Mỗi dịp đầu xuân, ở nhiều làng quê trong tỉnh lại tưng bừng mở hội. Nhìn chung các lễ hội đã được tổ chức trang trọng với nhiều hoạt động phong phú, thể hiện đậm nét văn hóa dân tộc, đáp ứng được nhu cầu văn hóa tín ngưỡng, tinh thần của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực như: khơi dậy lòng yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc, ý thức hướng về cội nguồn, hội làng vẫn còn tồn tại một số tập quán lạc hậu, những biểu hiện mê tín, tệ nạn cờ bạc…
 |
| Nhan nhản các dịch vụ viết sớ, cấp sắc lệnh, trấn trạch, bùa hộ mệnh tại Đền Bảo Lộc, xã Mỹ Phúc (Mỹ Lộc) dịp lễ hội đầu năm. |
Có lần, được mời về dự hội làng V.K (Mỹ Lộc), tôi không khỏi băn khoăn khi thấy ngay ở bàn đón tiếp đại biểu là một chiếc hòm công đức khá lớn bằng kính trong suốt, trong đó đã đặt sẵn khá nhiều tiền mệnh giá 20 nghìn, 50 nghìn đồng. Ai về dự đều được ban tổ chức ra gắn hoa vào ngực áo. Khách công đức nhiều được đọc tên trên loa khiến người công đức ít cảm thấy ngại ngần. Trong khi lãnh đạo tỉnh, huyện, xã và khách thập phương còn đang trang trọng, thành kính làm lễ dâng hương, cỗ bàn đã được bày biện ra cả mấy dãy bàn, làm mất đi cả vẻ trang nghiêm. Việc tổ chức ăn uống trong lễ hội gây tốn kém, lãng phí và làm mất đi vẻ đẹp và giá trị đích thực của lễ hội truyền thống.
Lần khác, khi về dự hội chùa C.L (Trực Ninh), sau khi dâng lễ, thắp hương, thăm thú cảnh chùa, đến khu vực thờ các phật tử, tôi chứng kiến cảnh hàng chục thầy bói: người xem tay, người xem tướng, người xem tử vi… Mỗi "thầy" một chiếc hòm gỗ, trên bày mấy cuốn sách chữ nho, ngang nhiên mời chào, chèo kéo du khách vào xem bói (!). Ở nhiều lễ hội làng còn xuất hiện tình trạng lên đồng, đội bát nhang, xin quẻ thẻ, uống nước thánh, đốt vàng mã tràn lan… Tệ nạn đánh bạc, cá cược hiện cũng đang là một vấn nạn trong nhiều lễ hội. Có lần về dự hội làng G.T (Nam Trực) tôi đã được chứng kiến cảnh một bên là các cụ chơi tổ tôm điếm ăn tiền, một bên là thanh thiếu niên đang xúm xít xung quanh trò chơi "tôm, cua, cá, ếch". Họ la hét, đặt tiền, chửi thề khi bị thua, khiến cho khu vực di tích linh thiêng trở nên xô bồ... Các trò chơi hiện đại với loa đài quảng cáo ầm ĩ lấn át những yếu tố tích cực của hội làng. Tại một số lễ hội, do công tác quản lý bị buông lỏng nên hiện tượng viết sớ, bán lễ, đổi tiền lẻ, rồi dịch vụ ăn uống, coi xe với giá… "trên trời" đã gây bức xúc cho người đi hội. Gần nơi thờ tự, lều quán dựng lên bừa bãi, các hàng ăn vẫn bày bán la liệt cá mực, cá chỉ vàng nướng làm mất mỹ quan, ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường…
Cùng với sự phát triển của xã hội, đời sống người dân ngày càng được nâng lên, việc khôi phục lễ hội ở các vùng quê đã đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh của người dân. Để lễ hội thực sự là tinh hoa văn hóa của dân tộc, bên cạnh việc tuyên truyền rộng rãi về ý nghĩa và giá trị văn hóa của lễ hội đến người dân, các địa phương cần phục hồi, khơi dậy cái hay, cái đẹp của lễ hội theo đúng tinh thần gìn giữ, phát huy những nét bản sắc tốt đẹp, loại bỏ những yếu tố lỗi thời, lạc hậu… Mỗi làng, thôn khi tổ chức lễ hội cần phải có sự phân định khu vực thờ tự, khu vực văn hóa, vui chơi giải trí rõ ràng, tăng cường công tác quản lý, kiểm tra để xử phạt những trường hợp vi phạm quy định. Các hoạt động văn hóa hiện đại cũng cần được đưa vào bên cạnh các sinh hoạt văn hóa dân gian để lễ hội thêm phong phú, hấp dẫn…
Bài và ảnh: Lam Hồng
