Người đứng đầu cấp ủy các cấp có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong mỗi tổ chức cơ sở (TCCS) Đảng, thường được ví như chiếc đầu tàu. Đầu tàu khỏe đoàn tàu mới chạy nhanh, an toàn và ngược lại. Theo đó, để hoàn thành tốt vai trò “đầu tàu”, người đứng đầu cấp ủy phải hội đủ nhiều phẩm chất, trong đó phải là tấm gương sáng về đạo đức, lối sống, có năng lực lãnh đạo, quản lý, điều hành, có khả năng quy tụ, đoàn kết, phát huy sức mạnh tập thể, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm…
Đảng bộ tỉnh hiện có hơn 1.000 TCCS Đảng thuộc các loại hình Đảng bộ xã, phường, thị trấn; cơ quan hành chính; LLVT và doanh nghiệp. Theo đó, có hơn 1.000 cán bộ đảm nhận vai trò người đứng đầu cấp ủy. Thực tế cho thấy đa số những người đứng đầu cấp ủy của các TCCS Đảng trong tỉnh đều là những đầu tàu gương mẫu, có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín cao, nhiệt tình, trách nhiệm, là trung tâm của khối đoàn kết địa phương, đơn vị; lãnh đạo, chỉ đạo địa phương, đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần làm nên những thành tích chung của tỉnh. Năm 2011, toàn tỉnh có 82,19% TCCS Đảng được xếp loại TCCS Đảng “Trong sạch, vững mạnh”. Kết quả này có đóng góp quan trọng của những người đứng đầu cấp ủy. Mới đây về công tác tại một xã ven biển của huyện Hải Hậu, tìm hiểu chúng tôi được biết trước đây, trong một thời gian dài đảng bộ xã để xảy ra mất đoàn kết; các phong trào của xã luôn ở tốp cuối huyện. Để ổn định tình hình, cấp ủy cấp trên đã có nhiều biện pháp chỉ đạo chấn chỉnh. Đồng chí đứng đầu cấp ủy xã hiện tại khi đó là cán bộ phụ trách công tác văn phòng UBND được cử đảm nhiệm vị trí chủ tịch UBND xã. Tuổi trẻ, nhiệt tình, trách nhiệm, đồng chí đã từng bước xây dựng, củng cố lại tinh thần đoàn kết trong bộ máy chính quyền xã. Mạnh dạn xây dựng, triển khai thực hiện hiệu quả một số kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội như chuyển đổi sản xuất, trồng rau màu vụ đông trên đất hai lúa; cho các hộ dân có điều kiện thuê lại đất công đầu tư phát triển kinh tế trang trại; huy động nhiều nguồn lực đầu tư phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng. Qua đó, đồng chí từng bước khẳng định được năng lực, uy tín với đảng bộ và nhân dân địa phương, nhiệm kỳ HĐND khóa mới đồng chí tiếp tục được tái cử chức vụ chủ tịch UBND xã. Khi Trung ương có chủ trương thực hiện thí điểm mô hình bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND, đảng bộ xã được huyện chọn chỉ đạo thực hiện thí điểm. Đồng chí chủ tịch UBND xã được đảng bộ tín nhiệm bầu đảm nhiệm hai chức danh quan trọng này. Trên cương vị mới, đồng chí tiếp tục phát huy vai trò đầu tàu gương mẫu, chăm lo xây dựng, củng cố khối đoàn kết trong đảng bộ, một mặt tôn trọng, thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ một mặt đề cao trách nhiệm cá nhân, dám nghĩ, dám quyết, dám chịu trách nhiệm, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiều chủ trương, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Với những kết quả quan trọng đó, những năm gần đây, Đảng bộ xã liên tục được công nhận là đảng bộ trong sạch, vững mạnh. Thành tích chung của đảng bộ có đóng góp quan trọng của đồng chí bí thư đảng ủy kiêm chủ tịch UBND xã. Những người đứng đầu như vậy hiện có rất nhiều ở các cơ quan, địa phương trong tỉnh...
Tuy nhiên, nhìn thẳng vào sự thật có thể thấy, bên cạnh những người đứng đầu cấp ủy có đủ tâm, tầm, tài vẫn còn không ít người đứng đầu chưa thực sự gương mẫu, năng lực lãnh đạo, quản lý, điều hành hạn chế, không đề cao và phát huy trách nhiệm cá nhân trước tập thể; xao nhãng nhiệm vụ, “khoán trắng” công việc cho cấp dưới dẫn đến tác phong quan liêu, mệnh lệnh, xa thực tế, không hiểu rõ thực trạng, thực tế ở cơ quan, địa phương, đơn vị. Trên thực tế đã có trường hợp do người đứng đầu quan liêu để cấp dưới lợi dụng làm những việc sai trái, uy tín của đơn vị bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhiều trường hợp, người đứng đầu cấp ủy xem nhẹ việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ; xem nhẹ đấu tranh phê bình và tự phê bình. Có biểu hiện độc đoán, tư lợi, gây bè phái, trù dập cấp dưới, tập thể cơ quan, đơn vị mất niềm tin. Có người đứng đầu lợi dụng cơ chế tập trung dân chủ để trốn tránh trách nhiệm cá nhân. Khi địa phương, cơ quan, đơn vị có thành tích thì nhận về mình, khi đơn vị có sai phạm, khuyết điểm thì quy lỗi cho tập thể. Có cả những người lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi cá nhân, vi phạm Điều lệ Đảng, vi phạm pháp luật. Những nơi có người đứng đầu như vậy tình trạng chung thường là nội bộ mất đoàn kết, có sai phạm, tiêu cực, hoạt động của đơn vị trì trệ, yếu kém...
Thực tế trên cho thấy, xây dựng đội ngũ những người đứng đầu cấp ủy có đủ “tâm, tầm, tài” luôn là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược của công tác cán bộ. Đây cũng chính là một trong những vấn đề cấp bách của công tác xây dựng Đảng vừa được Nghị quyết Trung ương 4 chỉ ra. Thực tế cho thấy, những người đứng đầu hội đủ các phẩm chất này không “tự nhiên xuất hiện”. Đó, bao giờ cũng vậy, là “sản phẩm” của sự dầy công phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, thử thách cũng như việc quy hoạch, bổ nhiệm, bố trí đúng người, đúng việc. Chính vì vậy, công tác đào tạo, quy hoạch, bổ nhiệm người đứng đầu cấp ủy các cấp cần được thực hiện một cách bài bản, chủ động, tránh tình trạng bị động, chắp vá, khi cần mới “đốt đuốc tìm người”… Để người đứng đầu cấp ủy phát huy được vai trò, trách nhiệm của mình, ngoài nỗ lực cá nhân tập thể cấp ủy, đơn vị có vai trò rất quan trọng. Những chủ trương, quyết sách đúng của người đứng đầu cần được tập thể ủng hộ, tích cực thực hiện. Khi người đứng đầu cấp ủy mắc sai lầm, khuyết điểm tập thể phải mạnh dạn đấu tranh, phê bình. Cấp trên trực tiếp cần thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động của người đứng đầu cấp ủy, người lãnh đạo, chỉ huy ở cơ quan, đơn vị, kịp thời biểu dương, tôn vinh những người có nhiều công lao, đóng góp; phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm những người có sai phạm, thay thế những người không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Để thực hiện tốt điều này, thẩm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu, mối quan hệ giữa người đứng đầu với tập thể cần được quy định rõ ràng, cụ thể. Vấn đề này đã được Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) chỉ rõ "Xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân người đứng đầu cấp ủy, chính quyền và mối quan hệ với tập thể cấp ủy, cơ quan, đơn vị". Thiết nghĩ chỉ khi thẩm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu được quy định rõ ràng mới có cơ sở để phát hiện và xử lý kịp thời những sai phạm trong lãnh đạo, quản lý; tránh được sự nhập nhèm giữa vai trò tập thể và cá nhân cũng như giải quyết hài hòa mối quan hệ người đứng đầu với tập thể cấp ủy. Quan trọng hơn, bản thân người đứng đầu cấp ủy phải ý thức được vai trò, trách nhiệm của mình trước tập thể. Không ngừng tu dưỡng, rèn luyện cả về đạo đức, lối sống, năng lực lãnh đạo, chí công, vô tư, hết lòng vì tập thể, thực sự là trung tâm của khối đoàn kết địa phương, cơ quan, đơn vị. Bấy nhiêu cũng chưa đủ nếu như mỗi cán bộ, đảng viên trong cơ quan, đơn vị không nhiệt tình, cộng đồng trách nhiệm… thì dù tâm huyết, trách nhiệm, năng lực đến đâu người đứng đầu cũng khó có thể hoàn thành tốt vai trò của mình…
Trần Duy Hưng
