Hải Hậu phát triển vùng trồng dược liệu chất lượng cao

Với lợi thế về đất đai, truyền thống trồng cây dược liệu từ lâu đời, huyện Hải Hậu đã triển khai đồng bộ các giải pháp phát triển sản xuất nguyên liệu dược liệu, vươn lên trở thành "thủ phủ" cây dược liệu toàn tỉnh, góp phần vào sự phát triển công nghiệp dược tỉnh.

Người dân xã Hải Hòa chăm sóc cây đinh lăng đảm bảo đạt tiêu chuẩn GACP-WHO.

Từ nhiều năm nay, Hải Hậu đã trở thành "trọng điểm" của tỉnh trong xây dựng vùng trồng dược liệu chất lượng cao với tổng diện tích 577ha, trong đó, chủ yếu là cây đinh lăng và dây thìa canh, hoa hòe... Đồng chí Mai Đức Nghĩa, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện cho biết: “Hải Hậu có truyền thống sản xuất dược liệu từ lâu đời với các loại cây dược liệu truyền thống như đinh lăng, hương nhu, bạc hà, kinh giới, tía tô, kim ngân, hoa hòe... Huyện là một trong hai địa phương của tỉnh được chọn thực hiện Dự án phát triển dược liệu đinh lăng theo hướng dẫn thực hành trồng trọt và thu hái cây thuốc của Tổ chức Y tế thế giới (GACP-WHO). Dự án có sự tham gia của Công ty Cổ phần Traphaco để giúp đỡ người dân về các kỹ thuật trồng cũng như bảo đảm đầu ra cho các cánh đồng cây dược liệu Hải Hậu”. Hiện tại, huyện đã xây dựng được vùng trồng đinh lăng tập trung theo tiêu chuẩn GACP-WHO có quy mô 290ha. Những hộ sản xuất này sẽ được Công ty Traphaco hướng dẫn quy trình trồng, chăm sóc, thu hoạch, sơ chế, bảo quản để bảo đảm chất lượng nguyên liệu. Mỗi năm, huyện cung cấp khoảng 700 tấn đinh lăng cho Công ty Traphaco, đáp ứng 2/3 nhu cầu nguyên liệu đinh lăng của công ty. Nhờ đó, đầu ra và thu nhập của người trồng cây đinh lăng ổn định, đạt từ 30-40 triệu đồng/sào/năm.

Nhằm phát triển vùng trồng dược liệu bền vững, từ năm 2015 đến nay, huyện Hải Hậu xây dựng Quy hoạch tổng thể phát triển cây dược liệu huyện Hải Hậu đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030. Theo Quy hoạch, mục tiêu đến năm 2030, trên toàn huyện sẽ có 786,28ha đất trồng dược liệu, trong đó 323,8ha đất trồng dược liệu chất lượng cao theo tiêu chuẩn GACP-WHO. Huyện sẽ phát triển 20 loại cây dược liệu chính, gồm 8 loại cây du nhập và 12 loại cây bản địa, phát triển các loại cây dược liệu đã phù hợp với điều kiện sinh thái, thổ nhưỡng. Đến nay, hầu hết các xã trong huyện đều trồng cây đinh lăng, dây thìa canh với diện tích ngày càng được mở rộng, tập trung chủ yếu tại các xã Hải Ninh, Hải Quang, Hải Châu, Hải Giang, Hải Lộc, Hải Đông, Hải Hưng... Công tác quy hoạch vùng phát triển dược liệu đinh lăng theo hướng bền vững nhằm cung cấp nguồn nguyên liệu ổn định cho các công ty dược liệu và nâng cao thu nhập cho người dân ngày càng được quan tâm. Nhiều hộ tận dụng đất chuyển đổi, đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng đinh lăng kết hợp với chăn nuôi thủy, hải sản mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ông Nguyễn Văn Khẩn ở xã Hải Hòa đã gắn bó 25 năm với cây đinh lăng cho biết: “Nhận thấy tiềm năng to lớn từ cây đinh lăng, từ năm 2000, tôi đã trồng, thu mua và buôn bán nhỏ lẻ cây đinh lăng làm dược liệu. Bắt đầu từ năm 2005, gia đình chúng tôi liên kết với Công ty Cổ phần Traphaco xây dựng vùng trồng dược liệu đinh lăng đạt tiêu chuẩn GACP-WHO rộng 30ha nằm rải rác tại các xã: Hải Lộc, Hải Hòa, Hải Ninh, Hải Quang, Hải Phú… với sản lượng 100 tấn đinh lăng sấy khô mỗi năm. Hiện gia đình đã đầu tư xây dựng hệ thống sấy khô liên hoàn với 3 lò sấy, công suất 1 tấn/mẻ”. Ông Khẩn đã ký hợp đồng thu mua tiêu thụ đinh lăng sấy khô với Công ty Cổ phần Traphaco với sản lượng 20 tấn đinh lăng sấy khô/năm. Ngoài ra, lá cây đinh lăng được phân loại sau đó phơi khô, đóng bao và tiêu thụ cho một số doanh nghiệp chế biến dược liệu phía Nam. Cành đinh lăng được sử dụng làm giống, cung cấp trở lại cho các hộ dân trồng đinh lăng trong và ngoài huyện. Bên cạnh đó, trang trại của ông còn trồng xen canh hơn 1.000 gốc hòe, cau, cây ăn trái. Bình quân mỗi năm trang trại của ông mang lại lợi nhuận hơn 100 triệu đồng, tạo việc làm thường xuyên cho 5-7 lao động.

Nhiều địa phương trong huyện đã lựa chọn phát triển cây dược liệu trở thành sản phẩm OCOP đem lại giá trị kinh tế và phù hợp với xu thế phát triển nền kinh tế xanh. Như Công ty Cổ phần Dược liệu Hải Hậu ở thị trấn Yên Định với 3 sản phẩm OCOP: trà nhân trần, trà gừng đen, trà hoạt huyết dưỡng lão; hợp tác xã (HTX) trồng cây dược liệu Hải Ninh với sản phẩm rễ đinh lăng sấy khô; HTX Dược liệu Hải Hậu ACT ở xã Hải Nam với trà dây thìa canh, cao dây thìa canh; Hợp tác xã Dược liệu sinh thái Ngọc Trà của hộ chị Đỗ Thị Gấm ở xã Hải Tây.

Đặc biệt, từ năm 2003 đến nay, diện tích vùng trồng dây thìa canh trên địa bàn huyện đã tăng lên đạt 31ha, tập trung chủ yếu tại các xã Hải Nam, Hải Lộc. Dây thìa canh là thảo dược quý trong điều trị tiểu đường, mỡ máu, giảm cân, ổn định huyết áp… đặc biệt là ngăn ngừa biến chứng của bệnh tiểu đường. Cây dây thìa canh ở vùng trồng này đã được các nhà khoa học chứng minh có dược chất gấp 2,4 lần so với dây thìa canh thông thường khác, chất lượng ổn định, loại được tạp chất và an toàn cho người sử dụng. Tại xã Hải Nam, năm 2019, Hợp tác xã Dược liệu Hải Hậu ACT được thành lập nâng tầm dây thìa canh thành sản phẩm kinh tế mũi nhọn của địa phương. Hiện tại, HTX đã đầu tư dây chuyền máy sấy dược liệu liên hoàn để sản xuất sản phẩm trà dây thìa canh, giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào thời tiết. Trà dây thìa canh được sấy khô ở một nhiệt độ thích hợp, đảm bảo được dược tính, dưỡng chất, giữ nguyên màu sắc tự nhiên, không bị ảnh hưởng từ môi trường bên ngoài và giúp tăng thời gian bảo quản sản phẩm. Nhờ vậy, HTX đã cho ra thị trường nhiều sản phẩm chất lượng cao như: trà sấy khô dây thìa canh; trà túi lọc dây thìa canh; cao dây thìa canh; trà túi lọc và cao cà gai leo được UBND tỉnh chứng nhận đạt sản phẩm OCOP 3 sao. Toàn xã Hải Lộc hiện có hơn 40ha trồng dây thìa canh; là địa phương đầu tiên ở Việt Nam xây dựng vùng trồng nguyên liệu dây thìa canh đạt đủ tiêu chuẩn dược liệu theo tiêu chuẩn GACP-WHO của tổ chức Y tế thế giới. Hiện tại, sản phẩm dây thìa canh sấy khô của HTX trồng cây dược liệu Hải Lộc đã được công nhận sản phẩm OCOP xếp hạng 3 sao và ký kết tiêu thụ 13 tấn dây thìa canh sấy khô mỗi năm với Công ty Cổ phần Nam Dược. Ngoài dây thìa canh sấy khô, HTX còn chế biến các sản phẩm tinh chế như: cao thìa canh, trà túi lọc, tiện lợi cho người sử dụng. Hiện nay, HTX Dược liệu sinh thái Ngọc Trà xây dựng được vùng trồng nguyên liệu rộng hơn 2ha; hơn 500m2 hệ thống nhà xưởng gồm: nhà sấy, kho chứa dược liệu, xưởng sản xuất, cùng với máy móc đồng bộ: máy đóng trà túi lọc, xao trà, nồi nấu cao dược liệu, nồi chưng cất tinh dầu. Hoạt động của HTX đã tạo điều kiện phát triển nông nghiệp sạch, phủ xanh những khu vực đất bỏ hoang của các hộ gia đình tại địa phương. Dự án  tạo vệc làm cho 18 lao động thường xuyên và 21 lao động thời vụ, với mức thu nhập 5-6 triệu đồng/tháng.

Có thể khẳng định, chủ trương phát triển cây dược liệu là một trong 3 cây trồng chính trong Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của huyện Hải Hậu là hướng chuyển đổi cây trồng trúng và đúng trong sản xuất nông nghiệp, nâng cao giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích canh tác, giúp nhiều nông dân vươn lên làm giàu, góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững, phát triển.

Bài và ảnh: Đức Toàn