Trong ánh nắng chói chang giữa tháng 5, trên những ruộng dưa ở Nam Hùng (Nam Trực) xen lẫn màu lá xanh biếc là sắc vàng của những quả dưa hồng chín, báo hiệu mùa dưa đã vào chính vụ. Ông Vũ Đình Quế, 70 tuổi ở thôn Cổ Gia vạch lá, thoăn thoắt cắt những quả dưa chín cho biết:“Năm nay thời tiết thuận lợi nên năng suất dưa vượt trội hơn mọi năm. Phấn khởi nhất là giá cả tương đối ổn định, thu hoạch đến đâu, có người mua luôn đến đấy, bõ công một năm trồng cấy vất vả”.
 |
| Vào mùa dưa, xã Nam Hùng (Nam Trực) hình thành nhiều điểm, “chợ cóc” lưu động mua bán. |
Từ lâu, người nông dân xã Nam Hùng đã biết mang cây dưa về trồng trên những vùng đất màu mỡ, rộng lớn. Thích hợp với đồng đất, thổ nhưỡng nơi đây, vào mùa dưa, những ruộng dưa hồng, dưa lê luôn sai trĩu quả, vị dưa thơm ngọt làm hài lòng những người sành ăn nhất. Tuy nhiên, để trồng và “thuần hóa” được các giống dưa này, theo ông Quế cũng không phải đơn giản. Ăn Tết xong, lựa lúc trời mưa xuân ấm áp, đất ẩm, nhiều hộ gia đình khác trong thôn bắt tay vào trồng. Ông Quế chọn mua giống dưa Nông Hữu từ miền Nam rồi ươm lên bầu. Khi bỏ bầu, ông trộn đều đất bột với phân chuồng mục đã ủ thêm phân lân được xử lý theo tỷ lệ “2 đất + 1 phân”, cho hỗn hợp đã trộn vào 4/5 chiều cao của bầu. Sau khi đặt hạt vào bầu, ông rắc tiếp một lớp đất bột trộn với trấu mục rồi tưới đủ ẩm. Tranh thủ thời gian cây trong bầu lớn, ông Quế dọn cỏ, làm đất rồi lên luống. Khi cây đủ độ cao và ra lá, ông mới chính thức trồng trên đồng. Cách 40 phân ông trồng một cây, mật độ trung bình từ 500-550 cây/sào. Khi cây dưa mọc khoảng 3 lá, ông Quế bắt đầu bấm ngọn để kích thích cây đẻ nhánh. Cây dưa được 6-8 lá, ông ngắt ngọn, mục đích là giúp cho cây ra quả sai, đều, đẹp. Khi thân dưa phát triển dài khoảng 40 phân, ông Quế tiếp tục bón thúc cho cây với các loại phân chuồng, kali và đạm. Hiện nông dân Nam Hùng đang áp dụng 2 cách trồng dưa là trồng dưa bò trên mặt luống và trồng giàn. Mật độ trồng dưa giàn vào khoảng 750-800 cây/sào. Trồng dưa đến nay cũng ngót vài chục năm, ông Quế cho biết, trồng dưa không khó. Trong các loại dưa hồng, dưa lê, dưa chuột thì trồng dưa lê khó hơn cả bởi đòi hỏi nhiều kỹ thuật và chăm sóc hơn, đặc biệt nếu không biết chăm đúng cách, dưa sẽ nhỏ quả và không tạo được độ ngọt như mong muốn. Nghề trồng dưa vì thế cũng “lắm công phu”. “Vào mùa dưa, thời gian chúng tôi ở ngoài đồng có khi còn nhiều hơn ở nhà. Các công đoạn làm cỏ, tưới phân, phòng trừ sâu bệnh cho cây tốn rất nhiều công sức”, ông Quế chia sẻ. Mặc dù không khó trồng nhưng các giống dưa nói chung thường bị một số bệnh như vàng lá, bọ trắng, thối gốc, nở cổ rễ… nên ngoài việc chăm sóc thường xuyên, ông Quế còn sử dụng một số loại thuốc trừ sâu để phòng sâu bệnh cho cây. Trong trồng dưa, ông còn rất chú trọng đến việc tưới tiêu. Với đặc tính “háo nước”, dưa rất cần được tưới tiêu thường xuyên. Tuy nhiên, việc cung cấp lượng nước phù hợp vào từng giai đoạn phát triển của cây luôn được ông tính toán rất kỹ lưỡng. Cụ thể, khi xuống giống đến lúc cây chuẩn bị ra hoa thì tưới nước vừa đủ để cây không phát triển quá mạnh; dưa ra hoa thì giảm lượng nước để cây dễ đậu quả; cây nở hoa 5-7 ngày thì duy trì lượng nước tưới ở mức bình thường; 10 ngày trước khi thu hoạch quả sẽ giảm lượng nước tưới để đảm bảo chất lượng dưa. Trong quá trình cây ra quả, ông Quế cũng như nhiều nông dân khác ở Nam Hùng còn cẩn thận che quả dưa bằng lá để quả không bị ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp làm mất màu tự nhiên và xuất hiện nhiều vân xanh. Các giống dưa lê, dưa hồng khi chín thường có mùi thơm hấp dẫn thu hút côn trùng đến phá nên ngay từ khi cây đậu quả, người trồng đã phải có biện pháp bảo vệ quả ngay từ lúc còn xanh. Được chăm chút cẩn thận, đúng quy trình, những ruộng dưa đã không phụ công người. Sau khoảng 50-60 ngày, dưa cho thu hoạch với năng suất cao. Vụ dưa năm 2022, theo nhận định của nhiều người trồng nơi đây là “được mùa”. “Năm 2021 do thời tiết bất thường, mưa nhiều nên cây, quả hay bị thối dẫn đến năng suất giảm sút. Chính vì vậy, năm nay nhiều hộ gia đình “sợ” không dám trồng dưa. Tuy nhiên, có lẽ do “trời thương” nông dân chúng tôi, từ đầu năm đến nay mưa thuận gió hòa, rất phù hợp cho cây dưa sinh trưởng, phát triển, việc trồng dưa vô cùng thuận lợi”, ông Quế cho biết. Theo đó, với dưa hồng, ông ước tính đạt năng suất trên 1 tấn/sào. Đặc biệt, cây dưa hồng sẽ cho thời gian thu hoạch lâu hơn, chia thành nhiều đợt, thậm chí đến cuối tháng 6 vẫn còn quả lác đác trên đồng. Đối với các hộ trồng dưa lê, mặc dù chỉ mới vào đầu mùa thu hoạch nhưng ước tính trung bình cũng đạt khoảng 7-8 tạ/sào. Với giá bán dao động từ 6-20 nghìn đồng/kg dưa hồng, 15-25 nghìn đồng/kg dưa lê, tùy thời điểm, trừ các chi phí, mỗi sào dưa lê của bà con nông dân trong xã sẽ cho thu lãi 8-10 triệu đồng, dưa hồng từ 4-7 triệu đồng/sào. Mùa thu hoạch dưa, các hộ gia đình sau khi cắt, rửa sạch, xếp gọn gàng lên đầu bờ ruộng sẽ có thương lái đến tận nơi thu mua. Trong xã đang hình thành nhiều điểm và các “chợ cóc” lưu động mua bán. Với các ưu điểm hiệu quả kinh tế vượt trội, thời gian thu hoạch ngắn nên khi trồng dưa bà con nông dân vẫn đảm bảo thời vụ sản xuất vụ đông. Ngoài ra, các hộ trồng dưa còn có thể tận dụng đất giữa các rãnh luống để trồng thêm những cây kê, ngô, lạc…
 |
| Nông dân xã Nam Hùng phân loại dưa hồng ngay tại đầu ruộng. |
Mùa thu hoạch dưa đang vào chính vụ, trên khắp các cánh đồng của xã Nam Hùng nói riêng, huyện Nam Trực nói chung những hộ gia đình trồng dưa đều vô cùng bận rộn. Hàng ngày, họ thức dậy rất sớm để hái, phân loại và chuyên chở. Khắp làng trên, xóm dưới đâu đâu cũng thấy dưa được xếp đầy ắp trên sọt, trên những thùng xe chờ mang đi bán; thoảng trong gió còn đưa lại mùi thơm ngọt ngào, thanh mát của dưa vừa chín tới. Từ đồng đất, bàn tay lam lũ của người nông dân đã tạo ra những giống dưa với chất lượng cao được thị trường yêu thích. Vì thế, mùa dưa cũng chính là “mùa vàng” mong chờ của bao người dân nơi đây./.
Bài và ảnh: Hoa Xuân
