Để thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất nông sản hàng hóa, xã Yên Cường (Ý Yên) đã tập trung quy hoạch vùng sản xuất, áp dụng mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ bền vững, từng bước hình thành chuỗi liên kết từ sản xuất đến sơ chế, bảo quản và tiêu thụ nông sản, góp phần tăng thu nhập cho người dân và khẳng định vai trò của HTX trong phát triển kinh tế nông nghiệp ở địa phương.
Xã Yên Cường có 2 HTX nông nghiệp, tổng diện tích đất sản xuất là 500ha, trong đó có 255ha đất màu, còn lại là đất 2 lúa. Thực hiện chương trình xây dựng NTM, xã đã tập trung quy hoạch sản xuất nông nghiệp nhằm thúc đẩy phát triển sản xuất tạo nguồn lực xây dựng, hoàn thiện các tiêu chí NTM. Nhờ đó, xã đã quy hoạch được 4 vùng sản xuất tập trung, bao gồm: Vùng sản xuất giống lúa rộng 35ha; vùng sản xuất lạc thương phẩm và nhân giống lạc rộng 32ha; vùng sản xuất rau an toàn rộng 20ha và vùng sản xuất khoai tây thương phẩm quy mô 25ha. Tại các vùng quy hoạch, xã đã đầu tư cải tạo, nâng cấp hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng tương đối hoàn chỉnh, đáp ứng yêu cầu tưới, tiêu nước phục vụ sản xuất nông sản hàng hóa. Trên cơ sở quy hoạch vùng sản xuất, từ năm 2016, các HTX sản xuất, kinh doanh nông nghiệp Nam Cường và Bắc Cường đã vận động xã viên, bà con nông dân cho thuê đất để canh tác, đảm bảo các tiêu chí mô hình trồng rau an toàn, tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt nhất, từ cây giống đến kỹ thuật chăm sóc, sử dụng phân hữu cơ thay vì bón phân hóa học, kiểm soát chặt chẽ quy trình chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh bằng thảo mộc và bao tiêu đầu ra cho sản phẩm. Đến thời điểm thu hoạch, các HTX đã phối hợp với Hiệp hội Nông nghiệp sạch Nam Định, Công ty TNHH Green (thành phố Nam Định) và một số đại lý, cửa hàng chuyên kinh doanh các loại rau, củ, quả sạch tại thành phố Nam Định, các bếp ăn tập thể tại Khu công nghiệp Bảo Minh (Vụ Bản), để bao tiêu sản phẩm cho nông dân... Đồng chí Nguyễn Văn Dự, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX sản xuất, kinh doanh nông nghiệp Nam Cường cho biết, triển khai thực hiện mô hình trồng rau an toàn hiệu quả nên từ 5ha ban đầu đến nay tổng diện tích đã mở rộng gấp 4 lần, tăng lên 20ha. Trong đó có 3ha trồng cây cải bó xôi Nhật, 4ha trồng hành hoa Nhật, 2ha bí xanh, còn lại trồng dưa chuột, các loại rau ăn lá, gồm: bắp cải, muống, mùng tơi, rau cúc. Để bảo đảm nguồn cung, đáp ứng đầy đủ theo đơn đặt hàng hoặc các hợp đồng ký kết, hạn chế việc phá vỡ hay không thực hiện đúng các cam kết, góp phần tạo dựng chất lượng, uy tín và bảo vệ thương hiệu sạch của địa phương, HTX tổ chức phân bổ cụ thể từng hộ trồng loại rau. Hàng ngày đội ngũ cán bộ kỹ thuật của HTX giám sát, kiểm tra và hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân nên các loại rau, quả của địa phương sản xuất ra luôn đảm bảo sạch và đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng đề ra. Đối với sản xuất quy mô hộ cá thế, HTX định hướng nông dân trồng các loại củ, quả như: ngô, lạc, khoai tây, bí xanh, dưa chuột, hành, tỏi là những cây trồng dễ làm; còn các loại rau ăn lá đòi hỏi quy trình kỹ thuật thâm canh nghiêm ngặt, chặt chẽ, thời gian cách ly ngắn thì HTX tổ chức sản xuất tập trung. Hiện nay, trung bình mỗi ngày HTX Nam Cường sơ chế và xuất bán từ 3-4 tạ rau, củ các loại sản phẩm được đóng gói, có tem nhãn đầy đủ giúp khách hàng có thể truy xuất nguồn gốc xuất xứ. Hiện nay, Yên Cường đã có 3 loại rau được UBND tỉnh cấp chứng chỉ đạt tiêu chuẩn sản phẩm OCOP hạng 3 sao là rau muống, dưa chuột và đậu bắp; 5 sản phẩm rau vụ đông gồm: Bắp cải, cải bó xôi Nhật, khoai tây, su hào và cải ngọt đã được Hội đồng tư vấn, đánh giá sản phẩm OCOP cấp huyện chấm điểm đạt tiêu chuẩn, đang tích cực chuẩn bị tham gia và phấn đấu đạt chuẩn sản phẩm OCOP cấp tỉnh trong năm 2020. Đây là cơ sở để xã Yên Cường tiếp tục phát triển kinh tế theo hướng phát huy nội lực và gia tăng giá trị thu nhập cho người dân nông thôn, chuyển dịch cơ cấu lao động, bảo vệ môi trường của địa phương góp phần thực hiện chương trình xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu phát triển bền vững. Theo tính toán của HTX trung bình 1 sào trồng rau ăn lá cho thu nhập từ 6-8 triệu đồng/lứa trong thời gian 45 ngày; còn các loại bí xanh, bắp cải, dưa chuột thì cho thu nhập từ 10-12 triệu đồng/sào trong thời gian 90 ngày. Sản xuất theo quy trình an toàn, có liên kết, bao tiêu sản phẩm, ước tính cho thu khoảng 100-120 triệu đồng/ha (đối với cây trồng 1 lứa, trong 90 ngày); đối với cây trồng 2 lứa (45 ngày/lứa) thì cho thu khoảng từ 150-170 triệu đồng/ha.
Một điều đáng ghi nhận ở Yên Cường là đã thực hiện thành công chương trình ủ phân hữu cơ sử dụng để sản xuất rau an toàn, theo tiêu chuẩn VietGAP. Theo đồng chí Nguyễn Văn Dự, khi người dân tham gia mô hình sản xuất rau sạch, an toàn đã có chuyển biến tích cực về nhận thức và thực hành sản xuất theo yêu cầu mới. Việc dọn vệ sinh đồng ruộng được tiến hành thường xuyên để ngăn chặn nguồn sâu bệnh; không bón phân tươi, đạm ure và bảo đảm thời gian cách ly sản phẩm theo quy chuẩn hướng dẫn; không dùng thuốc bảo vệ thực vật ngoài danh mục, khi đến thời điểm thu hoạch nếu xuất hiện loại sâu thì phun trừ bằng dung dịch chế biến từ các loại thảo mộc gồm gừng, tỏi, ớt xay nhỏ ngâm với rượu. Được UBND huyện, Phòng NN và PTNT huyện, cấp ủy Đảng, chính quyền xã tạo điều kiện, cán bộ các HTX nông nghiệp và một số hộ nông dân đã được tham gia chương trình học tập trao đổi kinh nghiệm tại Nhật Bản; đồng thời mời các chuyên gia Nhật Bản sang trực tiếp hướng dẫn cách ủ phân hữu cơ theo quy mô hộ gia đình. Theo đó, việc ủ phân hữu cơ được các chuyên gia của Nhật Bản hướng dẫn ngay tại đầu bờ theo nhóm 30 hộ nông dân làm tại ruộng và được thực hiện theo công thức 70% phân gia súc, gia cầm và 30% là các loại phế phụ phẩm nông nghiệp là cỏ, thân cây lạc, ngô, cà chua... trộn lẫn với phân rồi ủ và che kín bằng bạt. Trong điều kiện hiện nay thì sử dụng nguồn phân được ủ lên men tự nhiên với quy mô nông hộ là phù hợp với khả năng và tập quán canh tác của địa phương. Phân ủ có hàm lượng hữu cơ cao và sản sinh nhiều loại vi sinh vật có lợi cho cây trồng. Quá trình ủ phân cần chú ý bảo đảm nhiệt độ ô chuồng ủ, tùy theo điều kiện thời tiết để nguấy đảo, trộn đều trong thời gian từ 2 tuần đến 1 tháng đầu, nếu muốn tăng nhiệt độ chuồng ủ thì cho thêm cám gạo, thời gian ủ từ 3-4 tháng. Khi đưa vào sử dụng cần rắc đều phân trên mặt ruộng, sau đó dùng máy phay hoặc cuốc đất đều rồi để hả đất trong khoảng 1-2 tuần để các loại vi sinh vật có lợi hoạt động tiêu diệt hết các vi khuẩn, thiên địch có hại, bổ sung độ phì nhiêu cho đất sau đó mới trồng rau màu. Như vậy môi trường đất sạch, cây trồng khỏe sẽ bảo đảm sinh trưởng tốt, hầu như không có sâu bệnh và không phải sử dụng các loại hóa chất bảo vệ thực vật.
Việc tổ chức sản xuất rau màu theo vùng quy hoạch bằng phương pháp sản xuất nông nghiệp hữu cơ với sự liên kết trong bao tiêu sản phẩm ở xã Yên Cường đã mang lại nguồn thu nhập ổn định và cao hơn hẳn. Trong đó, vai trò của các HTX nông nghiệp được phát huy, người nông dân làm giàu trên chính đồng đất quê hương. Thời gian tới, xã Yên Cường sẽ tiếp tục khuyến khích các hộ nông dân mở rộng diện tích trồng rau an toàn theo hướng sản xuất nông nghiệp hữu cơ để bảo đảm phát triển nông nghiệp bền vững, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh./.
Văn Đại
