Nông thôn mới kiểu mẫu - Đa dạng mô hình 

Theo quy định Bộ tiêu chí quốc gia giai đoạn 2021-2025, để đạt xã nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu phải có ít nhất một trong các lĩnh vực nổi trội nhất về sản xuất, giáo dục, văn hóa, cảnh quan môi trường, về an ninh trật tự, về chuyển đổi số… mang giá trị đặc trưng của địa phương, do UBND cấp tỉnh ban hành. Trên cơ sở đó, các địa phương đã rà soát thực tế và lựa chọn tiêu chí nổi trội phù hợp nhất của địa phương để phấn đấu thực hiện, xứng đáng là hình mẫu để các đơn vị khác học tập, đã tạo nên bức tranh NTM kiểu mẫu đa sắc màu trên địa bàn tỉnh.

Giáo viên trường THCS Trực Tuấn (Trực Ninh) hướng dẫn học sinh thực hành tin học ứng dụng.

Với quan điểm xuyên suốt xây dựng NTM là ổn định sản xuất, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, sau hơn 2 năm thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU ngày 18-6-2021 của BCH Đảng bộ tỉnh về xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu giai đoạn 2021-2025, đến cuối tháng 10-2023, tỉnh đã có 19 xã được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Trong đó có 10 xã nổi trội về giáo dục; 4 xã về văn hoá; 2 xã về an ninh trật tự; 1 xã về chuyển đổi số; 2 xã về sản xuất.

Là vùng “đất học” nổi tiếng của cả nước nên trong 18 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu năm 2022, có tới 10 xã đạt nổi trội về giáo dục với các tiêu chí: các cơ sở giáo dục (mầm non, tiểu học, trung học cơ sở) đạt chuẩn quốc gia, trong đó có ít nhất 1 cơ sở giáo dục đạt chuẩn quốc gia mức độ 2; các cơ sở giáo dục đạt chuẩn xanh - sạch - đẹp - an toàn. Xã Giao Phong (Giao Thủy) đã xuất sắc cán đích NTM kiểu mẫu đầu tiên của tỉnh với tiêu chí nổi trội về lĩnh vực giáo dục bởi những năm qua xã tập trung đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất trường học có trọng tâm, trọng điểm, xây dựng môi trường giáo dục hiện đại đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, nhờ đó duy trì và nâng cao chất lượng giáo dục tốt. Với tổng vốn đầu tư gần 35 tỷ đồng, Giao Phong đã hoàn thiện hệ thống trường học cả 3 cấp có đủ phòng học, phòng chức năng kiên cố với trang thiết bị đạt chuẩn, khu vui chơi, đảm bảo việc phục vụ cho các hoạt động giáo dục; được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ 2; Sở GD và ĐT công nhận trường đạt chuẩn xanh - sạch - đẹp - an toàn. Bên cạnh đó xã đã duy trì và nâng cao chất lượng đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học và THCS mức độ 3, chuẩn xóa mù chữ mức độ 2. Cộng đồng học tập cấp xã được đánh giá, xếp loại khá. Xã có mô hình giáo dục thể chất cho học sinh rèn luyện thể lực, kỹ năng, sức bền tại trường THCS. Trong những năm học gần đây chất lượng giáo dục ở các cấp học của xã đều đứng trong tốp đầu của huyện. Năm 2020, trường mầm non được tặng Huân chương Lao động hạng Ba. Trường tiểu học được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (năm học 2021-2022). Trường THCS Giao Phong được UBND tỉnh công nhận đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ (năm học 2020-2021).

Sản xuất vụ đông sớm ở xã Yên Cường (Ý Yên).

Trong lĩnh vực văn hóa, các xã Giao Hải (Giao Thủy), Hải An (Hải Hậu), Kim Thái (Vụ Bản) và Hồng Quang (Nam Trực) đều đã xây dựng mô hình hoạt động văn hóa, thể thao, nghệ thuật quần chúng tiêu biểu, đặc thù phù hợp với địa phương, thu hút từ 60% trở lên số người thường trú trên địa bàn xã tham gia; mỗi thôn/xóm có ít nhất 1 đội hoặc 1 câu lạc bộ văn hóa, văn hóa truyền thống, trò chơi dân gian độc đáo... Trong đó xã Kim Thái đã tổ chức quản lý, khai thác và phát triển tốt quần thể di tích lịch sử văn hóa Phủ Dầy (gồm 19 di tích nằm trong danh mục được bảo vệ và 3 di tích đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia) và đẩy mạnh giới thiệu, quảng bá về giá trị di sản “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”, nghi lễ Chầu văn của người Việt tới công chúng, du khách trong và ngoài nước. Xã Hồng Quang quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị hệ thống di sản văn hoá vật thể, phi vật thể truyền thống đa dạng của địa phương như: lễ hội, làng nghề truyền thống, hát văn, hát ca trù, bơi chải, trong đó nhiều lễ hội truyền thống nổi tiếng: Lễ hội đền Xám; lễ hội đền, chùa, miếu thôn Rạch (lễ hội rối nước); lễ hội đền Lạc Na, đền Thị... Xã Giao Hải phát huy được các loại hình văn hóa, nghệ thuật dân gian truyền thống mang đặc trưng của vùng quê biển Giao Thủy như: trống hội, bơi chải, vật, múa lân - rồng cùng nhiều loại hình văn hóa, bộ môn thể dục thể thao hiện đại như: dân vũ, dưỡng sinh, thơ ca, kèn đồng, bóng chuyền, bóng đá, cầu lông, thu hút đông đảo người dân tham gia. Hàng năm, vào dịp hội làng Kiên Hành, xã Giao Hải tổ chức 2 giải thể thao truyền thống là Giải Vật tự do và Giải Bơi chải; trong đó đội bơi chải của xã là lực lượng nòng cốt đại diện cho huyện Giao Thủy tham gia thi đấu giải cấp tỉnh, thường xuyên giành giải Nhất toàn đoàn tại Giải Bơi chải tỉnh tổ chức vào dịp Quốc khánh 2-9. Tiếp cận với văn hóa truyền thống bằng cách làm sáng tạo, ngoài việc xây dựng các câu lạc bộ nghệ thuật truyền thống và hiện đại, xã Hải An tạo dấu ấn cho công tác tuyên truyền văn hóa thông qua việc vận động các nguồn lực xây dựng được con đường bích họa dài hơn 1km. Chủ đề các bức bích họa là truyền thống lịch sử, nét đẹp văn hóa lễ hội, di tích, phong tục tập quán của vùng đất, con người vùng quê biển Hải Hậu. Trong lĩnh vực phát triển kinh tế, các xã Giao Tiến (Giao Thủy), Yên Cường (Ý Yên) đã đưa ra được những kinh nghiệm trong cách tổ chức sản xuất, xây dựng và phát triển sản phẩm OCOP, xúc tiến thương mại cho nông sản địa phương. Cả hai xã chọn tiêu chí nổi trội về phát triển kinh tế đều đạt thu nhập bình quân trên 70 triệu đồng/người/năm.

Tiêu chí nổi trội trong xây dựng NTM kiểu mẫu đã giúp các địa phương có kinh nghiệm trong lựa chọn tiêu chí nổi trội, đánh giá đúng các lợi thế, tiềm năng và tập trung thực hiện nhiệm vụ có trọng tâm, trọng điểm; tạo nên bức tranh NTM đa sắc màu, có thêm khí thế, động lực. Dự kiến đến hết năm 2023, tỉnh sẽ tiếp tục công nhận thêm 15 xã, thị trấn đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, phấn đấu đến năm 2025 cơ bản các xã, thị trấn đạt chuẩn NTM nâng cao, 25% xã trở lên đạt NTM kiểu mẫu, 50% số huyện đạt chuẩn NTM nâng cao và có từ 1 đến 3 huyện đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Các sở, ngành chức năng và chính quyền địa phương đang nỗ lực hỗ trợ các xã, thị trấn lựa chọn tiêu chí nổi trội gắn với đặc thù điều kiện kinh tế, tự nhiên, xã hội để có một bước bứt phá hơn nữa, từ đó góp phần xây dựng nông thôn văn minh, giàu bản sắc dân tộc, hiện đại với chuỗi giá trị, khai thác lợi thế từng vùng./.

Bài và ảnh: Nguyễn Hương