(Tiếp theo và hết)
v) Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII (2011-2016)
- Bầu cử ngày 22-5-2011
- Tổng số đại biểu: 500
Cơ cấu thành phần của Quốc hội như sau:
+ Trung ương: 33,40%
+ Địa phương: 66,60%
+ Đại biểu tham gia Quốc hội lần đầu: 66,60%
+ Dân tộc thiểu số: 15,60%
+ Phụ nữ: 24,40%
+ Đại biểu ngoài Đảng: 8,40%
+ Đại biểu khóa XII tái cử: 33,40%
+ Đại biểu tự ứng cử: 0,80%
+ Đại biểu trẻ tuổi (dưới 40 tuổi): 12,40%
+ Đại biểu có trình độ trên đại học: 45,80%
+ Đại biểu có trình độ đại học: 52,40%
+ Đại biểu thuộc khối doanh nghiệp: 4,26%
+ Tôn giáo: 2,84%
Đây là lần đầu tiên cử tri cả nước với trách nhiệm và lòng yêu nước nồng nàn đã tích cực tham gia cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIII và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011-2016 trong cùng một ngày với quy mô lớn. Cuộc bầu cử đã thành công tốt đẹp với 99,51% cử tri đi bỏ phiếu, bầu ra 500 đại biểu Quốc hội tiêu biểu cho khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Kết quả này đã khẳng định bước tiến mới trong quá trình sinh hoạt dân chủ của nước ta, thể hiện rõ ý thức chính trị, trách nhiệm công dân, trình độ dân trí, sự gắn bó và niềm tin của các tầng lớp nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước ta.
Tại kỳ họp thứ nhất, Quốc hội đã bầu Ủy ban Thường vụ Quốc hội gồm 17 thành viên do đồng chí Nguyễn Sinh Hùng làm Chủ tịch, 4 Phó Chủ tịch và 12 ủy viên. Sau đó, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII, Quốc hội đã bầu bổ sung thêm 1 ủy viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nâng số thành viên của cơ quan này lên thành 18 thành viên.
 |
| Kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII. |
Quốc hội cũng đã thành lập Hội đồng Quốc phòng và an ninh; thành lập Hội đồng Dân tộc và 9 uỷ ban của Quốc hội gồm: Uỷ ban Pháp luật, Ủy ban Tư pháp, Uỷ ban Kinh tế, Ủy ban Tài chính và ngân sách, Uỷ ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng; Uỷ ban Về các vấn đề xã hội; Uỷ ban Khoa học, công nghệ và môi trường; Uỷ ban Quốc phòng và an ninh, Uỷ ban Đối ngoại.
Ngoài ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vẫn duy trì 3 cơ quan chuyên môn trực thuộc, đó là: Ban công tác đại biểu, Ban dân nguyện và Viện Nghiên cứu lập pháp.
Được bầu ra và hoạt động trong bối cảnh tình hình trong nước và quốc tế có nhiều thuận lợi cơ bản nhưng cũng không ít khó khăn thách thức, Quốc hội khóa XIII có vinh dự và trách nhiệm lớn trong việc kế thừa và phát huy những thành tựu và kinh nghiệm của Quốc hội các khóa trước, bám sát đường lối, chủ trương của Đảng và thực tiễn sinh động của cuộc sống, thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của cơ quan đại diện dân cử cao nhất, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất. Đây cũng là nhiệm kỳ đầu tiên Quốc hội cùng nhân dân cả nước thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội được bổ sung, phát triển tại Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ 11-2011.
Đến tháng 10-2015, Quốc hội khóa XIII đã trải qua 9 kỳ họp với nhiều thành tựu đáng ghi nhận, trong đó có những điểm nổi bật như sau:
- Về hoạt động lập hiến, lập pháp
Thành tựu lớn nhất trong hoạt động lập hiến, lập pháp của Quốc hội trong nhiệm kỳ này là việc Quốc hội đã thông qua bản Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Vào ngày 28-11-2013, tại kỳ họp thứ sáu, Quốc hội khóa XIII đã biểu quyết thông qua toàn văn Dự thảo Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (sửa đổi), với 486 đại biểu, tương đương 97,59% tổng số đại biểu Quốc hội tán thành.
Bản Hiến pháp gồm 11 chương, 120 điều, thể hiện nhiều điểm mới cả về nội dung và kỹ thuật lập hiến; bố cục hợp lý, chặt chẽ và khoa học, bảo đảm các quy định của Hiến pháp đúng tầm là đạo luật cơ bản, có hiệu lực pháp lý cao nhất, có tính ổn định lâu dài.
Đây là bản Hiến pháp thể hiện tinh thần đổi mới sâu sắc, tạo ra khuôn khổ pháp lý vững chắc cho sự vận hành toàn bộ đời sống xã hội trên nền tảng dân chủ, pháp quyền và tạo ra động lực mạnh mẽ để đẩy mạnh quá trình CNH-HĐH đất nước và hội nhập quốc tế, thể chế hóa Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (được bổ sung, phát triển vào năm 2011). Hiến pháp năm 2013 cũng thể hiện rõ tinh thần đề cao vai trò làm chủ của nhân dân, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa và đảm bảo tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân. Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được đề cao và được đưa lên vị trí trang trọng hàng đầu trong Hiến pháp 2013. Đó vừa là sự kế thừa Hiến pháp năm 1946 do Chủ tịch Hồ Chí Minh làm Trưởng ban soạn thảo; vừa thể hiện nhận thức mới đầy đủ, sâu sắc hơn trong việc thể chế hóa quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về đề cao nhân tố con người, coi con người là chủ thể, nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của sự phát triển. Hiến pháp cũng khẳng định các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp; xác định các nguyên tắc cơ bản để hoàn thiện, đổi mới tổ chức bộ máy Nhà nước; bảo đảm sự phân công, phối hợp, kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan Nhà nước; giao cho Quốc hội, Chính phủ, TAND, Viện KSND, các cấp chính quyền địa phương đầy đủ thẩm quyền và trách nhiệm trong việc quản lý đất nước.
Đặc biệt, quá trình xây dựng Hiến pháp đã có sự tham gia, đóng góp ý kiến rộng rãi của các tầng lớp quần chúng nhân dân. Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 đã được công bố rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng để lấy ý kiến nhân dân. Các cơ quan, tổ chức, địa phương, các cơ quan thông tin đại chúng, đã tổ chức triển khai việc lấy ý kiến nhân dân một cách khẩn trương, đồng bộ, dân chủ, rộng khắp. Kết quả đã có hơn 26 triệu lượt ý kiến góp ý của nhân dân về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, với hơn 28 nghìn hội nghị, hội thảo, tọa đàm được tổ chức. Điều đó cho thấy bản Hiến pháp được thông qua lần này là kết quả của một quá trình làm việc cần mẫn, tâm huyết, tận tụy của các đại biểu Quốc hội, của đồng bào cử tri ở trong nước và ngoài nước, của các đơn vị, các ngành, các cấp và của cả hệ thống chính trị. Hiến pháp đã kết tinh trí tuệ, ý chí, nguyện vọng của toàn Đảng, toàn dân, thể hiện tinh thần đổi mới vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Trên cơ sở quy định của Hiến pháp năm 2013, Quốc hội đã tích cực thực hiện hoạt động lập pháp, thể chế hóa kịp thời và đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, từng bước xây dựng hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, tạo ra khung pháp lý cho việc hình thành và hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Cho đến hết kỳ họp thứ 9 (tháng 5-2015), Quốc hội khóa XIII đã thông qua được 85 văn bản luật, bộ luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua được 10 văn bản pháp lệnh. Nhiệm kỳ này cũng đã đánh dấu kỷ lục số lượng văn bản luật, nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật được Quốc hội thông qua tại một kỳ họp. Đó là vào kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII vừa qua, Quốc hội đã thông qua 11 văn bản luật và 1 nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật.
Từ nay đến hết nhiệm kỳ khóa XIII, Quốc hội cùng Chính phủ và các cơ quan Nhà nước khác tiếp tục khẩn trương sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật bảo đảm phù hợp với quy định, tinh thần của Hiến pháp mới. Theo Kế hoạch tổ chức triển khai thi hành Hiến pháp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự kiến có 89 dự án luật, pháp lệnh cần phải sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới, tập trung cao điểm vào các năm 2014-2016, bao gồm 4 nhóm dự án luật, pháp lệnh về: (1) Tổ chức bộ máy Nhà nước và các thiết chế trong hệ thống chính trị; (2) Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; (3) Kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường; (4) Bảo vệ Tổ quốc, quốc phòng, an ninh. Cho đến nay (tháng 9-2015), về cơ bản Quốc hội đã hoàn thành việc xây dựng các đạo luật về tổ chức bộ máy Nhà nước và các tổ chức thuộc hệ thống chính trị theo quy định của Hiến pháp mới, với tinh thần tôn trọng Nhà nước pháp quyền, nền dân chủ nhân dân.
Quốc hội cũng đã dành sự quan tâm thích đáng trong thảo luận, cho ý kiến về các dự án Bộ luật Dân sự (sửa đổi), Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi), Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi), Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi), Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Luật Tạm giữ, tạm giam, Luật Trưng cầu ý dân và một số luật khác nhằm tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về tư pháp theo quy định của Hiến pháp, định hướng cải cách tư pháp; bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân; hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường; củng cố quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ môi trường...
- Về quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước
Việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII ngày càng có chất lượng, đáp ứng đúng yêu cầu của thực tiễn vì lợi ích của quốc gia, phù hợp với ý chí và nguyện vọng của nhân dân.
Vào những năm đầu của nhiệm kỳ, tình hình kinh tế - xã hội của đất nước có nhiều khó khăn do chịu tác động của những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới cũng như những bất ổn trong cấu trúc kinh tế của đất nước. Trong bối cảnh đó, Quốc hội đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, tập trung trí tuệ, lắng nghe ý kiến, kiến nghị của cử tri, cùng với Chính phủ thảo luận để đề ra những giải pháp vượt qua khó khăn, bảo đảm ổn định và phát triển đất nước. Cụ thể, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về ban hành bổ sung một số giải pháp về thuế nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và cá nhân; thảo luận về Đề án tái cơ cấu nền kinh tế; quyết định kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015; Chương trình mục tiêu quốc gia, kế hoạch vốn trái phiếu Chính phủ, Nghị quyết về bổ sung một số dự án mới sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012-2015...
Đặc biệt, trong điều kiện ngân sách khó khăn, Quốc hội đã quyết định giảm các khoản chi tiêu chưa thật cần thiết và kém hiệu quả; bố trí vốn bảo đảm tỷ lệ chi cho các ngành, lĩnh vực quan trọng, cấp thiết; có nhiều giải pháp quyết liệt để cân đối thu - chi ngân sách Nhà nước, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, giữ ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, phục hồi và tạo đà tăng trưởng cho những năm sau, bảo đảm an sinh xã hội, tiếp tục cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.
Bên cạnh đó, Quốc hội cũng đã có những quyết định quan trọng về kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011-2015, quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011-2020; về công tác quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng, vận hành khai thác công trình thủy điện; về điều chỉnh một số nội dung và giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện có hiệu quả chủ trương đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh theo Nghị quyết số 38/2004/QH11.
Quốc hội cũng đã thảo luận, cân nhắc thận trọng và tiếp tục khẳng định sự cần thiết, tính đúng đắn của chủ trương đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành; coi đây là dự án quan trọng đặc biệt quốc gia, có ý nghĩa lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của vùng động lực phát triển phía Nam và cả nước. Quốc hội đã thông qua Nghị quyết quyết định chủ trương đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành, giao Chính phủ tiếp tục hoàn thiện báo cáo khả thi, tiến hành các công việc cần thiết để triển khai dự án và hằng năm báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện.
- Về hoạt động giám sát
Trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, Quốc hội đã có nhiều nỗ lực để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát. Đặc biệt, hoạt động giám sát tối cao theo chuyên đề đã được tập trung vào những vấn đề bức xúc và cấp thiết của cuộc sống như về việc thực hiện chính sách, pháp luật về môi trường tại các khu kinh tế, làng nghề; việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư công cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn; về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm y tế; việc thực hiện chính sách, pháp luật về giảm nghèo; việc thi hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản; việc thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế trong lĩnh vực đầu tư công, doanh nghiệp Nhà nước và hệ thống ngân hàng; về tình hình oan, sai trong việc áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự và việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự theo quy định của pháp luật. Trên cơ sở kết quả thảo luận của các đại biểu Quốc hội, Quốc hội đã ban hành nghị quyết về kết quả giám sát, qua đó nêu rõ yêu cầu, nhiệm vụ cụ thể mà Chính phủ, các cơ quan liên quan phải tập trung thực hiện.
Việc tiến hành các phiên chất vấn của Quốc hội tiếp tục được cải tiến, đổi mới theo hướng bảo đảm dân chủ, công khai, trách nhiệm, có tính tranh luận, đối thoại với tinh thần xây dựng. Đặc biệt, trong nhiệm kỳ này, tại một số kỳ họp Quốc hội, trước khi tiến hành phiên họp chất vấn, trả lời chất vấn, Quốc hội đã tiến hành xem xét, thảo luận về báo cáo việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về chất vấn và trả lời chất vấn. Trong quá trình chất vấn và trả lời chất vấn, các đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi thẳng thắn, đúng trọng tâm, tập trung vào những vấn đề lớn được cử tri cả nước quan tâm. Các vị bộ trưởng, trưởng ngành cơ bản giải đáp được các vấn đề mà đại biểu Quốc hội nêu ra và với tinh thần trách nhiệm trước nhân dân đã đưa ra được một số giải pháp cụ thể để khắc phục tình hình. Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn của Quốc hội đã đề ra nhiều yêu cầu, đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các thành viên Chính phủ, Viện trưởng Viện KSND Tối cao tiếp tục có những giải pháp tích cực để thực hiện trách nhiệm trước Quốc hội và đồng bào, cử tri cả nước.
Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII cũng đã đánh dấu một dấu mốc lịch sử khi lần đầu tiên trong lịch sử hoạt động của mình, Quốc hội tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn. Việc lấy phiếu tín nhiệm đã được triển khai một cách thận trọng, nghiêm túc, theo đúng nội dung, quy trình, thủ tục được quy định trong Nghị quyết của Quốc hội và hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Toàn bộ quy trình lấy phiếu tín nhiệm được làm một cách dân chủ, công khai, minh bạch để công luận và đồng bào, cử tri cả nước theo dõi, giám sát. Với trách nhiệm của mình, các vị đại biểu Quốc hội đã dành thời gian nghiên cứu, nắm bắt thông tin, thảo luận, đánh giá một cách thận trọng, khách quan, công tâm mức độ tín nhiệm của các vị được Quốc hội lấy phiếu tín nhiệm. Kết quả lấy phiếu tín nhiệm của Quốc hội đã phản ánh chân thực tình hình kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại và các hoạt động tư pháp của đất nước và cũng là nguồn thông tin, đánh giá để giúp cho từng vị được lấy phiếu tín nhiệm thấy được mức độ tín nhiệm của mình để tiếp tục phấn đấu, rèn luyện phẩm chất, nâng cao năng lực, hiệu quả công tác.
- Về hoạt động đối ngoại
Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII cũng đánh dấu sự thành công vượt bậc trong hoạt động đối ngoại của Quốc hội. Việc đăng cai tổ chức Đại hội đồng lần thứ 132 của Liên minh nghị viện thế giới tại Hà Nội trong tháng 3-2015 là một sự kiện chính trị có ý nghĩa lịch sử ngoại giao hết sức to lớn, thể hiện tinh thần chủ động và tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng của Quốc hội nước ta, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Đây là hội nghị quốc tế đa phương có quy mô và sức ảnh hưởng lớn nhất mà Việt Nam đăng cai tổ chức với sự tham gia của gần 2.000 khách quốc tế, trong đó có khoảng 100 lãnh đạo nghị viện các nước trên thế giới. Chủ tịch và Tổng Thư ký IPU đều cho rằng, đây là một trong những kỳ Đại hội đồng được tổ chức tốt nhất trong hơn 30 năm qua, đánh giá cao nước chủ nhà Việt Nam không chỉ đóng góp tích cực cho công tác tổ chức mà còn tham gia đề xuất chủ đề của phiên thảo luận toàn thể, đóng góp nhiều ý kiến có chất lượng vào các dự thảo nghị quyết và văn bản của các phiên họp. Kết quả quan trọng nhất của Đại hội đồng đã được thể hiện qua tuyên bố của Đại hội đồng - Tuyên bố Hà Nội - một văn kiện thể hiện nguyện vọng và cam kết của IPU và các nghị viện thành viên trong việc biến lời nói thành hành động để xây dựng và thúc đẩy thực hiện những mục tiêu phát triển bền vững mà LHQ đang xây dựng cho đến năm 2030. Bản Tuyên bố Hà Nội cũng là cơ sở để Hội nghị Thế giới các Chủ tịch Quốc hội lần thứ tư tổ chức tại trụ sở LHQ ở New York thảo luận về chủ đề Phát triển bền vững - Biến các mục tiêu thành hành động.
Là chủ nhà của IPU 132, Việt Nam không chỉ đóng góp vào nội dung nghị sự và khâu tổ chức chu đáo mà còn tham khảo, chia sẻ được nhiều kinh nghiệm tốt trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, xây dựng cơ quan giúp việc cho Quốc hội hiệu quả.
Bên cạnh việc tham gia các hoạt động trong khuôn khổ Liên minh nghị viện thế giới, trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, Quốc hội nước ta tiếp tục tăng cường hoạt động đối ngoại đa phương trên các diễn đàn khu vực và thế giới như Hội nghị thế giới các Chủ tịch Quốc hội, Đại hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, Diễn đàn nghị viện châu Á - Thái Bình Dương, Liên minh nghị viện Cộng đồng Pháp ngữ, Hội nghị đối tác Nghị viện Á - Âu. Tham gia đóng góp tích cực và có trách nhiệm vào các diễn đàn, chủ động đề xuất các sáng kiến, những khuyến nghị nhằm thúc đẩy hợp tác có hiệu quả của các tổ chức này; một số sáng kiến được nghị viện các nước tán thành và đưa vào Nghị quyết của Đại hội đồng.
Trong hoạt động đối ngoại song phương, Quốc hội khóa XIII cũng đã có nhiều nỗ lực để tạo sự chuyển biến tích cực trong quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt với nghị viện các nước trong khu vực và thế giới, đưa các mối quan hệ này đi vào thực chất, phát triển cả chiều rộng lẫn chiều sâu theo chủ trương chung của Đảng và Nhà nước ta, tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong quá trình tham gia các hoạt động ngoại giao nghị viện, các đoàn đại biểu của Quốc hội Việt Nam đã nêu và trực tiếp tham gia thảo luận, đối thoại về nhiều vấn đề liên quan đến lợi ích của đất nước, góp phần vào việc thông tin, quảng bá hình ảnh của Việt Nam với bạn bè quốc tế; phát triển các quan hệ kinh tế và nâng cao vai trò, vị thế của nước ta nói chung, Quốc hội nói riêng trên trường quốc tế. Đặc biệt, trong nhiệm kỳ này, một số kỳ họp của Quốc hội diễn ra trong lúc tình hình khu vực và thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, nguy hiểm, khó lường, chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam trên Biển Đông bị đe dọa nghiêm trọng. Hòa chung nhịp đập trái tim của đồng bào, chiến sĩ cả nước, các vị đại biểu Quốc hội đã mạnh mẽ lên án hành động sai trái của phía Trung Quốc. Quốc hội đã thảo luận sâu sắc, ra thông cáo tuyên bố lập trường chính nghĩa của Việt Nam, kiên quyết phản đối các hành động sai phạm và đồng thời kêu gọi đồng bào, chiến sĩ cả nước, kiều bào ta ở nước ngoài phát huy truyền thống yêu nước, đoàn kết một lòng thống nhất ý chí, hành động, ủng hộ và thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước, kiên quyết đấu tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trên cơ sở luật pháp quốc tế; gìn giữ môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước; gìn giữ quan hệ hữu nghị truyền thống giữa nhân dân hai nước Việt Nam - Trung Quốc.
- Về đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội
Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII cũng đã đánh dấu lần đầu tiên Quốc hội đã ban hành nghị quyết về đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội. Tại kỳ họp thứ 3, sau khi xem xét Đề án tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 27/2012/QH13 về một số cải tiến, đổi mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Các giải pháp đổi mới được tập trung vào 7 nội dung cơ bản gồm: (i) hoạt động lập pháp; (ii) hoạt động giám sát; (iii) quyết định các vấn đề quan trọng; (iv) tổ chức kỳ họp Quốc hội; (v) tổ chức phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội; (vi) hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội; (vii) công tác bảo đảm phục vụ hoạt động của Quốc hội. Các giải pháp này đã được triển khai áp dụng và đã chứng tỏ những hiệu ứng tích cực trên thực tế. Nhiều giải pháp được đề cập trong Nghị quyết số 27/2012/QH13 đã được thể chế thành các quy định trong Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan về tổ chức và hoạt động của Quốc hội.
Đặc biệt, trong nhiệm kỳ này, Quốc hội cũng đã có nhiều đổi mới để tăng cường mối quan hệ giữa Quốc hội với cử tri, các đại biểu Quốc hội gắn bó chặt chẽ và có trách nhiệm với cử tri. Điều này được thể hiện qua việc Quốc hội đã có nhiều cơ chế để cử tri có thể đóng góp ý kiến vào các quyết định của Quốc hội như đổi mới cách thức tiếp xúc cử tri, đăng tải dự thảo để cử tri đóng góp ý kiến trên trang Dự thảo Online; có cơ chế đối thoại giữa cử tri và đại biểu Quốc hội; tăng cường số lượng các phiên họp của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội được phát thanh, truyền hình trực tiếp. Đặc biệt, các ý kiến, phản ánh của cử tri đã được Quốc hội quan tâm và phản hồi nhanh chóng. Ví dụ nổi bật nhất là việc Quốc hội đã kịp thời ban hành nghị quyết về việc thực hiện chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động (Điều 60 của Luật Bảo hiểm xã hội) ngay sau khi có ý kiến của một bộ phận cử tri có quyền và lợi ích liên quan.
- Về cải tiến, đổi mới nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy giúp việc
Cùng với sự đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, việc đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy giúp việc của Quốc hội cũng là một trong những trọng tâm trong nhiệm kỳ này. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong tổ chức và hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 417/2003/NQ-UBTVQH11 ngày 1-10-2003 về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Văn phòng Quốc hội. Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 618/2013/UBTVQH13 ngày 10-7-2013 để sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 471/2003/NQ-UBTVQH11. Theo quy định của Nghị quyết này, Văn phòng Quốc hội đã được tổ chức lại theo hướng đổi mới mô hình tổ chức bộ máy giúp việc theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả, hợp lý; phân công, phân nhiệm cụ thể, rõ ràng; có sự liên thông, phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, bảo đảm không chồng chéo và phân tán nguồn lực để tiếp tục nâng cao chất lượng tham mưu, phục vụ các hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội(1).
Bên cạnh đó, trên cơ sở kết quả nghiên cứu về đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy giúp việc, tham khảo kinh nghiệm của nghị viện các nước trên thế giới và trên cơ sở yêu cầu hội nhập quốc tế, trong quá trình xây dựng Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014, Quốc hội cũng đã quyết định thành lập chức danh Tổng thư ký Quốc hội có trách nhiệm tham mưu, phục vụ hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại biểu Quốc hội và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn khác. Việc thành lập chức danh Tổng thư ký là bước phát triển mới, khẳng định tầm quan trọng của bộ máy giúp việc của Quốc hội trong việc góp phần vào những thành công trong hoạt động của Quốc hội.
Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII cũng đánh dấu sự vươn lên vượt bậc trong công tác thông tin, tuyên truyền về các hoạt động của Quốc hội. Đó là sự ra đời của Kênh truyền hình Quốc hội Việt Nam là một kênh tin tức chuyên biệt trên truyền hình về Quốc hội, thường xuyên cung cấp những thông tin, tình hình hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội tới công chúng, cử tri trong nước và kiều bào Việt Nam ở nước ngoài. Cổng thông tin điện tử của Quốc hội cũng đã được xây dựng để tổ chức, quản lý và công bố các thông tin chính thức của Quốc hội trên internet, kết nối mạng thông tin của Quốc hội với các Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các tổ chức, cơ quan liên quan. Bên cạnh đó, tổ chức và hoạt động của Báo Đại biểu nhân dân, là tiếng nói của Quốc hội, diễn đàn của đại biểu Quốc hội, HĐND và cử tri cũng được kiện toàn. Nhiều hoạt động, chương trình thông tin công chúng của Quốc hội cũng được tổ chức để đưa thông tin về tổ chức và hoạt động của Quốc hội đến với người dân như các triển lãm về tổ chức và hoạt động của Quốc hội, các chương trình thăm quan tòa nhà Quốc hội, chương trình Quốc hội trẻ...
- Về hoàn thiện cơ sở vật chất, điều kiện làm việc của Quốc hội
Trong lịch sử, vì điều kiện khách quan nên Quốc hội Việt Nam đã tổ chức các kỳ họp của mình ở nhiều địa điểm khác nhau. Quốc dân Đại hội Tân Trào, tiền thân của Quốc hội Việt Nam, được tổ chức tại Đình Tân Trào, Tuyên Quang. Các kỳ họp sau đó được lần lượt được tổ chức ở các địa điểm khác nhau gồm Nhà hát Lớn Hà Nội, chiến khu Việt Bắc, Hội trường Ba Đình và Hội trường của Bộ Quốc phòng.
Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII đánh dấu sự hoàn thành và đưa vào vận hành tòa nhà Quốc hội, Hội trường Ba Đình mới. Từ kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII, các kỳ họp Quốc hội, các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như nhiều hoạt động khác của Quốc hội được tổ chức tại tòa nhà Quốc hội, Hội trường Ba Đình mới. Đây là công trình hiện đại, tạo điều kiện phục vụ tối đa cho các hoạt động của Quốc hội và góp phần nâng cao vị thế của Quốc hội. Đồng thời, việc đưa công trình này vào sử dụng cũng đã tạo điều kiện để công chúng có thể vào tham quan, dự thính các phiên họp toàn thể của Quốc hội, tìm hiểu về tổ chức và hoạt động của Quốc hội, đưa Quốc hội trở nên gần gũi hơn với quần chúng nhân dân.
Bên cạnh tòa nhà Quốc hội, trong nhiệm kỳ này, nhiều công trình, cơ sở vật chất khác cũng đã được đưa vào hoạt động để kịp thời phục vụ hoạt động của Quốc hội, góp phần đưa hoạt động của Quốc hội lên một tầm cao mới.
Tóm lại, với nhiều nỗ lực đổi mới, trong nhiệm kỳ khóa XIII, Quốc hội đã đạt được nhiều thành tựu to lớn nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, hoàn thành tốt các chức năng, nhiệm vụ được giao, cùng với nhân dân cả nước vượt qua nhiều khó khăn để đạt được nhiều mục tiêu trong công cuộc CNH-HĐH đất nước, hội nhập với cộng đồng quốc tế. Những thành tựu đó là những điểm nhấn để kỷ niệm 70 năm ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu ra Quốc hội Việt Nam, đánh dấu quá trình xây dựng và trưởng thành của Quốc hội đồng hành cũng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của dân tộc Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh./.
------------------
(1). Văn phòng Quốc hội, Đề án đổi mới Văn phòng Quốc hội để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, Hà Nội, ngày 10-5-2013.
