Phát huy truyền thống văn hiến và anh hùng, quyết tâm xây dựng thành phố Nam Định giàu đẹp, văn minh, hiện đại

Thành phố Nam Định nằm ở trung tâm vùng Nam đồng bằng sông Hồng. Là một đô thị cổ, một trung tâm văn hoá, chính trị và tôn giáo từ đầu thế kỷ XIII, trải dài theo lịch sử, thành phố Nam Định được biết đến với tên gọi là Thành Nam từ năm 1812 khi nhà Nguyễn cho xây dựng Thành Nam Định và Cột Cờ Nam Định. Với bề dày truyền thống và những giá trị văn hóa đặc sắc, thành phố Nam Định luôn gìn giữ những di sản, những giá trị nhân văn cha ông để lại để vững bước trên con đường phát triển và hội nhập.

Thành phố Nam Định sớm trở thành một trung tâm văn hóa, chính trị, tôn giáo ngay từ giữa thế kỷ XIII khi năm 1262, nhà Trần cho xây dựng phủ Thiên Trường (phường Lộc Vượng ngày nay) với đầy đủ cung điện, phủ đệ, mở các trang ấp của hoàng tộc. Hành cung Thiên Trường là kinh đô thứ hai của vương triều Trần sau kinh thành Thăng Long. Thế kỷ XIII-XIV, Tức Mặc - Thiên Trường là một trung tâm hành chính, kinh tế, giao thương phát triển. Thời Lê, Nguyễn - Sơn Nam - Vị Hoàng là một trong sáu nơi trong cả nước có trường thi Hương. Thời Nguyễn, Nam Định là một trong ba đô thị bao gồm Hà Nội, Huế, Nam Định được dựng cột cờ. Từ giữa thế kỷ XIX, khi thực dân Pháp đánh chiếm Nam Định đã xây dựng phố xá, chợ, bến tàu thủy, các nhà máy, xưởng sản xuất nhỏ… Năm 1889, một nhà tư bản Pháp mở rộng quy mô sản xuất, xây nhà máy dệt, nhà máy sợi lớn nhất Đông Dương, thành phố Nam Định trở thành một trung tâm công nghiệp lớn của Bắc Kỳ và toàn xứ Đông Dương. Trên cơ sở đó, ngày 17-10-1921, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định thành lập thành phố Nam Định, hưởng quy chế của thành phố cấp III, đưa thành phố Nam Định trở thành một trong những thành phố đầu tiên được chính quyền thực dân Pháp lập ra ở Liên bang Đông Dương là 1 trong 3 thành phố ở Bắc Bộ. Nghị định thành lập thành phố Nam Định là cơ sở để chính quyền Pháp xây dựng các công sở như: Tòa Công sứ, Tòa Án tây, Sở Kho bạc, Sở Thương chính, Nhà dây thép, Sở Y tế, Sở Lục lộ (công chính), trường học, Sở Giám binh, Đề lao, Sở Mật thám… và xây dựng thêm Nhà máy chai, Nhà máy rượu, Nhà máy tơ, Nhà máy nước, Nhà máy điện… Đồng thời thực hiện quy hoạch, xây dựng 9 khu phố và 40 phố, hình thành các phố chuyên sản xuất, kinh doanh một mặt hàng như: Hàng Đồng, Hàng Đường, Hàng Giấy, phố Khách, Hàng Sắt, Hàng Rượu… Tư bản Pháp, Hoa Kiều cũng xây dựng nhiều khách sạn, nhà hàng phục vụ cho nhu cầu nghỉ ngơi, giải trí... Các chợ phục vụ nhu cầu trao đổi hàng hóa phát triển, với 4 chợ lớn là chợ Rồng, chợ Phượng, chợ Vị Hoàng, chợ Cửa Trường. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Hồ Chủ tịch ra Sắc lệnh số 77, ngày 21-12-1945 quyết định thành phố Nam Định là một trong số 8 thành phố của cả nước (cùng với Hà Nội, Hải Phòng, Vinh - Bến Thủy, Huế, Đà Nẵng, Đà Lạt, Sài Gòn - Chợ Lớn). Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, thành phố Nam Định có một số thay đổi về địa giới: ngày 15-9-1950 sáp nhập 4 xã Lộc An, Mỹ Xá, Lộc Hạ, Lộc Hòa của huyện Mỹ Lộc vào thành phố. Đến ngày 3-9-1957, Thủ tướng Chính phủ ra Nghị định số 405/TTg sáp nhập thành phố Nam Định vào tỉnh Nam Định. Từ tháng 9-1957 đến nay thành phố Nam Định là đô thị trực thuộc tỉnh, thủ phủ của tỉnh Nam Định. Những năm từ 1955-1974, thành phố Nam Định được xây dựng, nâng cấp, mở rộng thêm nhiều phố xá, công sở, trường học, xây dựng nhiều công trình giao thông công cộng như cầu Treo qua sông Đào, sân vận động Chùa Cuối (từ 2003 là sân vận động Thiên Trường), xây dựng công viên hồ Vỵ Xuyên, cải tạo hồ, xây bảo tàng, công viên tại hồ Truyền Thống… Từ năm 1962-1974, với sự đầu tư lớn của Trung ương và sự viện trợ máy móc hiện đại của các nước xã hội chủ nghĩa, Nhà máy Liên hợp dệt Nam Định trở thành trung tâm dệt - sợi - nhuộm lớn nhất miền Bắc. Ngành dệt Nam Định đã trở thành biểu tượng của thành phố và có vị thế, đóng góp to lớn về công nghiệp cho cả miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Ngày 19-5-2006 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 109/2006/QĐ-TTg về xây dựng thành phố Nam Định trở thành đô thị trung tâm vùng Nam đồng bằng sông Hồng. Trong quá trình phát triển vươn lên không ngừng, tại Quyết định số 2016/QĐ-TTg, ngày 28-11-2011 thành phố Nam Định được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh. 

Sân vận động Thiên Trường (thành phố Nam Định). Ảnh: Việt Thắng

Bước vào thời kỳ đổi mới, trên nền tảng những thành tựu đạt được, Đảng bộ, chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân thành phố Nam Định đã nỗ lực phấn đấu, vượt qua nhiều khó khăn thách thức, hoạch định đường lối, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng, an ninh, xây dựng hệ thống chính trị, nâng cao đời sống nhân dân, đạt được những thành tựu quan trọng, tạo bước phát triển mạnh mẽ, toàn diện trên mọi lĩnh vực. Đến nay, kinh tế thành phố liên tục tăng trưởng; quy mô nền kinh tế phát triển nhanh. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, đúng hướng: Tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ chiếm 99,6%; nông nghiệp giảm còn 0,4%. Thành phố tập trung phát triển các ngành công nghiệp theo hướng đầu tư công nghệ hiện đại, tạo sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn đã thu hút nguồn đầu tư lớn góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển của thành phố. Về thương mại, dịch vụ, thành phố thu hút các thành phần kinh tế đầu tư kết cấu hạ tầng kinh doanh hiện đại. Các doanh nghiệp đã tập trung đầu tư mở rộng, chủ động tiếp cận thị trường, xúc tiến thương mại để đẩy mạnh xuất khẩu; chú trọng phát triển loại hình bán lẻ hiện đại, trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện ích... Sản xuất nông nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá, các sản phẩm nông nghiệp có giá trị kinh tế cao, chuyển đổi diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng hoa, cây cảnh, nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm gắn với xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Công tác quy hoạch được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Điều chỉnh quy hoạch chung thành phố đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050; kết cấu hạ tầng được tập trung đầu tư xây dựng; công tác quản lý đô thị, tài nguyên - môi trường có chuyển biến tích cực. Hạ tầng kinh tế - xã hội được tăng cường đầu tư, tập trung cho các công trình trọng điểm, các lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa, xã hội, giao thông, thoát nước…, tạo sự thay đổi rõ nét hạ tầng, cảnh quan thành phố, tạo điều kiện phát triển toàn diện các lĩnh vực, đáp ứng tốt hơn nhu cầu xã hội. Nhiều dự án lớn đã và đang được Trung ương, tỉnh và thành phố đầu tư xây dựng, hướng tới hiện đại, văn minh. Hạ tầng đô thị được chỉnh trang, nâng cấp đồng bộ, diện mạo thành phố khang trang rõ nét. Hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại được đầu tư xây mới, nâng cấp có quy mô và sức lan tỏa ra toàn vùng. Cùng với phát triển kinh tế, các lĩnh vực văn hóa, y tế, giáo dục, an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh… được quan tâm phát triển toàn diện. Giáo dục và đào tạo tiếp tục giữ vững thành tích lá cờ đầu của tỉnh về chất lượng giáo dục toàn diện và chất lượng học sinh giỏi. Phong trào xây dựng nếp sống văn hóa, gia đình văn hóa, xây dựng nếp sống văn minh đô thị được triển khai hiệu quả. Công tác giải quyết việc làm, giảm nghèo, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế, chăm lo và nâng cao đời sống nhân dân, nhất là các gia đình chính sách, các gia đình thương binh, liệt sĩ, chất độc da cam, gia đình nghèo được coi trọng. Công tác quốc phòng, an ninh được tăng cường. Công tác thanh tra, kiểm tra; phòng chống tham nhũng, lãng phí được đẩy mạnh. Thành phố duy trì nền nếp công tác tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo theo quy định. Đã thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) của Đảng. Thực hiện tốt công tác luân chuyển, điều động đội ngũ cán bộ lãnh đạo nhằm đảm bảo bộ máy tinh gọn, hiệu quả. Hệ thống chính trị từ thành phố đến cơ sở được củng cố và phát huy sức mạnh. Thành phố Nam Định đề ra mục tiêu đến năm 2025 là: Phát huy tiềm năng, lợi thế; xây dựng, phát triển thành phố Nam Định theo hướng hiện đại, đồng bộ, có bản sắc riêng, có tính bền vững, có không gian đô thị mở rộng theo quy hoạch, xây dựng Chính phủ điện tử, đô thị thông minh. Mở rộng địa giới hành chính thành phố. Đưa nền kinh tế thành phố tăng trưởng vượt bậc cả về quy mô cũng như giá trị; môi trường đầu tư thông thoáng, hấp dẫn, có năng lực cạnh tranh cao. Để thực hiện hiệu quả mục tiêu đề ra, Thành ủy, UBND thành phố Nam Định đang tập trung chỉ đạo, triển khai chương trình phát triển có tính “đột phá”, đó là:

1. Đầu tư, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị theo hướng đồng bộ, hiện đại, thân thiện với môi trường, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị, nhất là hạ tầng kỹ thuật. Sự phát triển của thành phố hướng đến cân bằng đô thị hóa, hiện đại hóa và giữ gìn bản sắc độc đáo; tiếp tục bảo tồn thành phố di sản có bề dày lịch sử, đồng thời hỗ trợ mở rộng đô thị.

2. Phát triển nguồn nhân lực, đẩy mạnh cải cách hành chính, xúc tiến, kêu gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư xây dựng các công trình trên địa bàn thành phố. Khắc phục bất cập về hiện trạng cơ sở hạ tầng giao thông, kiến trúc cảnh quan, định hướng phát triển không gian, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất… Khai thác tối đa lợi thế tuyến Quốc lộ 21B trong việc kết nối các đô thị lớn trong đồng bằng sông Hồng. 

3. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, công khai và quản lý quy hoạch gắn với quản lý tài nguyên, môi trường. Tăng cường kết nối giữa các khu vực, đặc biệt là kết nối khu vực hai bên sông Đào; kết nối linh hoạt giữa các khu vực trong và ngoài tuyến đường vành đai. Khai thác hiệu quả tuyến đường dẫn cầu Tân Phong, đường trục phía nam sông Đào. Bổ sung không gian công cộng với hạ tầng hiện đại phù hợp với thế hệ lao động mới theo xu thế 4.0. 

4. Phát triển đặc trưng và bản sắc của thành phố Nam Định như: Văn hóa Trần, truyền thống đất học, không gian khu phố cổ, nhà máy Dệt cũ, làng trồng hoa, cây cảnh… Nâng cao năng lực quản lý đô thị, đặc biệt là trật tự xây dựng, an toàn giao thông, kỷ cương và văn minh đô thị, từng bước xây dựng thành phố thông minh. 

Bước vào giai đoạn mới, với khí thế mới, động lực mới, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân thành phố Nam Định đang phát huy truyền thống văn hiến, anh hùng, đoàn kết, năng động, sáng tạo, tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, chung sức, chung lòng thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra, quyết tâm xây dựng thành phố Nam Định ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại./.