Năm 2012 tỉnh ta triển khai Dự án Vệ sinh nông thôn giai đoạn 2012-2015 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn. Sở Y tế được giao chủ trì triển khai Dự án với mục tiêu cụ thể trong giai đoạn 2012-2015 là: Phấn đấu đến năm 2015 có 73% hộ gia đình khu vực nông thôn trong tỉnh có nhà tiêu hợp vệ sinh, 100% trạm y tế xã ở nông thôn có công trình nước và nhà tiêu hợp vệ sinh, 100% nhà máy, trạm cấp nước tập trung ở khu vực nông thôn được giám sát chất lượng nước.
 |
| Lễ phát động chiến dịch truyền thông rửa tay bằng xà phòng tại xã Yên Khang (Ý Yên). |
Triển khai thực hiện Dự án, Sở Y tế đã tổ chức các mô hình truyền thông về vệ sinh nông thôn như: Mô hình truyền thông rửa tay bằng xà phòng; mô hình hỗ trợ một khoản kinh phí nhất định để các hộ gia đình ở nông thôn xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh; mô hình truyền thông vận động cộng đồng thực hiện vệ sinh nông thôn. Mô hình truyền thông rửa tay bằng xà phòng được triển khai từ tháng 5-2012 đến hết năm 2013 tại các huyện: Vụ Bản, Nghĩa Hưng và Thành phố Nam Định, với mục đích làm giảm các dịch, bệnh liên quan đến vệ sinh cá nhân, nước sạch và vệ sinh môi trường, thực hiện nếp sống vệ sinh. Cán bộ các địa phương tham gia mô hình đã được dự các khóa tập huấn về lập kế hoạch, quản lý, điều hành các hoạt động triển khai tại địa bàn và được trang bị các kỹ năng về truyền thông vận động cộng đồng nhằm thay đổi các hành vi có hại cho sức khỏe thành hành vi có lợi. Từ khi triển khai mô hình đến nay, trên địa bàn các đơn vị triển khai đã giảm thiểu tỷ lệ người mắc một số bệnh như tiêu chảy, giun sán, một số bệnh ngoài da… Đặc biệt, Dự án còn hỗ trợ kinh phí xây dựng công trình vệ sinh và khu vực rửa tay công cộng tại các trường học, UBND xã, NVH, hỗ trợ cho các gia đình chưa có nhà tiêu hợp vệ sinh một khoản kinh phí để xây mới hoặc cải tạo nhà tiêu hợp vệ sinh, chỗ rửa tay, cung cấp xà phòng bánh cho các hộ gia đình, các trường học, các trạm y tế. Các hoạt động trên đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân đối với việc chăm sóc bảo vệ sức khỏe, khống chế dịch bệnh, tác động đến việc thay đổi hành vi, tập quán không có lợi cho sức khỏe của cộng đồng, vận động người dân tự giác tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường. Mô hình hỗ trợ một khoản kinh phí nhất định để các hộ gia đình ở nông thôn xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh được thực hiện từ năm 2013 theo Quyết định 1651/QĐ-UBND của UBND tỉnh. Đối tượng hỗ trợ là các hộ gia đình nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách xây nhà tiêu hợp vệ sinh với mức hỗ trợ hộ gia đình nghèo, gia đình chính sách là 5 triệu đồng/1 hộ, hộ cận nghèo là 2,5 triệu đồng/1 hộ. Năm 2013, Dự án đã hỗ trợ các hộ nghèo, gia đình chính sách, hộ cận nghèo tại 22 xã điểm của 4 huyện Trực Ninh, Xuân Trường, Nghĩa Hưng, Ý Yên. Năm 2014, Dự án triển khai mới tại 3 xã của huyện Vụ Bản gồm: Minh Tân, Tân Khánh, Vĩnh Hào. Tại 3 xã đã lựa chọn 45 hộ gia đình gồm 27 hộ nghèo, gia đình chính sách, 18 hộ cận nghèo xây dựng mới nhà tiêu hợp vệ sinh. Hiện tại đã có 38 hộ gia đình hoàn thành, các hộ khác đang làm thủ tục quyết toán, nghiệm thu công trình. Mô hình truyền thông vận động cộng đồng thực hiện vệ sinh nông thôn được triển khai tại 25 xã điểm trong tỉnh, trong đó có 22 xã điểm cũ và 3 xã điểm mới, bao gồm các hoạt động: truyền thông tuyên truyền vận động người dân xây dựng mới và cải tạo nhà tiêu hợp vệ sinh tại 22 xã điểm cũ tập trung vào Tuần lễ Quốc gia Nước sạch và Vệ sinh môi trường, Ngày Vệ sinh yêu nước nâng cao sức khỏe nhân dân với các hình thức như: treo băng rôn, khẩu hiệu, thăm 1.563 lượt hộ gia đình, cấp phát 6.700 tờ rơi cho các hộ gia đình, lồng ghép truyền thông về vệ sinh trong các buổi họp thôn, xóm. Đối với 3 xã điểm mới của huyện Vụ Bản đã tổ chức 3 lớp tập huấn về truyền thông cho 210 người, gồm cán bộ y tế thôn, xóm, cán bộ Hội Phụ nữ, Hội Nông dân và các hộ gia đình được lựa chọn hỗ trợ kinh phí xây dựng nhà tiêu; triển khai các hoạt động truyền thông dựa vào cộng đồng, vận động người dân vay vốn ngân hàng xây dựng, sửa chữa nhà tiêu hợp vệ sinh; hỗ trợ các hộ nghèo, gia đình chính sách, hộ cận nghèo xây dựng mới nhà tiêu hợp vệ sinh; tuyên truyền về vệ sinh nông thôn trong Tuần lễ Quốc gia Nước sạch và vệ sinh môi trường, Ngày Vệ sinh yêu nước nâng cao sức khỏe nhân dân, Ngày thế giới rửa tay với xà phòng… Cùng với các mô hình truyền thông về vệ sinh, Sở Y tế còn phối hợp với chính quyền các địa phương tổ chức tuyên truyền lưu động, nói chuyện chuyên đề tại các vùng đang là điểm nóng về vệ sinh nông thôn; tập huấn cho cán bộ Trung tâm Y tế các huyện, thành phố về kỹ thuật xây dựng và bảo quản nhà tiêu hợp vệ sinh hộ gia đình, giám sát chất lượng nước và thống kê báo cáo các công trình vệ sinh; tập huấn về kỹ thuật xây dựng, sử dụng và bảo quản nhà tiêu hợp vệ sinh hộ gia đình cho 500 người là Trạm trưởng trạm y tế, các chuyên trách vệ sinh và cộng tác viên của 194 xã nông thôn trong tỉnh; in ấn tài liệu về các loại nhà tiêu hợp vệ sinh cho Trung tâm Y tế các huyện, thành phố để cấp cho các xã.
Việc thực hiện các mô hình truyền thông trong khuôn khổ Dự án đã khơi dậy ý thức giữ gìn vệ sinh chung cho người dân tại các vùng nông thôn. Thời gian tới, Dự án cần tiếp tục duy trì các mô hình hoạt động tuyên truyền, giáo dục… để nâng cao nhận thức cộng đồng về vệ sinh nông thôn; trong đó có việc sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, sử dụng nước sạch, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao sức khỏe và chất lượng sống cho người dân./.
Bài và ảnh: Minh Thuận
