Hải Hậu là huyện ven biển tỉnh Nam Định, được thành lập cách đây 127 năm. Trong công cuộc giải phóng, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước, Đảng bộ và nhân dân huyện Hải Hậu được Đảng và Nhà nước tặng danh hiệu cao quý: Anh hùng LLVTND và Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, đặc biệt về thành tích xây dựng văn hoá.
Là 1 trong 5 huyện được Trung ương chọn xây dựng điểm nông thôn mới (NTM) của cả nước, ngày 23-6-2015 Hải Hậu được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn huyện NTM.
Thế trận lòng dân
- Chính phủ đã ban hành 19 tiêu chí xây dựng NTM, Hải Hậu đã triển khai các tiêu chí ấy như thế nào cho phù hợp với đặc điểm, tình hình địa phương?
Trong dịp về thăm Hải Hậu gần đây, chúng tôi đã "phỏng vấn" Bí thư Huyện uỷ Hải Hậu Nguyễn Văn Tìm như thế. Là kỹ sư nông nghiệp trưởng thành từ cơ sở, trực tiếp làm Chủ tịch UBND huyện thời kỳ triển khai xây dựng NTM, anh Tìm nói ngay:
- Có nhiều nguyên nhân, nhưng theo chúng tôi, trước hết huyện đã huy động được sức mạnh tổng hợp, như các bậc tiền bối nói là khơi dậy được thế trận lòng dân.
Thế trận lòng dân ở Hải Hậu đã trở thành truyền thống tốt đẹp, được minh chứng trong suốt quá trình mở đất, chinh phục thiên nhiên, đấu tranh với thù trong giặc ngoài, kiến tạo nên vùng đất trẻ này.
Hơn 500 năm trước, nơi đây còn mênh mông biển cả, thấp thoáng bãi bồi, lau lách, như chưa hề có dấu chân người. Bốn người đàn ông từ phương xa tới khai phá nên vùng đất cuối biển này; đó là các cụ: Trần Vu, Vũ Chi, Hoàng Gia, Phạm Cập. Cùng với tứ tổ khai sáng, 9 dòng họ tiếp theo là: Lại, Nguyễn, Lê, Bùi, Phan, Đoàn, Đỗ... đã đến đây, đương đầu với sóng to, gió lớn, xây dựng nên vùng đất giàu có và ấm áp tình người này.
Phát huy truyền thống tốt đẹp của cha ông, bước vào công cuộc đổi mới, Đảng bộ và chính quyền huyện Hải Hậu đề ra các chủ trương, biện pháp xây dựng thế trận lòng dân, thực hiện cuộc "cách mạng mới”: xây dựng NTM. Để cuộc vận động xây dựng NTM thành hiện thực, trước hết, huyện chú trọng đến công tác tư tưởng. Phải làm sao cho mỗi người dân, mỗi xóm thôn, tổ dân phố thấy rõ việc xây dựng NTM không chỉ làm đổi thay bộ mặt của quê hương mà còn trực tiếp mang lại lợi ích cho chính mình.
Chính vì thế, mọi người, mọi nhà tự nguyện tham gia xây dựng NTM. Bí thư Huyện uỷ Nguyễn Văn Tìm nói rằng, phong trào thi đua "Toàn dân chung sức xây dựng NTM" do huyện phát động đã được các tầng lớp nhân dân trong huyện hưởng ứng nhiệt liệt. Trong tổng số 1.462 tỷ đồng huy động cho chương trình NTM, bà con đã đóng góp 573 tỷ đồng; tự nguyện hiến 345ha đất nông nghiệp và 25ha đất ở để xây dựng các công trình NTM.
Không chỉ bà con tại quê nhà đóng góp tiền của, công sức xây dựng NTM mà những người Hải Hậu đang sinh sống, làm việc nơi xa cũng tham gia xây dựng quê hương với số tiền lên tới hàng chục tỷ đồng, tiêu biểu như bà con đang sinh hoạt trong các hội đồng hương huyện Hải Hậu tại Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Cà Mau...
 |
| Xã Hải Hà đạt chuẩn NTM năm 2015. Ảnh: Hoàng Tuấn |
Dĩ bất biến, ứng vạn biến
Bên cạnh làm tốt công tác tư tưởng, tạo sự đồng thuận, xây dựng thế trận lòng dân, Hải Hậu đã có biện pháp phù hợp triển khai các tiêu chí NTM một cách uyển chuyển, không máy móc, cứng nhắc.
Từ 19 tiêu chí trong bộ tiêu chí quốc gia về NTM, huyện đã cụ thể hoá thành 8 tiêu chí gia đình NTM và 12 tiêu chí về xóm NTM. Vì sao phải làm như vậy? Trả lời câu hỏi ấy, Chủ tịch UBND huyện Hải Hậu Phạm Văn Chiến đã hướng dẫn chúng tôi đi thăm một số xã vừa được công nhận là xã NTM.
Chúng tôi đến Hải Phương, xã được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và đang được đề nghị tặng danh hiệu Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới, xây dựng NTM. Đồng chí Phạm Văn Đề, nguyên Bí thư Đảng uỷ, nguyên Chủ tịch UBND xã, người đã có mấy chục năm gắn bó với các phong trào thi đua yêu nước ở địa phương và là người trực tiếp điều hành việc xây dựng NTM, nói:
- Có 2 điều chúng tôi tâm đắc, đó là sức dân và cách làm. Triển khai xây dựng NTM, chúng tôi xác định, nhân dân là chủ thể, Nhà nước là hỗ trợ. Trong số tiền 67 tỷ đồng xây dựng các công trình NTM, bà con trong xã đã đóng góp trên 60% (41 tỷ đồng).
- Về cách làm - đồng chí Đề nói tiếp, chúng tôi chấp hành đúng cơ chế điều hành và quản lý nguồn vốn của huyện. Công trình của xóm do xóm làm. Nguồn vốn chủ yếu do bà con đóng góp, tự quản lý và giám sát thi công (huyện, xã hỗ trợ 30% chi phí vật liệu cứng). Từng gia đình, từng dong (ngõ), xóm, đội sản xuất thi đua, tương trợ lẫn nhau. Việc đóng góp không cào bằng, có chính sách với những hộ nghèo, khó khăn về kinh tế. Do vậy đã tạo được sự đoàn kết, đậm đà tình làng, nghĩa xóm.
Ban Chấp hành Đảng bộ xã Hải Phương xây dựng 6 đề án phát triển kinh tế - xã hội, đưa ra thảo luận, xin ý kiến của bà con. Đó là các chuyên đề: dồn điền đổi thửa; mở rộng đường giao thông; chuyển đổi sản xuất trong nông nghiệp; phát triển trang trại, KCN và làng nghề. Thông về tư tưởng, bà con đã tự nguyện hiến 12ha đất làm đường giao thông. Có 4 doanh nghiệp đã đầu tư vào cụm công nghiệp trên địa bàn xã với số vốn lên tới 400 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho hơn 2.500 lao động với mức thu nhập hằng tháng bình quân trên dưới 5 triệu đồng/người.
Sau khi, gần như "mục sở thị" hết các con đường mang thương hiệu NTM, chúng tôi ghé thăm xã Hải Đông. Huyện uỷ viên, Bí thư Đảng uỷ xã Phạm Văn Hiện và Chủ tịch UBND xã Nguyễn Minh Dưỡng tạm dừng cuộc họp tiếp chúng tôi. Trong "cuộc cách mạng NTM" này nếu Hải Phương chú trọng xây dựng KCN và làng nghề với mức đầu tư trên 400 tỷ đồng thì Hải Đông tạo mọi điều kiện để phát triển kinh tế hộ gia đình, tiêu biểu là trang trại. Phát huy lợi thế về biển, Hải Đông khuyến khích bà con đầu tư đóng mới những đội tàu khai thác hải sản xa bờ, phát triển nghề nuôi trồng thuỷ, hải sản. Những trang trại nuôi tôm có mức đầu tư hàng tỷ đồng không còn là “của hiếm" ở xã ven biển vốn xưa kia nghèo khó này. Bí thư Đảng uỷ Phạm Văn Hiện nói:
- Không chỉ thế, chúng tôi chú trọng việc bảo vệ môi trường và cảnh quan. Không phát triển kinh tế bằng mọi giá. Nhất là nơi đầu sóng, ngọn gió này nếu không bảo vệ môi trường sống, cái giá phải trả khó có thể lường trước được.
Đó cũng là nét riêng trong việc xây dựng NTM ở Hải Hậu. Chủ tịch UBND huyện Phạm Văn Chiến nói thêm:
- Việc cụ thể hoá 19 tiêu chí NTM của Trung ương thành 8 tiêu chí gia đình NTM và 12 tiêu chí xóm NTM (ứng vạn biến - TTT), chúng tôi hướng tới mục tiêu ấy. NTM không chỉ là sự đổi thay về hạ tầng cơ sở mà còn phát huy giá trị văn hoá, thuần phong mỹ tục (dĩ bất biến - TTT) nữa.
Hải Hậu từ mấy trăm năm trước đã được tôn vinh là vùng đất "Mỹ tục khả phong", "Thiện tục khả phong"; hơn ba chục năm nay là huyện dẫn đầu toàn quốc về văn hoá. Xây dựng NTM phải phát huy được nét đẹp văn hoá quý báu đó. Cái đẹp NTM phải từ trong ra ngoài, bắt đầu từ nếp ăn, nếp ở, từ mối quan hệ tình làng, nghĩa xóm... đến các vấn đề thiết thực đời sống như: điện, đường, trường, trạm... Đó là mối quan hệ biện chứng hai là một và một là hai.
Quả đúng như vậy, đi khắp xóm thôn ở Hải Hậu, chúng tôi đã thấy rõ điều ấy. Cuộc "cách mạng" xây dựng NTM đã làm đổi thay bộ mặt cảnh quan của huyện; đời sống người dân đã được nâng lên rõ rệt. Nhưng điều đáng ghi nhận nhất là bản sắc văn hoá, tình làng, nghĩa xóm; màu xanh của lúa, khoai, cây trái, của biển cả mênh mông vẫn lấp lánh, tỏa lan như nét đẹp riêng có của đất và người vùng chân sóng tươi đẹp và anh hùng này./.
TP Hồ Chí Minh, tháng 8-2015
Trần Thế Tuyển
