Kết nối để dẫn đầu chuyển đổi số

Trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu, Việt Nam đã xác định kinh tế số (KTS) là một trong những động lực tăng trưởng chủ đạo. Việc hợp nhất hành chính 3 tỉnh Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình, hình thành tỉnh Ninh Bình mới là một bước đi chiến lược, không chỉ nhằm tái cơ cấu bộ máy quản lý, mà còn tạo lập một không gian phát triển KTS cấp vùng với quy mô và chiều sâu chưa từng có.

Vùng đất hội tụ tiềm năng

Ba tỉnh Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình tuy có đặc điểm phát triển khác nhau, nhưng lại bổ trợ lẫn nhau một cách lý tưởng trong tiến trình chuyển đổi số. Hà Nam là địa phương tăng trưởng GRDP trên 10% nhiều năm liền, nổi bật với công nghiệp chế biến, chế tạo và tỷ trọng kinh tế số đạt 13,68% (năm 2024), thuộc nhóm cao nhất cả nước. Nam Định có dân số gần 2 triệu người, sở hữu nguồn nhân lực trẻ, hệ thống giáo dục phát triển là nền tảng cho đổi mới sáng tạo và công nghiệp tri thức. Ninh Bình phát triển mạnh về du lịch, dịch vụ, là một trong những địa phương đi đầu trong số hóa dịch vụ công và thương mại điện tử du lịch. Tổng hợp lại, vùng hợp nhất này không chỉ có lợi thế địa lý, kết nối hạ tầng liên vùng mà còn hội tụ đầy đủ các yếu tố: công nghiệp - dịch vụ - nguồn nhân lực, tạo thành một hệ sinh thái KTS đa cực, đa lĩnh vực.

Thống kê cho thấy vùng đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) hiện chiếm gần 27% tỷ trọng KTS toàn quốc. Tỷ lệ này có xu hướng tăng nhanh nhờ sự đóng góp nhiều giá trị của 3 tỉnh Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình. Đáng kể, Hà Nam là điểm sáng trong phát triển KTS của cả nước, với tỷ trọng KTS tăng từ 10,38% (năm 2020) lên 13,68% (năm 2024), cao hơn trung bình cả nước (13,17%) và góp phần kéo tỷ trọng toàn vùng lên. Hà Nam đang là mô hình điển hình về chính quyền số, thương mại điện tử, hạ tầng số đồng bộ. Ninh Bình có lợi thế lớn từ hệ sinh thái du lịch, dịch vụ phong phú, chính quyền điện tử phát triển và khả năng chuyển đổi số ngành du lịch, dịch vụ cao. Nam Định, tỷ trọng kinh tế số hiện còn khiêm tốn (6,37%) nhưng có tiềm năng lớn nhờ hệ thống giáo dục chất lượng, nguồn nhân lực trẻ, dễ tiếp cận công nghệ mới.

Hướng tới “cực tăng trưởng số” mới

Việc hợp nhất Hà Nam - Nam Định - Ninh Bình không chỉ là tái tổ chức bộ máy hành chính mà còn mở ra không gian thị trường số quy mô lớn, tăng năng suất tổng hợp, hiệu quả sử dụng nguồn lực và sức cạnh tranh toàn vùng.

Tỉnh mới Ninh Bình sẽ có hơn 4 triệu dân, GRDP trên 250 nghìn tỷ đồng, hướng tới trở thành “cực tăng trưởng số mới” của ĐBSH và cả nước, đóng góp vào mục tiêu 30% GDP từ KTS năm 2030 theo chiến lược phát triển KTS quốc gia. KTS sẽ là trụ cột chiến lược với mục tiêu chiếm 30% GRDP vào năm 2030, 40-45% năm 2035. Tỉnh xây dựng chiến lược phát triển KTS toàn diện với 5 trụ cột: chính quyền số, dữ liệu mở, hạ tầng số đồng bộ, thị trường số đa dạng, công dân số là trung tâm. Không gian số tổ chức theo mô hình đa trung tâm: Hoa Lư - hành chính số; Duy Tiên - công nghiệp số, logistics thông minh; Nam Định - đào tạo, đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp số. Tỉnh sẽ tích hợp dữ liệu từ 3 tỉnh cũ, kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia, vận hành chính quyền số theo mô hình “đa trung tâm - một nền tảng”. Nguồn nhân lực số được chú trọng với mục tiêu đến 2030: 100% cán bộ cấp xã thành thạo kỹ năng số, 100% người dân có định danh điện tử, dùng ít nhất một dịch vụ số.

Doanh nghiệp được hỗ trợ chuyển đổi số thông qua ưu đãi tài chính, nền tảng dùng chung, đào tạo nhân lực. Đồng thời đầu tư cụm công nghiệp số, logistics thông minh, sàn thương mại điện tử kết nối nông sản, làng nghề, OCOP qua QR code, blockchain.

Trước mắt, tỉnh hợp nhất cần ưu tiên phát triển sớm du lịch thông minh (Tràng An, Tam Cốc - Bích Động, Cố đô Hoa Lư) với vé điện tử, bản đồ số, hướng dẫn ảo; logistics số hỗ trợ sản xuất, tiêu thụ hàng hóa; dịch vụ công số theo mô hình “3 không” (không giấy tờ, không tiếp xúc, không trễ hẹn). Trước mắt, cần hoàn thiện thể chế, ban hành Chiến lược KTS 2026-2035 (mục tiêu: 30% GRDP năm 2030, 40-45% năm 2035); thành lập Ban chỉ đạo cấp tỉnh. Hạ tầng được đầu tư đồng bộ: phủ sóng 5G, cáp quang 100% xã, trung tâm dữ liệu vùng (Duy Tiên, Hoa Lư), phát triển điện toán đám mây và siêu ứng dụng số toàn tỉnh. Xây dựng kho dữ liệu mở liên tỉnh, kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia; triển khai chính quyền số đa trung tâm (Hoa Lư, Nam Định, Phủ Lý). Nhân lực số được đào tạo thông qua mạng lưới trường đại học - viện nghiên cứu; phấn đấu đến 2030, 100% công dân có định danh điện tử và tiếp cận dịch vụ số. Đồng thời, đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, phát triển cụm công nghiệp số, logistics thông minh và hệ sinh thái du lịch số (Tràng An, Tam Cốc - Bích Động, Phát Diệm); dịch vụ công số toàn diện tích hợp trên nền tảng một cửa điện tử toàn tỉnh.

GS.TS Trần Thọ Đạt
(Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân)