Ngày 28-3-1935, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ nhất đã thông qua Nghị quyết về đội tự vệ. Đây là Nghị quyết đầu tiên của Đảng về tổ chức, chỉ đạo xây dựng, huấn luyện và hoạt động của lực lượng tự vệ là khởi đầu của tư tưởng vũ trang toàn dân và chiến tranh nhân dân với phong trào toàn dân đánh giặc. Ngay sau khi có Nghị quyết, các tổ chức vũ trang quần chúng ra đời - tổ chức tiền thân của Cứu quốc quân, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân ra đời và ngày 28-3 hằng năm được lấy làm ngày truyền thống của lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) Việt Nam.
Trong giai đoạn 1930-1945, Đảng ta đã chủ trương mở rộng và củng cố các đội tự vệ ở khắp các vùng nông thôn, thành thị; đồng thời thành lập các đội tự vệ cứu quốc, các tổ, tiểu đội du kích cứu quốc và các đội tự vệ đã trở thành tổ chức vũ trang quần chúng của các đoàn thể cứu quốc… Đến tháng 8-1945, lực lượng DQTV đã phát triển lên tới vài chục nghìn người cùng với lực lượng giải phóng quân và toàn dân thực hiện tổng khởi nghĩa thành công, giành chính quyền về tay nhân dân. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, lực lượng DQTV và du kích phát triển rộng khắp trong cả nước và ngày càng lớn mạnh; từng bước được thống nhất về tổ chức, trở thành một bộ phận của LLVTND Việt Nam. Lực lượng DQTV và bộ đội địa phương đã tiêu diệt 23,1 vạn tên địch (chiếm 46,4% tổng số lực lượng địch bị tiêu diệt), kiềm chế, phân tán trên 90% tổng số lực lượng địch trên toàn chiến trường…, góp phần quan trọng đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta giành thắng lợi. Trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, lực lượng DQTV đã tích cực tham gia chống chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ. Lực lượng phòng không của DQTV miền Bắc đã được tổ chức trên 700 phân đội, tăng cường trang bị nhiều loại vũ khí cùng với các lực lượng và nhân dân thực hiện “Tay cày, tay súng”, “tay búa, tay súng” chiến đấu liên tục ngày đêm; đã độc lập bắn rơi 424 máy bay các loại, bắt sống hàng trăm tên giặc lái và hàng chục toán biệt kích, bắn chìm và bắn cháy nhiều tàu chiến địch... Đã có 183 triệu lượt người được huy động tham gia đảm bảo giao thông, phục vụ chiến đấu, chi viện sức người, sức của phục vụ cho chiến trường miền Nam cùng bộ đội chủ lực và nhân dân miền Nam tiến hành cuộc Tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, lực lượng DQTV được tổ chức, biên chế tinh gọn, có số lượng phù hợp với tình hình thực tiễn. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy, chính quyền các cấp và sự chỉ huy của cơ quan quân sự địa phương, lực lượng DQTV trong cả nước đã có bước phát triển mới cả về số lượng, chất lượng, biên chế trang bị; chất lượng tổng hợp của DQTV được nâng cao. Công tác xây dựng DQTV đã được gắn chặt với xây dựng cơ sở địa phương vững mạnh toàn diện, xây dựng khu vực phòng thủ trong các vùng trọng điểm, xung yếu, góp phần giữ vững ổn định chính trị, củng cố tăng cường quốc phòng - an ninh ở mỗi địa phương.
 |
| Kiểm tra bắn đạn thật cho lực lượng dân quân tự vệ Thành phố Nam Định. |
Cùng với sự ra đời và phát triển của lực lượng DQTV trong cả nước, lực lượng DQTV tỉnh Nam Định đã không ngừng phát triển cả về số lượng, chất lượng và là lực lượng nòng cốt xây dựng LLVT tỉnh. Ngày 20-4-1947, Tỉnh Đội dân quân Nam Định được thành lập, từ đây dưới sự chỉ huy của Tỉnh Đội, lực lượng DQTV đã lập nên nhiều thành tích, chiến công góp phần tích cực vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, với ý chí sắt đá “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, lực lượng DQTV cùng với LLVT của tỉnh đã phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ cùng với bộ đội chủ lực và nhân dân đánh trên 16.049 trận lớn, nhỏ; diệt 29.872 tên địch, phá huỷ 280 xe cơ giới, bắn rơi 2 máy bay, bắn cháy 8 tàu chiến, thu 6.204 khẩu súng các loại và hàng trăm tấn vũ khí trang bị của địch. Trong kháng chiến chống Mỹ, với khẩu hiệu “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, vừa sản xuất, vừa chiến đấu và chi viện đắc lực cho tiền tuyến. Lực lượng DQTV đã phối hợp với quân và dân trong tỉnh, cùng quân và dân cả nước đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của giặc Mỹ. Lực lượng DQTV đã cùng lực lượng vũ trang tỉnh bắn rơi 30 máy bay, bắn cháy 3 tàu chiến, tự rà phá 80% bom đạn, thủy lôi, vận chuyển gần một triệu tấn vũ khí, hàng hoá chi viện cho chiến trường miền Nam. Tiêu biểu là tự vệ Nhà máy Liên hợp dệt Nam Định, dân quân xã Nghĩa Lâm (Nghĩa Hưng), Giao Long (Giao Thuỷ), Hải Thịnh (Hải Hậu), Liên Bảo (Vụ Bản)…
Đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới, những năm qua, lực lượng DQTV tỉnh không ngừng được tăng cường củng cố, kiện toàn về tổ chức, biên chế tinh gọn. Trong công tác xây dựng lực lượng DQTV, tỉnh luôn xác định đây là một bộ phận trong LLVT nên thường xuyên quan tâm xây dựng lực lượng theo phương châm “vững mạnh, rộng khắp, vững chắc” có số lượng hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao, trong đó coi trọng chất lượng chính trị. Hằng năm, LLVT các địa phương đã phối hợp làm tốt công tác phúc tra 3 lực lượng, quản lý và nắm chắc nguồn làm cơ sở để tổ chức, sắp xếp và bổ sung biên chế cho lực lượng DQTV. Đến nay, toàn tỉnh xây dựng lực lượng DQTV nòng cốt chiếm 1,35% dân số, trong đó cấp huyện xây dựng các trung đội dân quân cơ động, trung đội dân quân binh chủng; cấp xã, thị trấn xây dựng trung đội dân quân cơ động và các tổ dân quân binh chủng; cấp thôn xóm xây dựng các tổ dân quân tại chỗ; ở các cơ quan, Cty, xí nghiệp xây dựng các tổ, tiểu đội, trung đội tự vệ, trong đó chú trọng xây dựng lực lượng DQTV khu vực tuyến biển góp phần bảo vệ, giữ vững chủ quyền an ninh biên giới biển của tỉnh. Cùng với công tác xây dựng lực lượng, Bộ CHQS tỉnh đã tập trung nâng cao chất lượng công tác huấn luyện; nội dung, chương trình huấn luyện sát với điều kiện cụ thể của địa phương, đơn vị nhằm nâng cao chất lượng và khả năng cơ động sẵn sàng chiến đấu của lực lượng DQTV. Do làm tốt công tác xây dựng lực lượng và quan tâm nâng cao chất lượng huấn luyện nên những năm qua, lực lượng DQTV tỉnh đã phát huy được vai trò và nâng cao hiệu quả hoạt động, là lực lượng xung kích trong lao động sản xuất, tham gia phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương và nòng cốt trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai đồng thời phối hợp với các lực lượng giữ gìn ANCT-TTATXH trên địa bàn. Trải qua quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, trong bất kỳ điều kiện hoàn cảnh nào, lực lượng DQTV và LLVT tỉnh đều thể hiện rõ bản lĩnh chính trị vững vàng, góp phần cùng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong tỉnh phát triển kinh tế - xã hội củng cố quốc phòng và an ninh. Những thành tích, chiến công của lực lượng DQTV đã góp phần tô thắm thêm truyền thống “Đoàn kết, chủ động, sáng tạo, chiến thắng” của LLVT tỉnh.
Trước yêu cầu và nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới, thời gian tới, LLVT tỉnh nói chung và DQTV nói riêng tiếp tục nâng cao chất lượng, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu; xây dựng lực lượng DQTV ngày càng “Vững mạnh, rộng khắp”. Theo đó tập trung xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức đồng thời nâng cao chất lượng huấn luyện, nâng cao nhận thức, trình độ kỹ, chiến thuật và khả năng sẵn sàng chiến đấu, tham gia hiệu quả công tác phòng, chống bão lụt, tìm kiếm cứu nạn. Phối hợp cùng với các lực lượng làm tốt công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo và nâng cao hiệu lực quản lý, điều hành trong củng cố và xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân tại địa phương, góp phần giữ vững an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội ở địa phương cơ sở; tích cực, chủ động, sáng tạo trong lao động, sản xuất phát triển kinh tế, xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh./.
Bài và ảnh: Thu Thủy
