Vua Trần Nghệ Tông (1321-1394) là vị vua thứ 8 của nhà Trần, tên thật là Trần Phủ; con trai thứ ba của Vua Trần Minh Tông, mẹ là Minh từ Hoàng Thái phi Lê Thị. Mặc dù chỉ ở ngôi Hoàng đế trong thời gian 3 năm (1370-1372) nhưng Trần Nghệ Tông đã xứng đáng với truyền thống độc lập tự chủ vốn có của các tiên đế nhà Trần.
Ông là người có công lật đổ Dương Nhật Lễ và khôi phục lại cơ đồ cho vương triều nhà Trần. Vua Trần Nghệ Tông đã tiến hành khôi phục lại các phép tắc, phong tục của thời Vua Trần Minh Tông và cương quyết hủy bỏ những điều nhiễu nhương sinh ra do các nho sỹ dưới thời Vua Trần Dụ Tông bắt chước theo văn hóa Trung Quốc. Vua đã xuống chiếu bãi bỏ lệnh “Sa Châu liệt cước” do Chiêu Từ Thái hậu đặt ra nhằm mục đích chiếm lấy những bãi phù sa mới bồi tụ ven sông. Ông còn bãi bỏ lệnh “kiểm điểm tài sản” của các nhà quyền quý mà nội dung là sau khi họ chết thì tài sản và những bảo vật quý báu đều thuộc về sở hữu nhà nước (thời Vua Trần Dụ Tông). Vua còn xuống chiếu cho các hoàng thân, quốc thích, khi xây dựng cung thất cần phải làm đơn giản, mộc mạc, chỉ lấy các tản quan tôn thất phục dịch, không được gây phiền nhiễu nhân dân.
Vua Trần Nghệ Tông xét khảo rất công minh những công trạng của các quan văn, võ trong triều. Khi lập em là Cung Tuyên Kính (tức vua Trần Duệ Tông sau này), Trần Nghệ Tông đã làm tập “Hoàng Huấn” gồm 14 chương ban cho để giúp em trưởng thành, nắm quyền trị vì đất nước. Vua Trần Nghệ Tông không những biết sử dụng nhân tài mà còn đánh giá đúng nhân tài khi ông ban lệnh thờ Tư nghiệp Quốc tử giám Chu Văn An, Thiếu phó Trương Hán Siêu… mặc dù bấy giờ có nhiều người không đồng tình với việc làm này.
Vua Trần Nghệ Tông ở ngôi hoàng đế 3 năm, nhường ngôi 27 năm, thọ 74 tuổi. Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép về Vua Trần Nghệ Tông như sau: “Vua dẹp yên loạn trong nước, khôi phục lại nghiệp lớn lao, rực rỡ vũ trụ”, xứng đáng với truyền thống nhà Trần./.
PV
(Theo “Mười bốn vị Hoàng đế thời Trần”)
