Đồng bộ giải pháp nâng cao chất lượng xét xử án hình sự

Thời gian qua, Tòa án nhân dân (TAND) hai cấp của tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng xét xử các vụ án hình sự. Các vụ án liên quan đến tội phạm tham nhũng, án trọng điểm, dư luận xã hội quan tâm đã được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, đúng người, đúng tội đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân, góp phần tích cực phòng, chống tội phạm, giữ vững an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh.

Hội đồng xét xử vụ án hình sự tại Tòa án nhân dân tỉnh.

Đồng chí Trần Văn Kiểm, TUV, Chánh án TAND tỉnh cho biết: Nhằm nâng cao chất lượng công tác xét xử án hình sự, hàng năm, TAND tỉnh quán triệt, chỉ đạo các đơn vị thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch, chương trình công tác trọng tâm của Ban cán sự Đảng, Chánh án TAND tối cao về nâng cao chất lượng công tác xét xử. Tập trung lãnh đạo nâng cao chất lượng xét xử, thông qua các hoạt động tập huấn nghiệp vụ cho đội ngũ thẩm phán, hội thẩm nhân dân, thư ký, thẩm tra viên; phân công, bố trí đội ngũ cán bộ phù hợp thụ lý từng vụ việc; phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng trong việc điều tra, truy tố, xét xử...

Thẩm phán Mai Thị Minh Hồng, Chánh Tòa Hình sự TAND tỉnh cho biết: Để nắm chắc nội dung vụ án cũng như chủ động trong quá trình xét xử, mỗi thẩm phán - chủ tọa phiên tòa đã lựa chọn và đề xuất với lãnh đạo phân công hội thẩm nhân dân có năng lực chuyên môn cao, bản lĩnh chính trị vững vàng để phối hợp cùng thẩm phán trong việc nghiên cứu hồ sơ. Phối hợp cùng điều tra viên và kiểm sát viên nắm bắt kịp thời từ đó có thể có yêu cầu thu thập bổ sung những tài liệu cần thiết cho việc giải quyết vụ án; đồng thời duy trì việc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tố tụng. Ngay sau khi được phân công giải quyết vụ án, thẩm phán - chủ tọa phiên tòa đã chủ động phối hợp cùng thẩm phán tham gia, các hội thẩm nhân dân xây dựng kế hoạch xét xử. Đặc biệt, thẩm phán phải dự báo các tình huống có thể xảy ra tại phiên tòa, nhất là các tình huống luật sư đưa ra tài liệu, chứng cứ mới, bị cáo chối tội… để có phương án xử lý phù hợp, tránh hoãn phiên tòa; tạo sự chủ động cho Hội đồng xét xử trong việc điều hành phiên tòa. Trong suốt quá trình xét xử, Hội đồng xét xử đều bảo đảm nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa, không hạn chế thời gian tranh tụng, kiểm sát viên thực hiện đối đáp đến cùng, tạo sự dân chủ, công khai khách quan, giúp bảo đảm quyền con người; phán quyết của Hội đồng xét xử dựa trên kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa và không bó hẹp trong phạm vi Cáo trạng truy tố. Ngoài ra, TAND hai cấp tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng cùng cấp xây dựng quy chế phối hợp nhằm đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại án hình sự.

Để nâng cao chất lượng xét xử án hình sự, TAND tỉnh còn tập trung tổ chức xét xử thành công các vụ án trọng điểm thuộc diện Ban Chỉ đạo Phòng, chống tham nhũng và tiêu cực của tỉnh theo dõi, chỉ đạo. Đơn cử như các vụ án: Đỗ Đức Lưu và đồng phạm phạm tội “Nhận hối lộ”, “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” và tội “Tham ô tài sản” xảy ra tại CDC Nam Định; Trần Đình Giao và đồng phạm phạm tội “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức” và tội “Vi phạm quy định về sử dụng đất đai” xảy ra tại Công ty Cổ phần Dịch vụ tang lễ Hoàng Long. Đây là 2 vụ án được dư luận đặc biệt quan tâm do liên quan đến sai phạm trong quá trình mua kit xét nghiệm của Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á và có nhiều tranh chấp trong nội bộ Hội đồng quản trị ở Công ty tang lễ Hoàng Long kéo dài nhiều năm. Khi xét xử các vụ án liên quan đến các loại tội phạm tham nhũng, án trọng điểm, dư luận xã hội quan tâm là các vụ án được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, đúng người, đúng tội được dư luận đồng tình ủng hộ. Khi xét xử Hội đồng xét xử đã thực hiện tốt chính sách hình sự, phân hóa trong xử lý tội phạm, thực hiện đường lối xét xử nghiêm khắc nhưng cũng rất nhân văn. Đối với những bị cáo có vai trò đầu, Hội đồng xét xử luôn nghiêm khắc tuyên hình phạt với những mức án tương xứng và mang tính răn đe. Bên cạnh đó đối với những bị cáo ở vai trò thứ yếu là những nhân viên làm công ăn lương, làm việc theo yêu cầu cấp trên, khai báo thành khẩn thể hiện sự ăn năn hối cải; những bị cáo nhận thức được hành vi sai phạm của mình và chủ động khắc phục, nộp lại toàn bộ tiền đã chiếm hưởng cho Nhà nước thì Hội đồng xét xử cũng xem xét và quyết định mức hình phạt phù hợp để tạo điều kiện cho bị cáo có cơ hội làm lại cuộc đời, thể hiện sự khoan hồng của pháp luật. Mặt khác, công tác thu hồi tài sản tham nhũng đặc biệt được chú trọng; có những vụ án thu hồi được cho Ngân sách Nhà nước gần như toàn bộ số tiền Nhà nước bị thiệt hại và số tiền chiếm hưởng của các bị cáo.

Đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các vụ án hình sự, năm 2023 TAND hai cấp đã giải quyết, xét xử 1.415 vụ với 2.258 bị cáo/1.423 vụ với 2.282 bị cáo, đạt tỷ lệ 99,4%. 6 tháng đầu năm 2024, TAND hai cấp thụ lý 969 vụ án hình sự với 1.650 bị cáo, đã giải quyết, xét xử 852 vụ với 1.364 bị cáo, đạt tỷ lệ 87,9%; so với cùng kỳ năm trước số vụ án thụ lý tăng 146 vụ, giải quyết tăng 126 vụ. Công tác xét xử các vụ án hình sự bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật; không để xảy ra việc xét xử oan người vô tội hoặc bỏ lọt tội phạm. Phát huy kết quả đạt được, thời gian tới, TAND tỉnh tiếp tục nâng cao chất lượng tổ chức các phiên tòa, đảm bảo xét xử nghiêm minh, khách quan, công bằng, đúng pháp luật, không để xảy ra oan sai hay bỏ lọt tội phạm. Tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, phiên tòa trực tuyến. Thực hiện nghiêm việc công khai bản án theo Nghị quyết số 03/2017/NQ-HĐTP ngày 16-3-2017 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao; không để xảy ra tình trạng để các vụ án quá thời hạn giải quyết do nguyên nhân chủ quan. Chủ động xây dựng và thực hiện tốt quy chế phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng. Tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2024, đảm bảo hoàn thành và vượt các chỉ tiêu của Quốc hội và TAND tối cao đề ra.

Bài và ảnh: Văn Trọng