Thảo luận việc thi hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006-2012; các dự án: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cư trú; Luật Việc làm
Ngày 7-6, ngày làm việc thứ mười sáu, kỳ họp thứ năm, QH Khóa XIII. Các đại biểu thảo luận tại hội trường việc thi hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (THTK, CLP) trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ (TPCP) cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006-2012.
Thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển
Nhiều đại biểu đồng tình với các nội dung phân tích, đánh giá của Ủy ban Thường vụ QH về kết quả giám sát việc thi hành Luật THTK, CLP trong sử dụng nguồn vốn TPCP cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006-2012. Theo đó, việc QH, Ủy ban Thường vụ QH, Chính phủ quyết định chủ trương phát hành TPCP cho đầu tư các công trình, dự án quan trọng giai đoạn 2006-2012 là đúng đắn, góp phần quan trọng nâng cấp hệ thống kết cấu hạ tầng KT-XH, tác động tích cực tới sự phát triển KT-XH của đất nước nói chung và của từng địa phương nói riêng. Các dự án, công trình hoàn thành đưa vào khai thác, sử dụng là những công trình quan trọng, góp phần hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng KT-XH thiết yếu của quốc gia, đẩy mạnh công tác xóa đói, giảm nghèo ở các tỉnh khó khăn; nâng cấp hạ tầng giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục, nhà ở của sinh viên. Đặc biệt là những tuyến đường giao thông quan trọng của đất nước, đường tuần tra biên giới, đường ô-tô đến trung tâm xã, các công trình thủy lợi quan trọng vùng nông thôn, vùng núi còn nhiều khó khăn; tăng cường công tác khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe nhân dân; xóa bỏ trường lớp tạm, xây dựng nhà ở cho giáo viên ở vùng sâu, vùng xa.
Trong lĩnh vực y tế, một số đại biểu cho rằng, lĩnh vực y tế giai đoạn 2006-2012 có 856 dự án, với tổng mức đầu tư ban đầu là 62.280 tỷ đồng, sau đó điều chỉnh 85.563,7 tỷ đồng. Đến hết năm 2012 đã hoàn thành 568 dự án, gồm các dự án bệnh viện tuyến huyện, bệnh viện đa khoa và chuyên khoa tỉnh, bệnh viện Trung ương khu vực sử dụng nguồn vốn TPCP. Điều đó đã góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh cho người dân ngay trên địa bàn, giảm tải cho tuyến trên.
Nhận diện rõ những hạn chế gây thất thoát, lãng phí
Tuy nhiên, nhiều đại biểu cũng đề cập việc thực hiện Luật THTK, CLP trong sử dụng nguồn vốn TPCP giai đoạn 2006-2012 còn một số hạn chế, bất cập. Ý kiến các đại biểu tập trung nhấn mạnh nguyên nhân thất thoát, là chất lượng công tác quy hoạch chưa tốt, tình trạng quy hoạch chồng lấn, quy hoạch chậm. Giữa quy hoạch ngành, quy hoạch xây dựng của từng dự án cụ thể chưa có sự gắn kết để tránh lãng phí nguồn lực đầu tư. Bên cạnh đó, các văn bản hướng dẫn về tiêu chí để rà soát các hạng mục công trình để đầu tư từ nguồn vốn TPCP thiếu cụ thể, thời gian để các địa phương rà soát quá gấp, nhất là giai đoạn đầu của chương trình kiên cố hóa trường lớp học phải điều chỉnh nhiều lần.
Một số đại biểu nêu rõ, trong quá trình thực hiện Luật THTK, CLP trong sử dụng nguồn vốn TPCP giai đoạn 2006-2012, thực tế cho thấy nguồn lực được phân bổ hằng năm chưa đáp ứng được nguồn vốn các dự án, công trình phê duyệt. Do đó ở nhiều địa phương, lĩnh vực, kết quả đạt được chưa tương xứng với nguồn lực đầu tư, không ít nơi số dự án còn dở dang chiếm tỷ lệ lớn, diễn ra tình trạng bố trí vốn dàn trải, bố trí vốn chưa đáp ứng tiến độ thực hiện dự án, bị chậm tiến độ, nợ đọng trong xây dựng cơ bản gây thất thoát, lãng phí. Số dự án phải điều chỉnh tổng mức đầu tư là khá phổ biến. Chung quanh nội dung này, một số đại biểu đề nghị báo cáo đánh giá của Ủy ban Thường vụ QH cần đề cập thật rõ nguyên nhân do lỗi chủ quan trong quá trình thực hiện các khâu của dự án đầu tư. Một số đại biểu nhấn mạnh, báo cáo giám sát chưa chỉ ra được địa chỉ cụ thể gây thất thoát, lãng phí, việc xử lý các sai phạm trong thực hiện Luật THTK, CLP trong sử dụng vốn TPCP thời gian qua cũng chưa được thực hiện nghiêm túc. Đề nghị tiến hành công tác thanh tra, kiểm tra việc sử dụng nguồn vốn vừa qua, nêu cụ thể trách nhiệm người có thẩm quyền, có kết quả báo cáo kiểm toán toàn diện gửi đại biểu QH tại kỳ họp để lượng hóa tình trạng lãng phí trong lĩnh vực này. Nhiều ý kiến đại biểu đề cập thực tế, thời gian qua, các quy định pháp luật chưa bảo đảm tính hợp lý, chặt chẽ, thiếu cụ thể trong Luật THTK, CLP, dẫn đến thiếu nhiều cơ sở pháp lý khi áp dụng. Các quy định về quyền hạn chưa đi đôi với chế độ trách nhiệm, chưa có chế tài cụ thể xử lý các sai phạm, kể cả người đứng đầu trong cơ quan, đơn vị có sai phạm... Đại biểu Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) đề nghị trong đầu tư xây dựng cơ bản nói chung và sử dụng vốn TPCP nói riêng, cần phải thực hiện và xử lý nghiêm những vi phạm trên tinh thần "thượng tôn pháp luật". Công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật cũng như Luật THTK, CLP phải được triển khai đồng bộ, đến nơi, đến chốn.
Một số đại biểu đề cập thực tế vừa qua, cơ chế phân bổ vốn TPCP chưa hợp lý, không có tiêu chí phân bổ cụ thể mà phân bổ theo dự án, dẫn tới chưa thật sự công bằng giữa các vùng, miền, giữa các địa phương, dễ tạo ra cơ chế xin - cho. Một số đại biểu cho rằng, "gốc rễ" vốn TPCP cũng là tiền vay của dân, lại phân bổ dàn trải, phần không mong muốn lại mở rộng tăng lên cả về mục tiêu, số lượng, dự án, tổng mức đầu tư. Điều đó đã dẫn đến nhiều dự án triển khai dở dang phải đình hoãn, giãn, chuyển mục đích đầu tư, gây thất thoát, lãng phí. QH cần làm tốt hơn nữa việc sửa đổi luật, Chính phủ làm tốt công tác chỉ đạo, điều hành, và các bộ, ngành phải làm tốt công tác tham mưu cũng như các tỉnh, thành phố làm tốt hơn công tác quản lý ở địa phương. Qua đó hạn chế những yếu kém như vừa qua.
Nhiều ý kiến cho rằng, một trong những mục tiêu chính, quan trọng của QH là ưu tiên đầu tư cho giao thông, thủy lợi khu vực miền núi. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, tỷ lệ phân bổ vốn TPCP cho các tỉnh miền núi khó khăn chiếm tỷ trọng không cao, vốn bố trí thấp hơn rất nhiều so với các địa phương không thuộc địa bàn được ưu tiên bố trí vốn. Qua báo cáo, việc điều chỉnh tổng mức kinh phí so với dự toán ban đầu được duyệt là quá lớn, như vậy chưa tuân thủ đúng Nghị quyết 881 QH khóa XII quy định không được tăng quy mô, không được thay đổi tiêu chí và định mức kỹ thuật của công trình. Mặc dù vậy, tổng số vốn đầu tư cho các dự án như báo cáo của Ủy ban Thường vụ QH đã được điều chỉnh tăng lên rất cao, từ 388.705 tỷ đồng lên 6.840.794 tỷ đồng. Bên cạnh đó, tổng mức đầu tư cho các dự án về giao thông tăng 70%, thủy lợi tăng 110%, y tế tăng 37%, trong khi đó các dự án thuộc lĩnh vực giáo dục - đào tạo không tăng, mức đầu tư cho các tỉnh miền núi cũng rất thấp.
Trong ngày làm việc, một số bộ trưởng liên quan đã tham gia phát biểu ý kiến, thừa nhận rằng, các đại biểu QH đã thẳng thắn chỉ ra những thiếu sót, bất cập trong việc tổ chức thực hiện Luật THTK, CLP trong sử dụng nguồn vốn TPCP cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006-2012. Đồng thời xin tiếp thu để tiếp tục chỉ đạo sử dụng nguồn vốn này hiệu quả hơn. Các bộ trưởng cũng giải trình, làm rõ thêm những vấn đề mà các đại biểu QH quan tâm.
Qua thảo luận, nhiều đại biểu nhất trí với việc đề nghị QH ban hành nghị quyết về kết quả giám sát việc thi hành Luật THTK, CLP trong sử dụng nguồn vốn TPCP giai đoạn 2006-2012. Đề nghị QH xem xét phát hành thêm vốn TPCP để giải quyết số vốn còn thiếu của các dự án đang triển khai và các dự án phải giãn, hoãn. Hơn nữa, ưu tiên sử dụng nguồn vốn TPCP dự phòng giai đoạn 2011-2015 khoảng hơn 7.500 tỷ đồng cho một số dự án đang triển khai thực hiện còn thiếu vốn và gắn với mục tiêu chính của chương trình, như đường trung tâm đến huyện, xã khó khăn, bệnh viện huyện, các dự án công trình thủy lợi đang đầu tư dở dang. Nhiều đại biểu đề nghị mở rộng địa bàn quan tâm các tỉnh miền Trung còn nhiều khó khăn, hay chịu tác động của nhiều thiên tai, bão lũ.
Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật
Thời gian tới, theo các đại biểu, QH cần sớm xem xét sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan việc THTK, CLP để tạo sự thống nhất trong quá trình tổ chức thực hiện, khắc phục những bất cập, hạn chế mà báo cáo giám sát đã nêu. Đề nghị QH sớm sửa đổi đồng bộ Luật THTK, CLP, Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng, Luật Đất đai, ban hành Luật Đầu tư công gắn với THTK, CLP theo hướng pháp điển hóa, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, tránh trùng lắp giữa các văn bản liên quan, khắc phục các khiếm khuyết trong hệ thống văn bản. Bên cạnh đó, cần cụ thể hóa tối đa các quy định liên quan nhằm tạo căn cứ pháp lý đầy đủ cho tổ chức thực hiện, tránh vận dụng tùy tiện gây thiệt hại cho NSNN. Mặt khác, cần rà soát, bãi bỏ các quy định không còn phù hợp, các quy định vượt thẩm quyền.
Tại kỳ họp này, QH sẽ cho ý kiến sửa đổi Luật THTK, CLP. Một số đại biểu cho rằng, dự thảo luật lần này cần quy định rõ hơn về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức và những người liên quan vi phạm trong đầu tư xây dựng cơ bản, bổ sung nội dung các biện pháp thực hiện công khai, minh bạch trong quản lý và sử dụng tài sản vốn và chế tài xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đại biểu một số địa phương đề nghị Chính phủ sửa đổi Quyết định số 60 nêu các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư phát triển giai đoạn 2011-2015. Theo đó các địa phương phải bố trí đối ứng vốn cho các chương trình, dự án. Như vậy, đối với địa phương đang hưởng trợ cấp ngân sách Trung ương hơn 70% rất khó thực hiện, nhiều dự án cấp bách sẽ không được thực hiện ở địa phương.
Giải trình ý kiến của các đại biểu QH, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân phát biểu ý kiến về kết quả việc thực hiện TPCP trên lĩnh vực kiên cố hóa trường lớp học và nhà ở cho giáo viên. Phó Thủ tướng cho biết, năm 2007, trên cơ sở kiến nghị của ngành giáo dục, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo và QH chấp thuận triển khai một chương trình đặc biệt dùng TPCP hỗ trợ các địa phương để thực hiện tăng tỷ lệ kiên cố hóa trường lớp học. Qua đó, đã xây dựng thêm 93.000 phòng học, góp phần phục vụ thêm khoảng 3 triệu học sinh, nhất là những vùng khó khăn có được phòng, lớp học mới. Bên cạnh đó, đã xây dựng mới 22.997 phòng ở giáo viên, góp phần cải thiện điều kiện sống cho 88.000 giáo viên ở vùng khó khăn. Phó Thủ tướng cho rằng, theo sự chỉ đạo của QH, Thanh tra Chính phủ đã thanh tra suốt năm 2012 về vấn đề kiên cố hóa trường, lớp học. Qua thanh tra hơn 10 tỉnh, thành phố và hàng trăm dự án được xác định, tỷ lệ chi chưa đúng quy định nhà nước chiếm gần 1,7% trong tổng nguồn vốn đầu tư.
Tiếp tục chương trình làm việc của kỳ họp thứ năm, QH khóa XIII, trong phiên làm việc sáng 8-6, các đại biểu QH nghe Tờ trình của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Về các vấn đề xã hội của QH đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng và thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cư trú. Buổi chiều, các đại biểu làm việc tại tổ, thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng và dự án Luật Việc làm.
Mở rộng phạm vi sửa đổi, bổ sung Luật Cư trú
Bộ trưởng Nội vụ Nguyễn Thái Bình, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng.
Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của QH Trương Thị Mai trình bày Báo cáo thẩm tra dự án luật này. Theo đó, Ủy ban nhất trí về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Thi đua, khen thưởng nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong quy định hiện hành và tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng. Ban soạn thảo dự án Luật đã tiến hành tổng kết tám năm thực hiện Luật Thi đua, khen thưởng, bảo đảm hồ sơ và tiến độ theo quy định của pháp luật. Dự án Luật tập trung sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết đặt ra trong quá trình tổng kết thực hiện Luật. Đồng thời, Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu để khi có điều kiện sẽ tiến hành sửa đổi một cách căn bản và toàn diện Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ quan điểm và nội dung của Đề án đổi mới công tác thi đua - khen thưởng trong giai đoạn đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cư trú có sửa đổi, bổ sung các quy định về hành vi bị nghiêm cấm; về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương; về thay đổi nơi đăng ký thường trú trong trường hợp chuyển chỗ ở hợp pháp; về đăng ký tạm trú; về lưu trú và thông báo lưu trú. Đây là vấn đề được nhiều đại biểu QH quan tâm đóng góp ý kiến. Nhiều đại biểu cho rằng, các nội dung sửa đổi, bổ sung này chưa thật sự bao quát toàn diện các vấn đề trong công tác quản lý cư trú, chưa tương xứng với yêu cầu, mục đích, quan điểm như đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ, chưa sát với thực tế cuộc sống. Hiện nay, ở miền núi, vùng sâu, vùng xa... có hiện tượng người dân ở nơi khác tìm mọi cách đăng ký thường trú để được hưởng các chính sách, chế độ ưu tiên, hỗ trợ của Nhà nước. Đây là một vấn đề rất cần được giải quyết triệt để. Các đại biểu này đề nghị, Ban soạn thảo cần nghiên cứu và mở rộng phạm vi sửa đổi, bổ sung luật này cho phù hợp thực tế hiện nay. Nhiều đại biểu nêu lên thực trạng sử dụng lao động trẻ em bất hợp pháp, bóc lột sức lao động trẻ em... đang có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp ở nhiều địa phương trong cả nước. Để giải quyết vấn đề này, cần có những quy định cụ thể, chặt chẽ về việc đăng ký tạm trú, thường trú đối với trẻ em vị thành niên. Cụ thể là những trẻ em dưới 18 tuổi khi đăng ký thường trú, tạm trú ở đâu phải có giấy tờ chứng minh thân nhân và ý kiến của người giám hộ bằng văn bản có xác nhận của các cơ quan chức năng...
Về bổ sung điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương, theo dự thảo Luật thì ngoài quy định phải có chỗ ở hợp pháp thì công dân còn phải đáp ứng điều kiện về thời gian tạm trú là một năm (giữ thời hạn như quy định hiện hành) nếu đăng ký thường trú vào huyện, thị xã thuộc thành phố trực thuộc Trung ương hoặc là hai năm nếu đăng ký thường trú vào quận của các thành phố này. Đồng thời, dự thảo Luật đã bổ sung quy định công dân được đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương khi có chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của cá nhân, tổ chức thì còn phải bảo đảm điều kiện về diện tích bình quân theo quy định của HĐND thành phố, có xác nhận của chính quyền địa phương về điều kiện diện tích bình quân và phải được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản. Đối với nội dung này, nhiều đại biểu nhất trí với dự thảo Luật, nhưng một số ý kiến cho rằng, người đi thuê nhà ở rất khó khăn trong việc được người cho thuê đồng ý cho đăng ký thường trú trên địa chỉ của mình bởi lo ngại những tranh chấp dân sự có thể xảy ra, cho nên người dân rất khó có thể đăng ký thường trú cho dù đã sống ổn định lâu năm.
Chú trọng khen thưởng người lao động trực tiếp
Buổi chiều, thảo luận ở tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng, đa số ý kiến phát biểu tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung, nhằm khắc phục những hạn chế của luật hiện hành. Cần chú trọng khen thưởng những người lao động trực tiếp, nhất là những công nhân, những cán bộ, chiến sĩ công tác tại những vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo nhằm khuyến khích người lao động trực tiếp vươn lên trong sản xuất, góp phần tạo ra của cải vật chất cho xã hội, cũng như khích lệ, động viên các cán bộ, chiến sĩ công tác tại những vùng khó khăn, gian khổ. Thực tế thời gian qua, chúng ta chú trọng đến việc khen thưởng đối với những người có thành tích là cán bộ lãnh đạo của các cơ quan, đơn vị. Điều này tạo sự mất cân bằng, thậm chí thiếu công bằng trong việc xét và tặng thưởng các danh hiệu thi đua. Một số đại biểu nêu, hiện nay có tình trạng "chạy" các danh hiệu thi đua để được lên lương trước thời hạn, bổ nhiệm vào các vị trí cao hơn. Cùng với đó, hiện tượng "chạy" danh hiệu thi đua còn xuất hiện trong các cấp học phổ thông như danh hiệu học sinh giỏi. Điều này khiến công tác thi đua, khen thưởng bị mất đi ý nghĩa tốt đẹp vốn có và tạo sự hoài nghi đối với các danh hiệu thi đua. Do vậy, cần có quy định cụ thể, chặt chẽ trong việc xét duyệt, bảo đảm công bằng trong công tác thi đua, khen thưởng.
Đề cập đến đối tượng được khen thưởng, nhiều ý kiến cho rằng dự thảo Luật nên mở rộng các đối tượng được khen thưởng, nhất là các danh hiệu cấp Nhà nước. Mở rộng đối tượng được phong tặng các danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động là cần thiết, nhằm suy tôn các tập thể, cá nhân có thành tích trong học tập, công tác và chiến đấu. Tán thành với quy định trao Huân chương Sao Vàng tặng người đứng đầu Nhà nước khác trong hoạt động ngoại giao. Nhiều ý kiến cũng đề nghị, khen và thưởng phải đi đôi với nhau, nhằm khích lệ, động viên cả về tinh thần và vật chất đối với những người có đóng góp cho đất nước, cho xã hội.
Sử dụng hiệu quả Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp
Thảo luận về dự án Luật Việc làm, nhiều đại biểu tán thành việc lập Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) như quy định trong dự thảo Luật. Điều này nhằm tạo hành lang pháp lý và hỗ trợ người mất việc làm ổn định đời sống và nhanh chóng tìm được việc làm mới. Tuy nhiên, các ý kiến phát biểu cũng đề nghị, cần có cơ chế kiểm soát để Quỹ BHTN hoạt động hiệu quả, đúng mục đích đề ra, vì thực tế nhiều trường hợp lợi dụng quỹ này để trục lợi cá nhân đã bị phát hiện xử lý thời gian qua.
Đề cập các hình thức hỗ trợ, tạo việc làm cho người lao động, nhiều đại biểu nêu, mỗi năm có khoảng 1,7 triệu người bước vào độ tuổi lao động, điều này gây sức ép rất lớn lên thị trường lao động. Do vậy, Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ các đơn vị, doanh nghiệp trong việc mở rộng sản xuất, kinh doanh nhằm tạo thêm việc làm mới. Nhiều đại biểu đề nghị, cần có cơ chế khuyến khích về vốn, về chính sách đối với các doanh nghiệp tạo ra nhiều việc làm, những doanh nghiệp có nhiều lao động nữ, lao động là người khuyết tật. Điều này không chỉ giải quyết vấn đề việc làm mà còn là vấn đề xã hội.
Chủ nhật, ngày 9-6-2013, QH nghỉ làm việc.
Hôm nay, thứ hai, ngày 10-6-2013, QH tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do QH bầu hoặc phê chuẩn./.
Theo Nhân dân
