Chợ Viềng năm có một phiên với những sắc thái văn hoá độc đáo, là “địa chỉ” du xuân của nhân dân trấn Sơn Nam Hạ xưa, nay đã vang danh khắp cả nước, thu hút đông đảo khách thập phương về du xuân, chơi chợ. Tỉnh ta có hai chợ Viềng Xuân là chợ Viềng Vụ Bản và chợ Viềng Nam Giang (Nam Trực). Chợ Viềng mở giữa tiết tân xuân là địa chỉ cầu lộc cầu may, gắn liền với tín ngưỡng văn hoá của cư dân vùng lúa nước.
Hòa vào dòng người từ khắp nơi đang đổ về phiên chợ đặc biệt này, 9 giờ tối mùng 7 Tết, chúng tôi xuất phát từ Thành phố Nam Định vào chợ Viềng Vụ Bản. Trong khung cảnh người và xe nườm nượp, nhiều lúc tôi có cảm tưởng xe không thể nhích lên nổi vì lượng người mỗi lúc một đông. Gần 11 giờ đêm, chúng tôi mới đến được khu vực chợ họp tại sân vận động xã Trung Thành. Trước khi đi thăm thú quanh chợ, mọi người vào các đền, phủ trong quần thể di tích lịch sử, văn hóa Phủ Dầy thắp hương, cầu xin thánh Mẫu phù hộ cho được mạnh khỏe, hạnh phúc trong năm mới. Giữa khung cảnh sơn thủy hữu tình, dưới làn mưa bụi mỏng, người người chen vai thích cánh dạo quanh các khu vực bày bán các sản vật của miền quê nông nghiệp trù phú, những sản phẩm thủ công tinh xảo, đồ dùng sinh hoạt hằng ngày, đồ tế lễ… Du khách thập phương trẩy hội chợ Viềng Vụ Bản ngoài nhu cầu tâm linh về với trung tâm của tín ngưỡng thờ Mẫu còn có cơ hội thưởng thức nhiều đặc sản “bánh Gôi, xôi Báng, rượu Hầu”, đặc biệt là món “bê thui” chấm tương gừng. Ở chợ Viềng Vụ Bản, thịt bò thui được bày bán thành từng dãy hoặc xen vào các hàng bán cây giống, cây cảnh. Ai đến chợ cũng mua thịt bò thui mang về để lấy may.
 |
| Du khách chọn mua cây cảnh tại chợ Viềng Xuân Nam Giang (Nam Trực). Ảnh: Lam Hồng |
Rời chợ Viềng Vụ Bản khi đất trời đang chuyển sang một ngày mới, chúng tôi lại hoà vào dòng người tìm đến chợ Viềng Nam Giang. Suốt trục đường kéo dài hơn một cây số, bếp lò của các hàng “phở bò đặc biệt”, “phở bò gia truyền” hồng rực ấm áp, níu chân du khách bằng hương thơm quế, hồi, thảo quả ngào ngạt đặc trưng. Cả một bãi đất rộng trước sân chùa Bi đầy ắp các loại hàng hóa. Đồ đồng Huế, Bắc Ninh bên cạnh đồ đồng của các làng nghề truyền thống như Đồng Quỹ (Nam Trực), Tống Xá (Ý Yên) gồm nồi niêu, chum vại, vò lọ, đỉnh đồng, chiêng trống, đồ thờ; nào chàng đục, lưỡi bào, dao xây, tràng kỷ, tủ chè, sập gụ. Đông vui và chiếm nhiều diện tích nhất là khu vực bày bán các loại cây giống, cây cảnh. Từ cam, quýt, vải thiều, nhãn lồng, bưởi chùm, ổi chùm đến những loài hoa quý như ngâu trắng, mộc, lan tiêu, đỗ quyên, móng rồng… Mỗi người đi chơi chợ Viềng thường mua một vài cây giống về trồng, với niềm tin nếu cây xanh tốt, sẽ gặp may mắn cả năm. Khi đã thấm mệt vì chơi chợ, mọi người vào các hàng quán, thưởng thức món thịt bò tái thui bằng rơm, thớ thịt hồng mịn, bì vàng suộm mà vẫn giòn sần sật. Các bà, các chị thì khoái khẩu món bánh hấp được làm từ đậu xanh, nếp cái hoa vàng, mỡ thái hạt lựu và nhất định không thể thiếu lá khúc - thứ cây dân dã của vùng đồng màu nhưng có hương thơm quyến rũ khó tả. Tất cả đã tạo cho chợ Viềng sức hấp dẫn đặc biệt với du khách gần xa…
Chợ Viềng Xuân năm 2013 diễn ra vào mùng 7 và mùng 8 tháng Giêng Quý Tỵ (ngày 16, 17-2-2013) tại huyện Vụ Bản và Nam Trực, ước tính thu hút hơn 200 nghìn lượt người du xuân, chơi chợ. Để chuẩn bị cho chợ Viềng Xuân, Ban tổ chức chợ Viềng Xuân các huyện đã thành lập các tiểu ban phân công thực hiện các yêu cầu: Tổ chức quản lý chặt chẽ các hoạt động dịch vụ, đẩy mạnh công tác tuyên truyền để du khách về dự lễ hội hiểu biết sâu sắc hơn giá trị và nét độc đáo của chợ Viềng Xuân. So với các năm trước, Ban tổ chức chợ Viềng Xuân các huyện đã triển khai thực hiện tốt công tác an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy, đảm bảo an toàn giao thông, tạo ấn tượng tốt đối với du khách và nhân dân về dự hội. Ban tổ chức chợ Viềng Xuân huyện Vụ Bản đã huy động lực lượng công an, quân đội với gần 300 chiến sỹ làm nhiệm vụ tại các chốt. Các xã Kim Thái, Trung Thành, Thị trấn Gôi đều thành lập ban tổ chức, quản lý các hoạt động diễn ra tại chợ Viềng Xuân trên địa bàn; tổ chức lắp đặt thêm 50 biển báo giao thông và biển chỉ dẫn, quy hoạch 30 bãi gửi xe, phân luồng nhiều tuyến đường một chiều tại các tuyến giao thông thuộc khu vực chợ Viềng và các điểm di tích thuộc quần thể di tích văn hóa Phủ Dầy. Ban tổ chức chợ Viềng Xuân huyện Nam Trực triển khai đồng bộ các phương án bảo đảm an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, an toàn giao thông, làm tốt công tác phòng chống cháy nổ trong toàn bộ khu vực diễn ra các hoạt động lễ hội. Do làm tốt công tác phân luồng, kiểm soát giao thông; mặt khác các tuyến đường chính đều đã được nâng cấp mở rộng đáp ứng yêu cầu đi lại nên trong hai ngày 7, 8 tháng Giêng đã không xảy ra TNGT ở cả hai khu vực chợ Viềng Xuân. Sở VH, TT và DL phối hợp với huyện Vụ Bản và Nam Trực thành lập đoàn kiểm tra, phát hiện, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm quy chế lễ hội; tập trung đẩy lùi các hiện tượng mê tín, các tai, tệ nạn xã hội, khắc phục nạn hành khất, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi phản cảm, văn hoá phẩm ngoài luồng, hành vi trộm cắp, móc túi, cờ bạc./.
Việt Thắng và Lam Hồng
