (trong đó dân quân tự vệ bắn rơi 10 chiếc), góp phần bắn chìm một tàu biệt kích, bắn cháy một tàu chiến và một tàu biệt kích khác, bảo vệ vững chắc vùng trời, vùng biển quê hương.
Ngày 1-11-1968, Mỹ tuyên bố chấm dứt ném bom và mọi hành động chiến tranh khác chống nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, chấp nhận ngồi vào đàm phán ở Hội nghị bốn bên Pa-ri.
Trải qua cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất của đế quốc Mỹ, hầu hết các cơ sở vật chất, nhà xưởng, cầu cống ở Nam Định đều bị tàn phá nặng nề. Thành phố Nam Định gần như bị huỷ diệt, sản xuất đình đốn. Từ năm 1969, quân và dân Nam Định đã tranh thủ thời gian hoà bình, từng bước khắc phục khó khăn, gian khổ, khắc phục hậu quả chiến tranh, rà phá bom mìn, bảo đảm an toàn cho các tuyến giao thông vận tải, đẩy mạnh mọi mặt sản xuất.
Theo: Địa chí Nam Định
[links()]
