Phát huy vai trò của cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường

Huy động sức mạnh cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường (BVMT) có cơ hội phát huy tối đa trí tuệ, sự sáng tạo và tạo sức mạnh tập thể cùng hành động vì một mục tiêu, lợi ích chung. Vì vậy, tỉnh ta luôn quan tâm thúc đẩy các chương trình, hoạt động và đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận từ sự chung sức BVMT của cộng đồng.

Trong đó, tỉnh tập trung phát triển sức mạnh của cộng đồng thông qua việc khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi và trao quyền chủ động cho cộng đồng trong nhiều lĩnh vực cụ thể như quản lý tài nguyên và tham gia các mô hình BVMT tại cộng đồng. Các tổ chức, đoàn thể chính trị, xã hội trên toàn tỉnh đã thành lập nhiều mô hình cộng đồng BVMT khác nhau như: Khu dân cư tự quản BVMT; phụ nữ chung sức BVMT, xây dựng NTM; ngày thứ bảy tình nguyện, ngày chủ nhật xanh; cơ quan, đường, phố, khu dân cư xanh, sạch, đẹp... Các mô hình BVMT do cộng đồng chung sức thực hiện đều có mục tiêu chung là: tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, hành động của toàn dân, từ mỗi cá nhân, hộ gia đình đến cộng đồng dân cư; phát huy quyền làm chủ, tính tích cực, chủ động của mỗi người dân tham gia vào quá trình xây dựng, thực hiện pháp luật về BVMT, cũng như xây dựng các quy chế, quy ước của cộng đồng trong lĩnh vực BVMT; xây dựng ý thức trách nhiệm, tự giác BVMT và sống thân thiện với môi trường. Các hộ dân có ý thức giữ gìn vệ sinh trong sinh hoạt, trồng và chăm sóc cây xanh, sử dụng nguồn nước sạch, xây bể chứa nước, công trình vệ sinh hợp lý, thu gom và xử lý rác thải, nước thải đúng quy định, đóng góp đầy đủ các loại phí BVMT. Vào các dịp lễ, Tết, ngày nghỉ, người dân các khu phố, thôn, xóm “xuống đường” dọn vệ sinh môi trường tại các tuyến đường phố, ngõ xóm. Các chủ doanh nghiệp, các hộ chăn nuôi xen kẽ trong khu dân cư đã từng bước quan tâm thực hiện các biện pháp BVMT. Ở nhiều xã, thị trấn nhân dân lập các tổ tự quản thu gom rác, góp phần giữ gìn vệ sinh môi trường. Bên cạnh đó, tỉnh đã khuyến khích cộng đồng nhân dân tích cực tham gia vào quá trình giám sát và cưỡng chế tuân thủ Luật BVMT gồm: ngăn ngừa các hành vi vi phạm, phát hiện sự cố môi trường và các vi phạm, đấu tranh với các hành vi vi phạm, giúp các cơ quan chức năng tăng cường kiểm soát, xử lý các hoạt động gây ô nhiễm môi trường. Như trường hợp vi phạm trong tái chế dầu thải gây ô nhiễm môi trường khu vực lân cận của Cty TNHH Tùng Dương, xã Nghĩa An (Nam Trực) bị phát hiện và xử lý là nhờ sự mạnh dạn tố giác, kiến nghị của nhân dân một số xã thuộc các huyện Nam Trực và Vụ Bản. Trước phản ánh, kiến nghị của nhân dân xã Giao Thịnh (Giao Thủy) về tình trạng một số cơ sở chăn nuôi lợn xả thẳng nước thải chưa qua xử lý ra sông ngòi, gây ô nhiễm môi trường đã giúp ngành chức năng có đầu mối thông tin tập trung điều tra, phát hiện và kịp thời chấn chỉnh, xử lý và hướng dẫn hai đơn vị vi phạm (Cty TNHH Thái Việt, gia trại của ông Vũ Trọng Nghĩa) thực hiện nghiêm các biện pháp BVMT. Đặc biệt, nhờ huy động sự chung sức BVMT của cộng đồng, nên tỉnh ta đã bước đầu giải quyết thành công thách thức về mâu thuẫn giữa nhu cầu bảo đảm môi trường sống trong lành với nhu cầu phát triển sản xuất để tăng doanh thu, hiệu quả kinh tế, giải quyết việc làm cho người lao động. Tiêu biểu như ở xã Nam Thanh (Nam Trực) từng xảy ra mâu thuẫn giữa các hộ dân liên quan đến hoạt động cô đúc nhôm của các hộ dân làng nghề Bình Yên. Các hộ dân không làm nghề rất bức xúc trước tình trạng ô nhiễm môi trường sống, các hộ sản xuất chây ỳ không chịu đầu tư xử lý môi trường. Trước kiến nghị của địa phương, các ngành chức năng đã hỗ trợ kiến nghị với Bộ TN và MT, tìm kiếm cơ hội đầu tư xử lý vấn đề môi trường để làng nghề có thể duy trì sản xuất. Nhờ đó, Chính phủ đã có Quyết định số 2406/QĐ-TTg phê duyệt làng nghề Bình Yên vào trong danh sách làng nghề được hỗ trợ vốn để khắc phục ô nhiễm, cải thiện môi trường trong các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2012-2015, trong đó có vốn đối ứng của địa phương. UBND tỉnh đã giao Sở TN và MT làm chủ đầu tư, thực hiện dự án: Khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường làng nghề cơ khí Bình Yên, xã Nam Thanh nhằm giải quyết tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng của làng nghề do nguồn nước thải và khí thải; kiểm soát ô nhiễm, xây dựng và thực thi quy chế, chính sách quản lý môi trường làng nghề theo hướng cân bằng lợi ích môi trường và phát triển kinh tế - xã hội. Theo dự án, các hộ dân làng nghề phải tham gia đóng góp kinh phí cho các hạng mục xử lý khí thải, đầu tư hệ thống thu gom nước thải từ hộ dân đến đoạn đấu nối vào hệ thống xử lý nước thải sơ bộ; xã phải có trách nhiệm bố trí đất để xây dựng trạm xử lý. Ngay sau khi được bố trí vốn của Chính phủ, các cấp, ngành chức năng của tỉnh và địa phương đã huy động nguồn nhân lực, tích cực triển khai thực hiện dự án.

 

Nhằm tạo chuyển biến tích cực trong công tác BVMT trên địa bàn tỉnh thời gian tới, các cấp, ngành chức năng trên toàn tỉnh sẽ tiếp tục khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để bảo đảm sự tham gia hiệu quả của cộng đồng trong thực hiện các hoạt động BVMT và giám sát việc thực hiện quy định về BVMT của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, tố cáo các hành vi vi phạm quy định pháp luật về BVMT. Ngành TN và MT sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong việc chủ động thực hiện các quy định bắt buộc về BVMT cũng như tích cực giám sát, phát hiện và tố giác vi phạm. Huy động mọi nguồn tài trợ để có kinh phí hỗ trợ người dân xây dựng thành công các mô hình, hoạt động BVMT, đồng thời giám sát, phát hiện và tố giác hành vi vi phạm về BVMT./.

 

Bài và ảnh: Thanh Thúy