Những năm qua Bảo tàng tỉnh từng bước đổi mới, ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động nghiệp vụ như: kiểm kê, bảo quản, trưng bày, quảng bá các giá trị lịch sử - văn hóa của hiện vật hướng tới xây dựng bảo tàng “điện tử”, mang những trải nghiệm mới cho khách đến tham quan.
Có mặt tại phòng trưng bày, khách tham quan được cán bộ Bảo tàng tỉnh chỉ dẫn cách sử dụng máy tra cứu thông tin hiện vật 3D. Chỉ vài phút được hướng dẫn, khách đã tự tra cứu thông tin hiện vật ở từng thời kỳ lịch sử bằng các thao tác vuốt chạm đơn giản trên màn hình cảm ứng. Phần lớn khách tham quan tham gia trải nghiệm sử dụng máy tra cứu thông tin hiện vật 3D ở Bảo tàng tỉnh đều có chung cảm nhận “Giao diện trực quan, thông tin phong phú, lôi cuốn và dễ nhớ”. Anh Lê Thao (Thành phố Nam Định) thường đưa hai con tới tham quan Bảo tàng tỉnh chia sẻ: “Bố con tôi đều háo hức với công nghệ mới 3D tại Bảo tàng. Việc làm mới cách tiếp cận hiện vật của Bảo tàng tỉnh khiến người xem hứng thú, tạo hiệu quả cao trong cung cấp thông tin với khách tham quan...”. Thực tế cho thấy, việc sử dụng công nghệ thông tin mang lại những trải nghiệm “nhập vai” và tương tác trong quá trình phát huy giá trị di sản và các sưu tập của Bảo tàng tỉnh đang trở thành xu hướng tất yếu. Đồng chí Nguyễn Văn Thư, Giám đốc Bảo tàng tỉnh cho biết: Trước xu thế của thời đại công nghệ thông tin, những năm gần đây, Bảo tàng tỉnh đã quan tâm đầu tư các trang thiết bị hiện đại, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào các hoạt động nghiệp vụ bảo tàng. Các phòng trưng bày được bổ sung những phương tiện hiện đại như: Màn hình cảm ứng, ti vi chiếu phim tư liệu, máy chiếu… Đội ngũ cán bộ bảo tàng khi xây dựng đề cương, giải pháp mỹ thuật, vẽ trưng bày đều thao tác thành thạo trên máy vi tính. Việc chia sẻ, bổ sung thông tin được cập nhật nhanh chóng thông qua Email, mạng LAN... Năm 2017, Bảo tàng tỉnh đã báo cáo Sở Khoa học và Công nghệ cho phép lập báo cáo thuyết minh Dự án khoa học công nghệ năm 2018. Ngày 11-9-2017, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2078/QĐ-UBND về việc phê duyệt Danh mục các nhiệm vụ Khoa học và Công nghệ tỉnh đợt I năm 2018 trong đó có dự án: “Ứng dụng công nghệ thông tin nâng cao năng lực quản lý và phát huy giá trị các hiện vật tại Bảo tàng tỉnh Nam Định”. Các mục tiêu cụ thể trong dự án gồm: Xây dựng, cài đặt phần mềm quản lý và phát huy giá trị hiện vật áp dụng công nghệ mới 3D; xây dựng trang thông tin điện tử của Bảo tàng tỉnh, đào tạo biên soạn và quản lý dữ liệu 3D trên môi trường mạng; đào tạo hướng dẫn sử dụng phần mềm cho cán bộ trực tiếp quản lý các hiện vật tại Bảo tàng tỉnh; tạo bộ dữ liệu số hóa các hiện vật hiện có tại Bảo tàng tỉnh Nam Định, tích hợp Multimedia (đa phương tiện)...
 |
| Cán bộ Bảo tàng tỉnh kiểm tra hoạt động của trang điện tử “Baotangtinhnamdinh.vn”. |
Thực hiện dự án, đến nay, Bảo tàng tỉnh được bổ sung các trang thiết bị phục vụ cho công tác quản lý hiện vật, nâng cấp hệ thống máy tính; mở trang thông tin điện tử:“baotangtinhnamdinh.vn”; trang bị máy tra cứu thông tin hiện vật 3D kết nối với phân hệ phần mềm không gian ảo; trên 4.800 hiện vật được số hóa bằng phần mềm chuyên dụng; 500 hiện vật trưng bày và 700 ảnh không gian trong và ngoài bảo tàng được số hóa theo công nghệ 3D… Trang thông tin điện tử của Bảo tàng tỉnh với giao diện bắt mắt, dễ sử dụng, đa dạng chuyên mục và nội dung đến nay đã thu hút hàng nghìn lượt truy cập. Tiến hành truy cập trang web, độc giả được bổ sung những thông tin súc tích về nguồn gốc, xuất xứ, niên đại của từng hiện vật; những bài nghiên cứu, những đoạn video clip minh họa sinh động. Ngoài cung cấp các thông tin về hoạt động bảo tàng, website “baotangtinhnamdinh.vn” còn tích hợp ứng dụng tham quan bảo tàng ảo 3D. Với công nghệ này, người dùng chỉ cần truy cập vào địa chỉ trang web, chọn mục “Trưng bày/tham quan 3D” rồi click chuột theo hướng dẫn có sẵn để thưởng lãm toàn bộ không gian bảo tàng và tìm hiểu về từng khu vực trưng bày hiện vật. Bảo tàng ảo 3D còn cung cấp những tính năng cho phép người sử dụng chia sẻ qua các kênh mạng xã hội như Facebook, Twitter nhằm kết nối những người quan tâm đến bảo tàng. Với hình thức tương tác 3D sống động, trực quan, thông tin phong phú và khả năng truyền bá rộng rãi, bảo tàng ảo hứa hẹn sẽ tiếp tục thu hút đông đảo công chúng, đặc biệt là giới trẻ quan tâm đến văn hóa và lịch sử dân tộc. Cùng với hoạt động của website, máy tra cứu thông tin hiện vật 3D được đặt ở khu vực trưng bày Bảo tàng tỉnh giúp khách tham quan xem xét kỹ từng chi tiết hiện vật trong không gian 3 chiều với độ chính xác cao. Việc tương tác giúp cho người xem trực tiếp và chủ động hơn trong việc thu nhận thông tin về hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng tỉnh.
Bên cạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động trưng bày, quảng bá giá trị hiện vật, công tác quản lý và bảo quản hiện vật luôn được Bảo tàng tỉnh coi trọng. Trước đây, việc quản lý, theo dõi hiện vật chỉ sử dụng hình thức viết tay các loại phích, phiếu, lý lịch hiện vật... Đến nay toàn bộ thông tin về tài liệu hiện vật khối của Bảo tàng tỉnh được cập nhật vào phần mềm quản lý thông tin hiện vật do Cục Di sản Văn hóa cung cấp. Đồng thời tiến hành cập nhật toàn bộ nội dung thông tin hiện vật từ sổ đăng ký vào phần mềm vi tính; phân loại từng nhóm hiện vật có dấu hiệu chung, hình thành các sưu tập hiện vật hoặc các chuyên đề đặc trưng… Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý hiện vật giúp việc quản lý hiện vật trong Bảo tàng được khoa học, chính xác.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động ở Bảo tàng tỉnh đã góp phần phát huy giá trị các di sản văn hóa, giáo dục truyền thống, cung cấp tri thức, bồi dưỡng nhân cách, góp phần đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững; tạo điều kiện thu hút khách đến tham quan học tập, nghiên cứu nhằm thúc đẩy du lịch phát triển./.
Bài và ảnh: Viết Dư
