Ngăn chặn tình trạng gian lận bảo hiểm thất nghiệp

Với mục đích trục lợi bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), chị H, trú tại xã Nam Tiến (Nam Trực) đã tìm cách nghỉ việc và đến Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh (Sở LĐ-TB và XH) nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN). Chị H được giải quyết TCTN 3 tháng với số tiền là 6.715 nghìn đồng. Tuy nhiên, chị H nhanh chóng tìm được công việc mới tại một doanh nghiệp khác. Khi được hưởng TCTN (mức 2.238.400 đồng/tháng), chị cố tình không khai báo tình hình việc làm hiện tại với cơ quan chức năng. Hành vi gian lận của chị H đã bị Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh phát hiện. Sau khi Sở LĐ-TB và XH ra Quyết định số 1866 ngày 24-3-2016 về việc thu hồi tiền TCTN của chị H, BHXH tỉnh đã ban hành Quyết định số 75 ngày 21-4-2016 thu hồi TCTN 3 tháng đối với chị H với số tiền 6.715 nghìn đồng theo quy định của chính sách BHTN. Ông K (SN 1955) ở huyện Ý Yên cố tình khai báo gian lận thông tin việc làm của mình với cơ quan chức năng để hưởng TCTN. Tuy nhiên, khi ông K đã hưởng TCTN 6 tháng (mức 1.904.400 đồng/tháng), Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh phát hiện sai phạm, đề nghị lãnh đạo Sở LĐ-TB và XH hủy quyết định TCTN; BHXH tỉnh ra Quyết định số 87 ngày 23-5-2016 thu hồi TCTN 6 tháng, yêu cầu ông K nộp lại số tiền đã nhận. Năm 2015 và 4 tháng đầu năm 2016, Sở LĐ-TB và XH và BHXH tỉnh phát hiện 29 trường hợp trục lợi chính sách BHTN và thu hồi hơn 86 triệu đồng. 

 

Theo số liệu thống kê, từ năm 2010 đến nay, toàn tỉnh có 7.194 lượt đơn vị tham gia BHTN; có 444.534 lượt người tham gia BHTN, trong đó, số lượng cán bộ công chức, viên chức là 31.308 người. Qua 5 năm, có 8.974 người được hưởng TCTN với tổng tiền chi trả hơn 64 tỷ đồng. Số người được tư vấn và giới thiệu việc làm là 9.538 người. Từ tháng 1-2015 đến nay, triển khai chính sách BHTN theo Luật Việc làm số 38/QH13 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-5-2015), toàn tỉnh có 2.588 đơn vị tham gia BHTN; số người tham gia BHTN là 121.168 người. Theo quy định, người lao động đã đóng BHTN đủ 12 tháng trở lên thì được hưởng TCTN 3 tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi bị mất việc làm hoặc chấm dứt hợp đồng lao động. Còn khi người lao động tham gia BHTN từ đủ 36 tháng trở lên thì được hưởng TCTN 6 tháng, từ đủ 72 tháng trở lên thì được hưởng TCTN 9 tháng và từ đủ 144 tháng trở lên sẽ được hưởng TCTN 12 tháng và người lao động tham gia đủ 9 tháng thì được hỗ trợ học nghề. Năm 2015, trên cơ sở quy định của Luật BHXH và hướng dẫn của BHXH Việt Nam, BHXH tỉnh đã chỉ đạo tổ chức tốt công tác chi trả các chế độ BHXH thường xuyên, một lần và chế độ ngắn hạn cho các đối tượng. Thực hiện Luật Việc làm số 38/2013/QH13 có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2015, đảm bảo chi trả cho người hưởng TCTN sau 5 ngày kể từ ngày Sở LĐ-TB và XH ra quyết định, BHXH tỉnh đã thực hiện chi trả cho 13.497 lượt đối tượng hưởng chế độ BHTN với tổng số tiền là 25.323 triệu đồng đúng thời gian và đúng số tiền được hưởng. Theo cơ quan chức năng, khó khăn lớn nhất trong việc thực hiện chính sách BHTN hiện nay là nhận thức của một số người lao động, người sử dụng lao động về chính sách BHTN còn hạn chế, nhiều người chưa hiểu rõ quyền và trách nhiệm của mình trong việc tham gia và hưởng BHTN. Quy định về khai báo tình trạng việc làm hằng tháng đối với người lao động đang hưởng chế độ trợ cấp BHTN còn phụ thuộc vào sự trung thực của người khai báo, chưa có cơ chế kiểm tra, kiểm soát thông tin khai báo của người lao động; có trường hợp tìm được việc làm mới nhưng vẫn hưởng TCTN. Còn với người lao động khi mất việc thường có đến 90% không có nhu cầu học nghề và tìm việc làm mới. Tình trạng nợ đọng BHTN ở các doanh nghiệp có xu hướng tăng. Việc chuyển kinh phí từ ngân sách địa phương hỗ trợ đóng BHTN còn chậm; quy định xử lý vi phạm về đóng BHXH nói chung và BHTN nói riêng còn chưa đủ sức răn đe. Việc chốt sổ BHXH cho người lao động nghỉ việc còn khó khăn, do đơn vị sử dụng lao động nợ đóng BHXH. Việc chi trả TCTN cho người lao động được tính theo ngày, do vậy, người lao động thường nhận trợ cấp chậm hơn nhiều so với thời gian quy định. Do chưa triển khai kết nối phần mềm quản lý BHTN giữa Trung tâm Dịch vụ Việc làm tỉnh với ngành BHXH dẫn đến còn nhiều khó khăn trong việc kiểm tra, kiểm soát kịp thời khi thực hiện chính sách BHTN nhằm tránh gian lận, trục lợi quỹ BHTN. 

Đồng chí Nguyễn Thị Minh Thư, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: Luật Việc làm số 38/QH13 có hiệu lực thi hành từ ngày 1-5-2015, theo quy định của Luật Việc làm có sửa đổi kể cả trong trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động cũng được hưởng TCTN. Một số trường hợp người lao động nhận TCTN xong lại tiếp tục làm việc tại một đơn vị khác. Hoặc một số trường hợp đang hưởng TCTN, đồng thời tham gia BHXH tại đơn vị khác, khi làm thủ tục chốt sổ BHXH mới phát hiện ra có sự trùng hợp trong việc hưởng và đóng BHTN của người lao động. Theo quy định của Luật Việc làm, từ ngày 1-8-2015, cơ quan BHXH tổ chức chi trả cho người lao động hưởng TCTN trong vòng 5 ngày kể từ ngày Sở LĐ, TB và XH ra quyết định. Đây cũng là vấn đề khó khăn cho cơ quan BHXH nhất là đợt phát sinh tăng cuối cùng của tháng trùng với đợt in danh sách chi trả hằng tháng. Mặt khác, sau khi cơ quan BHXH chi trả thất nghiệp vào ngày 3 đến ngày 10 hằng tháng, sau đó người lao động mới đến thông báo với cơ quan quản lý lao động thông báo về việc tìm kiếm việc làm của mình. Nhiều trường hợp đã chi hưởng TCTN của tháng lại phải ra thông báo thu hồi do vi phạm không thực hiện đúng quy định hoặc thông báo đã tìm được việc làm. Tình trạng đối tượng tham gia BHXH là người sử dụng lao động và người lao động không đóng, đóng không đúng thời gian, không đúng mức quy định, đóng không đủ số người thuộc diện tham gia BHXH, BHTN bắt buộc cũng xảy ra. Đặc biệt là đối với các đơn vị doanh nghiệp cổ phần hoá, doanh nghiệp ngoài quốc doanh, các đối tượng ngoài công lập thì việc thực hiện Luật BHXH còn chưa tốt, còn có nhiều đơn vị không thực hiện, điều này gây ảnh hưởng rất nhiều đến việc thực hiện chính sách BHXH cho người lao động. Theo số liệu các doanh nghiệp đó được cấp giấy phép đăng ký kinh doanh của Sở KH và ĐT, tại thời điểm 31-12-2014, số đơn vị thuộc diện phải tham gia BHXH, BHTN nhưng chưa đăng ký tham gia là hơn 1.000 doanh nghiệp (ứng với khoảng 23 nghìn lao động).

 

Để việc thực hiện chính sách BHTN có hiệu quả hơn nữa, Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh (Sở LĐ-TB và XH) cần tiếp tục hoàn thiện quy trình tiếp nhận và giải quyết chế độ BHTN; tăng cường các giải pháp tích cực để tư vấn, giới thiệu việc làm và hỗ trợ học nghề cho người thất nghiệp ngay từ khi người lao động đến nộp hồ sơ đề nghị hưởng TCTN, chú trọng cung cấp thông tin thị trường lao động, thông báo chỗ việc làm trống để hỗ trợ cho người thất nghiệp tìm việc làm, tổ chức có hiệu quả hoạt động sàn giao dịch việc làm nhằm giúp người lao động thất nghiệp tham gia lựa chọn việc làm phù hợp. Chủ động phối hợp với BHXH tỉnh thường xuyên trao đổi thông tin, đối chiếu số liệu, tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách BHTN và kịp thời giải quyết những khó khăn, bất cập trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách BHTN trên địa bàn tỉnh - Nhất là việc chi trả và quản lý người hưởng TCTN chặt chẽ, đúng quy định, đảm bảo quỹ BHTN được chi trả cho người thật sự bị thất nghiệp, tránh tình trạng lạm dụng, thất thoát quỹ BHTN. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử phạt cơ quan, đơn vị không thực hiện đúng chính sách BHTN./.

 

Bài và ảnh: Việt Thắng