Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật phổ biến rộng rãi có vai trò rất quan trọng trong đời sống xã hội, là món ăn tinh thần không thể thiếu của đông đảo công chúng, nhất là lớp trẻ. Tuy nhiên, trong đời sống sáng tác âm nhạc đã xuất hiện sự phát triển xô bồ, có khi lệch lạc. Định hướng thẩm mỹ âm nhạc đúng đắn cho thế hệ trẻ Việt Nam đang trở thành một vấn đề cấp thiết.
Trong quá trình mở cửa, hội nhập, tăng cường giao lưu văn hóa quốc tế, các xu hướng, trường phái, phong cách âm nhạc của nhiều nước trên thế giới đã du nhập và có tác động không nhỏ vào âm nhạc Việt Nam. Bên cạnh những cái hay, tích cực cũng không ít những cái xấu, cái tiêu cực ảnh hưởng tới thẩm mỹ âm nhạc của giới trẻ hiện nay. Âm nhạc của nước ta hình thành ba dòng: nhạc dân tộc, nhạc thính phòng và nhạc nhẹ hay còn gọi là nhạc trẻ. Nhạc trẻ đang phổ biến rộng rãi ở nước ta và hấp dẫn người nghe, nhất là giới trẻ, bởi tính sôi động, phù hợp xã hội hiện đại. Nó phát triển không ngừng với các thể loại: rock, pop, hip hop, R&B... và mang lại nhiều thành tựu nhất định, đóng góp vào sự phát triển của âm nhạc nước ta. Tuy nhiên, những vấn đề nổi cộm, những ảnh hưởng xấu tới thẩm mỹ lớp trẻ cũng bắt đầu từ dòng nhạc này. Do chạy theo "thị trường", đã và đang xuất hiện ở dòng nhạc này những ca khúc kém chất lượng. Các sáng tác rất đơn điệu, dễ dãi không mang tính nghệ thuật, chiều theo những thị hiếu tầm thường. Nếu trước kia một ca khúc ra đời là sự trăn trở, thai nghén của những nhạc sĩ tài năng đã có trải nghiệm qua cuộc sống thì nay những người sáng tác tự phong là nhạc sĩ không những kém về chuyên môn mà cái nhìn về cuộc sống lại quá hạn hẹp và có khi lệch lạc. Theo nhà nghiên cứu Lê Cẩm Nhung thì có những ca khúc, câu từ lặp đi lặp lại một cách vô cùng nhàm chán như bài hát Da nâu chỉ quanh quẩn những từ "Em sống trong ước ao, em sống trong khát khao, làn da nâu, làn da nâu". Có những ca khúc nhiều câu nội dung sáo rỗng, mang tính nông nổi, thiếu suy nghĩ "tình yêu đến em không mong đợi gì, tình yêu đi em không hề hối tiếc". Vậy tình yêu mà tác giả mong muốn nói đến là tình yêu gì? Chẳng lẽ tình yêu vô vị và tẻ nhạt như vậy sao?
 |
| Chương trình Đồ Rê Mí, nơi ươm mầm tài năng âm nhạc. Ảnh: Internet. |
Một bộ phận ca sĩ phòng trà, ca sĩ trẻ thiếu hiểu biết, nghệ thuật non nớt luôn luôn tìm cách rút ngắn thời gian để trở thành "sao" không phải qua lao động nghệ thuật vất vả mà qua việc khoe thân, khoe hình, qua mạng, qua công nghệ lăng-xê... Các thần tượng ca nhạc ăn khách được công chúng biết đến nhờ những yếu tố "ngoài âm nhạc" nhiều hơn là tài năng thật sự của họ. Nhà nghiên cứu Nguyễn Thị Minh Châu cho biết: "Ca sĩ chuyên nghiệp không được học kỹ năng biểu diễn sân khấu nên không thể cạnh tranh nổi với dàn "sao" ca nhạc thị trường, tuy kém phần thanh nhạc lại mạnh về "phần nhìn". So với cát-xê cao ngất ngưởng của các "sao" thị trường thì giá cát-xê của ca sĩ nhạc chính thống chỉ là "cò con", chưa kể thù lao cho nhạc công giao hưởng và nghệ nhân nhạc cổ còn bèo bọt hơn nhiều... Tình trạng bát nháo các giá trị thật - giả dẫn đến lệch chuẩn, loạn chuẩn trong thẩm mỹ âm nhạc ở giới trẻ đang góp phần cô lập, chìm khuất những tài năng thật sự.
Môi trường âm nhạc ở nước ta đang mất cân đối, quá nhiều bất cập trong giáo dục đại chúng và đào tạo chuyên nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp tới mặt bằng dân trí và nuôi dưỡng tài năng trẻ. Môi trường âm nhạc bị ô nhiễm có tác động tai hại tới thẩm mỹ âm nhạc của giới trẻ mà dư luận cho rằng bị "ngộ độc" âm nhạc. Âm nhạc phản ánh cuộc sống với những thông điệp, những cái hay, cái đẹp một cách tinh tế nhất, âm nhạc là phương tiện giáo dục, hoàn thiện nhân cách và nuôi dưỡng tâm hồn con người. Vậy mà đang tràn lan những ca khúc truyền đạt tới người nghe những suy nghĩ nông cạn, tư tưởng bồng bột và điều đáng lo ngại là bộ phận thính giả đông đảo giới trẻ lại thích thú.
Để định hướng thẩm mỹ đúng đắn cho thế hệ trẻ, trước hết phải xây dựng được một môi trường âm nhạc lành mạnh. Chúng ta phải khẳng định âm nhạc dù có hiện đại đến mấy vẫn phải mang bản sắc văn hóa Việt Nam, tâm hồn và cốt cách con người Việt Nam. Điều đó phải được thể hiện ở các khâu sáng tác, biểu diễn thông qua công tác tổ chức, quản lý biểu diễn. Tạo mọi điều kiện phổ biến rộng rãi những tác phẩm có chất lượng cao cùng sự biểu diễn của những ca sĩ tài năng thật sự. Ba dòng âm nhạc phát triển cân đối không quá thiên lệch như hiện nay. Lớp trẻ phải được thường xuyên tiếp cận với âm nhạc dân tộc và âm nhạc thính phòng để các dòng âm nhạc không loại trừ nhau mà bổ sung hoàn thiện cho nhau, góp phần làm cho đời sống âm nhạc đa dạng, phong phú và lành mạnh.
Một vấn đề hết sức quan trọng phải đặc biệt quan tâm là giáo dục thẩm mỹ âm nhạc cho giới trẻ. Nguyên nhân "ngộ độc" âm nhạc thường là do kém hiểu biết, "phông" văn hóa và óc thẩm mỹ kém. Nếu được giáo dục tốt thì người nghe sẽ có "bộ lọc" tốt, không bị lôi cuốn vào môi trường âm nhạc bị ô nhiễm. Đi đôi với tự do sáng tác phải đẩy mạnh công tác lý luận phê bình hướng dẫn người nghe có cảm nhận âm nhạc đúng đắn. Đông đảo giới trẻ có nhận thức chuẩn mực, có óc thẩm mỹ sẽ làm môi trường âm nhạc trong sạch góp phần thúc đẩy nền âm nhạc nước nhà phát triển lành mạnh, đúng hướng./.
Theo nhandan.com.vn
