Chính quyền Trump 2.0 nhìn từ các cường quốc châu Á

Sự trở lại của ông Donald Trump trên cương vị Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ hai được dự báo có những tác động mạnh mẽ với khu vực châu Á. Từ căng thẳng Mỹ - Trung, lo ngại của Nhật Bản và Hàn Quốc, đến cơ hội chiến lược của Ấn Độ, châu Á đang chuẩn bị đối mặt với những biến chuyển lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ. 

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. (Ảnh AFP/TTXVN)

Theo nhận định của các chuyên gia trên trang web của Viện Nghiên cứu Chính trị Quốc tế Italy (ISPI), sự trở lại Nhà Trắng của ông Trump đã gây ra sự bất an đáng kể đối với các chính phủ nước ngoài, bao gồm cả các đồng minh và đối thủ của Washington trên khắp châu Á.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên (2017-2021), tính khó đoán là đặc điểm nổi bật trong chính sách đối ngoại của ông Trump: ông tìm cách tạo điều kiện thuận lợi cho đối thoại giữa Triều Tiên và Hàn Quốc, nhưng đồng thời làm leo thang căng thẳng Mỹ - Trung và rút khỏi các hiệp định khu vực quan trọng như Hiệp định Đối tác Thái Bình Dương.

Tuy nhiên, kể từ khi ông rời nhiệm sở vào đầu năm 2021, thế giới đã có những thay đổi sâu sắc. Tác động toàn cầu của đại dịch COVID-19 đã định hình lại xã hội, nâng an ninh kinh tế lên ưu tiên hàng đầu trong các chương trình nghị sự quốc gia. Đồng thời, hai cuộc xung đột lớn ở Ukraine và Trung Đông đã chiếm vị trí trung tâm trong các vấn đề quốc tế. Bối cảnh đang phát triển này, cùng với động lực chuyển dịch quyền lực giữa các chủ thể toàn cầu, đặt ra những thách thức chưa từng xuất hiện trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Lập trường của ông Trump về Trung Quốc có vẻ đơn giản nhưng nó phức tạp hơn người ta tưởng. Một mặt, ông đã tuyên bố sẽ có lập trường cứng rắn hơn Tổng thống Mỹ Joe Biden, đề xuất tăng thuế đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc lên 60%. Tuy nhiên, những cố vấn hàng đầu của Trump bao gồm những nhân vật kinh doanh có ảnh hưởng như Elon Musk, người có những khoản đầu tư đáng kể vào Trung Quốc và có thể ảnh hưởng đến hành vi của Tổng thống đắc cử Trump đối với Bắc Kinh.

Trong khi đó, các đồng minh của Washington ở Đông Á đang tiếp cận sự trở lại của Donald Trump một cách thận trọng. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Nhật Bản được lãnh đạo bởi cố Thủ tướng Shinzo Abe, người đã xây dựng mối quan hệ cá nhân thân thiết với ông Trump. Mối quan hệ này đã khuyến khích ông Trump áp dụng chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương do Nhật Bản thúc đẩy, biến khu vực này trở thành trọng tâm trong chính sách đối ngoại của Mỹ.

Tuy nhiên, ngày nay bối cảnh chính trị Nhật Bản kém ổn định hơn khiến việc tái tạo các mối quan hệ cá nhân như vậy với đội ngũ cố vấn của ông Trump trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, Nhật Bản là một trong số ít đồng minh của Mỹ có chi tiêu quốc phòng ngày càng tăng phù hợp với sở thích của ông Trump.

Tại Hàn Quốc, Tổng thống Yoon Suk-yeol phải đối mặt với một tình huống tế nhị hơn. Ở Seoul có những lo ngại rằng ông Trump có thể khôi phục mối quan hệ cá nhân với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-Un, có khả năng làm ảnh hưởng đến lợi ích của Hàn Quốc, trong khi lại yêu cầu tăng cường cam kết chia sẻ gánh nặng vì an ninh của nước này.

Với Ấn Độ, Thủ tướng Narendra Modi có thể xem sự trở lại của ông Trump như một cơ hội để củng cố mối quan hệ chiến lược với Mỹ. Thủ tướng Modi đã xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với chính quyền Trump trước đây và hy vọng rằng điều này sẽ tiếp tục trong nhiệm kỳ mới. Với việc Trung Quốc ngày càng mở rộng ảnh hưởng tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, ông Modi có thể tìm kiếm sự hợp tác từ Washington để tăng cường khả năng phòng thủ và thúc đẩy liên kết kinh tế giữa hai nước.

Các đối tác của Washington ở châu Á dường như nhận thấy rằng việc ông Trump trở lại Nhà Trắng có thể khiến Mỹ giảm bớt sự can dự vào khu vực này. Chính quyền Mỹ mới dự kiến sẽ áp dụng đường lối cứng rắn hơn đối với Trung Quốc, đồng thời ít can dự quân sự hơn vào khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đồng thời ủng hộ các thỏa thuận song phương gây tổn hại cho các nền tảng kinh tế đa phương như Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (IPEF).

Ngược lại, chính quyền Biden lại tập trung chủ yếu vào việc tăng cường quan hệ với mạng lưới các đối tác châu Á, coi những mối quan hệ này là đối trọng hiệu quả trước ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc. Sự thay đổi ưu tiên này sẽ buộc các đồng minh châu Á phải điều chỉnh để thích ứng với một kỷ nguyên mới, mang tính giao dịch nhiều hơn trong chính sách đối ngoại của Mỹ.

Mặc dù Mỹ có thể sẽ vẫn tham gia vào khu vực nhưng cách tiếp cận của nước này sẽ chuyển sang kiềm chế kinh tế thông qua các hiệp định song phương và ít chú trọng hơn đến việc triển khai quân sự ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Tóm lại, sự trở lại Nhà Trắng của ông Trump hứa hẹn sẽ mang đến nhiều thay đổi cho chính sách đối ngoại của Mỹ tại châu Á. Các quốc gia trong khu vực đang theo dõi sát sao diễn biến này, bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến an ninh khu vực mà còn định hình tương lai quan hệ quốc tế trong bối cảnh đầy biến động hiện nay.

Theo Báo Tin tức