Cây bồ kết của bà

Cuối tuần, Nga chở bọn trẻ về quê ngoại. Từ ngày ông bà không còn nữa, mỗi khi rảnh rỗi, cô đều tranh thủ về dọn dẹp nhà cửa, sân vườn. Đang độ giữa đông, cả khu vườn bừng lên sắc vàng rực rỡ của lá và thưa vắng bóng chim. Nơi góc vườn, cây bồ kết vào mùa thu hoạch, thiếu bàn tay người hái, từng chùm quả chín đen rụng đầy gốc. Vừa gom bồ kết vào rổ, Nga vừa miên man nghĩ về mùi hương xưa cũ của những năm tháng đã xa.

Từ khi còn nhỏ, cô đã thấy cây bồ kết cao quá đầu người mọc sát hàng rào chè tàu ngăn cách với nhà hàng xóm. Trong suy nghĩ của bọn trẻ con ngày đó, cây bồ kết chẳng có giá trị gì, vì xung quanh thân mọc đầy gai không thể leo trèo, và quả thì không ăn được. Nhưng với bà cô thì cây bồ kết quý lắm. Mỗi mùa đông, khi quả bồ kết già đẫy, hạt nổi căng, vỏ chuyển sang ươm ươm vàng, bà thường dùng chiếc sào tre có gắn móc sắt vặn từng chùm quả xuống. Sau khi phân phát cho các bà, các cô trong xóm xong xuôi, những quả rụng bà phơi riêng vào nia, còn lại túm thành bó treo lên dây thép. Dưới cái gió, cái nắng hanh hao đầu đông, những quả bồ kết vàng nâu chẳng mấy chốc đã đen bóng, tỏa hương thơm dịu. Lúc đó, bà mang treo vào gác bếp để dành dùng quanh năm. Nga nhớ, thường một tuần hai lần, bà nướng bồ kết đun một nồi nước gội đầu thật to cho cả nhà. Mấy chị em Nga sung sướng khi được bà phân công chạy lăng xăng khắp vườn hái lá sả, hương nhu, cỏ mần trầu cho vào nồi nước gội đầu. Mùa xuân, bà thả thêm vào vài chùm hoa bưởi thơm nồng nàn. Mỗi lúc như vậy, Nga lại nghe bà bảo: “Muốn xanh tóc gội mần trầu/ Muốn sạch đầu gội bồ kết”. Những buổi chiều mùa hè, khi bọn trẻ đã chạy nhảy chơi đùa chán chê, bà gọi chị em cô ra thềm giếng, pha nước vào chậu rồi dùng chiếc gáo dừa múc nước gội đầu cho từng đứa. Nước bồ kết sóng sánh vàng và thơm ngát mùi cỏ cây hoa lá khiến những mái tóc khét nắng, bết dính mồ hôi trở nên mềm mượt. Trong ký ức của Nga còn in đậm hình ảnh của các dì ngồi hong tóc bên hiên nhà. Suối tóc đen óng ả chảy dài, thơm hương đồng gió nội được chăm chút bởi nước bồ kết do tay bà nấu bay bay trong gió, làm ai đi qua ngõ cũng phải ngoái lại ngắm nhìn. Những ngày tháng Chạp nồm ẩm hoặc thỉnh thoảng trái gió trở trời, trong nhà có người bị hắt hơi sổ mũi, bà cô còn đốt mấy quả bồ kết cùng vỏ bưởi phơi khô trong chậu than hoa, vừa để giải cảm, vừa để xua tan khí lạnh. Khói bồ kết thơm quyện với mùi tinh dầu bưởi khiến cả không gian ấm sực, gợi cảm giác thật dễ chịu.

Bao năm tháng qua đi, ông bà đã về miền mây trắng xa xôi. Chỉ cây bồ kết vẫn lặng lẽ tỏa bóng xanh mát nơi góc vườn, gợi nhớ về quá khứ, về một mùi hương đồng nội bình dị mà quá đỗi thân thương. Để hôm nay, trong một sáng mùa đông ngập nắng, ngồi nhặt quả bồ kết rụng rơi đầy gốc, Nga bỗng thấy rưng rưng một nỗi niềm khó tả.

Lam Hồng