Huy động nguồn lực xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu

Trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là tác động tiêu cực to lớn bởi đại dịch COVID-19 nhưng các cấp chính quyền, ngành chức năng của tỉnh đã nỗ lực huy động nguồn lực để thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2021-2025. Từ nguồn lực huy động được, các địa phương đã bố trí đầu tư vốn xây dựng nhiều công trình, dự án phục vụ phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội và thực hiện đồng bộ, thường xuyên các nhiệm vụ xây dựng NTM, đô thị văn minh, không ngừng hoàn thiện, nâng cao các tiêu chí NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.

Nhờ nguồn lực người dân đóng góp, xã Xuân Phương (Xuân Trường) đã nâng cấp đường giao thông, chỉnh trang cảnh quan môi trường nông thôn ngày một sáng - xanh - sạch - đẹp.

Trong 2 năm 2021-2022 huyện Hải Hậu đã huy động được 1.098,1 tỷ đồng làm nguồn lực xây dựng NTM, đô thị văn minh, bình quân mỗi năm đạt 549,1 tỷ đồng, trong đó vốn huy động từ cộng đồng dân cư đạt 118,99 tỷ đồng, vốn huy động từ con em địa phương xa quê đạt 34,43 tỷ đồng. Từ nguồn vốn này, huyện đã đầu tư nâng cấp 62km đường giao thông nông thôn; nâng cấp 53km đường giao thông nội đồng; lắp đặt 2.540 cột điện chiếu sáng riêng biệt; kiên cố hoá 266,71km kênh mương đi qua khu dân cư; sửa chữa, nâng cấp 143 nhà văn hoá cấp xóm, hoàn thiện 27 khu thể thao cấp xóm; lắp đặt 95 bộ dụng cụ thể thao ngoài trời...

Tại Nghĩa Hưng, từ đầu năm 2021 đến tháng 5-2023 huyện huy động được 115 tỷ 104 triệu đồng để xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu; trong đó cộng đồng dân cư đóng góp 32 tỷ 987 triệu đồng, con em địa phương xa quê đóng góp 1 tỷ 186 triệu đồng. Từ nguồn vốn này, huyện Nghĩa Hưng đã đầu tư, cải tạo, sửa chữa, xây dựng mới 214 công trình, dự án, góp phần hoàn thiện kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn theo chuẩn NTM nâng cao gắn với quá trình đô thị hoá nông thôn.

Từ tháng 7-2021 đến tháng 6-2023 trên địa bàn tỉnh đã huy động được 18.245,822 tỷ đồng cho xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu. Trong đó ngân sách Trung ương đạt 444,602 tỷ đồng, ngân sách địa phương đạt 1.400 tỷ đồng (ngân sách tỉnh đạt 470 tỷ đồng, ngân sách huyện đạt 230 tỷ đồng, ngân sách xã đạt 700 tỷ đồng); vốn lồng ghép đạt 6.450 tỷ đồng; vốn tín dụng đạt 7.800 tỷ đồng; vốn doanh nghiệp đạt 345 tỷ đồng; vốn huy động từ người dân và cộng đồng đạt 1.806,220 tỷ đồng.

Sau hơn 2 năm thực hiện Chương trình xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu giai đoạn 2021-2025, hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở nông thôn, nhất là hạ tầng giao thông được tập trung đầu tư, cải tạo, nâng cấp đồng bộ theo quy hoạch, kết nối với hạ tầng kinh tế - xã hội của tỉnh và khu vực. Hệ thống công trình thủy lợi từ cấp tỉnh đến cấp xã được cải tạo, nâng cấp 1.530 công trình cống, đập điều tiết, kiên cố hoá khoảng 1.095km kênh mương phục vụ tưới tiêu, sản xuất. Hệ thống hạ tầng lưới điện nông thôn được cải tạo, nâng cấp theo hướng an toàn, ổn định và đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, tỷ lệ hộ sử dụng điện thường xuyên đạt 100%. Hệ thống trường học các cấp được tăng cường cơ sở vật chất; đến tháng 5-2023 toàn tỉnh có 668 trường mầm non, phổ thông công lập đạt chuẩn quốc gia, 587 trường đạt chuẩn xanh - sạch - đẹp - an toàn, 553 trường đạt kiểm định chất lượng giáo dục. Trong 2 năm đã hoàn thành xây dựng 1 công trình cấp nước tại huyện Xuân Trường, 1 dự án nâng cấp mở rộng nối mạng cấp nước cho 6 xã của huyện Ý Yên và 5 dự án công trình cấp nước đang tiếp tục triển khai thực hiện, nâng tổng số trên toàn tỉnh có 52 công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung... Cảnh quan, diện mạo nông thôn phát triển theo hướng hiện đại, sáng - xanh - sạch - đẹp; điều kiện sống và làm việc của người dân được nâng cao. Nhiều địa phương trong tỉnh đã thực sự trở thành miền quê đáng sống. Đến tháng 9 năm 2023, toàn tỉnh có 189 xã, thị trấn (chiếm 92,65% tổng số xã, thị trấn) được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao; có 19 xã được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Để đạt các mục tiêu huy động nguồn lực xây dựng NTM kiểu mẫu, nâng cao, ngay từ đầu nhiệm kỳ 2021-2025, các cấp chính quyền, nhất là cấp tỉnh, cấp huyện đã chú trọng cân đối ngân sách để ưu tiên đầu tư các công trình trọng điểm, mang tính kết nối, liên vùng, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội theo hướng lâu dài, bền vững hơn. Các hộ dân, doanh nghiệp đã nhận rõ hiệu quả thiết thực của các dự án, công tình NTM được đầu tư nên rất đồng thuận, ủng hộ chủ trương huy động vốn để đầu tư xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu. Do vậy kết quả thu hút nguồn đầu tư xã hội hóa cho nhiệm vụ xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu đạt tích cực  dù nền kinh tế đang gặp không ít khó khăn. Bên cạnh đó, từ cấp tỉnh đến cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền, tiếp tục vận động hưởng ứng phong trào thi đua chung sức xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu, đảm bảo thực hiện phương châm “Dân cần, dân biết, dân bàn, dân làm, dân giám sát, dân hưởng thụ”, “Nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ”. Cấp xã đặc biệt chú trọng huy động tổng hợp các nguồn lực, nhất là nguồn xã hội hoá, kết hợp ngân sách và các nguồn lực hợp pháp khác để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu theo phương châm “xã lo việc của xã, xóm lo việc của xóm, cấp trên hỗ trợ”. Cấp xóm chú trọng vận động người dân và con em địa phương đang công tác trên mọi miền đất nước ủng hộ kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng của cấp xóm; khuyến khích các mô hình người dân tự làm, tự chịu trách nhiệm trong xây dựng, quản lý khai thác, vận hành, duy tu, bảo dưỡng các công trình kết cấu hạ tầng NTM, đô thị văn minh.

Trong quá trình sử dụng vốn huy động, các cấp chính quyền hướng dẫn, đôn đốc, giám sát, đánh giá, thẩm định; phân cấp quản lý, sử dụng các nguồn kinh phí hỗ trợ cho các thôn, xóm theo đúng quy định về cơ chế phân cấp nguồn lực NTM, đô thị văn minh. Ban quản lý xây dựng NTM cấp xã, thị trấn (Ban phát triển thôn) và Ban giám sát cộng đồng thường xuyên được quan tâm củng cố, kiện toàn đảm bảo năng lực quản lý đầu tư, sử dụng các công trình kết cấu hạ tầng NTM, đô thị văn minh. Thực hiện nghiêm Quy chế dân chủ ở cơ sở và các quy định về công khai các nội dung xây dựng và công khai tài chính trong việc huy động, sử dụng các nguồn lực hỗ trợ xây dựng NTM, đô thị văn  minh. Nhờ đó, quá trình huy động nguồn lực xã hội hóa thực hiện các nhiệm vụ xây dựng NTM, đô thị văn minh, hoàn thiện, nâng cao các tiêu chí NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu ở các địa phương không để phát sinh khiếu kiện về quản lý, sử dụng các nguồn lực hỗ trợ này.

Thời gian tới, tỉnh chỉ đạo các cấp chính quyền, ngành chức năng tiếp tục gia tăng các biện pháp thiết thực, huy động hiệu quả nguồn lực để không ngừng nâng cao kết quả xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu. Tỉnh cũng đặt mục tiêu giai đoạn 2021-2025 huy động 45,3 nghìn tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương dự kiến huy động được 1.000 tỷ đồng; ngân sách địa phương 3.000 tỷ đồng; vốn lồng ghép 15,5 nghìn tỷ đồng; vốn tín dụng 20 nghìn tỷ đồng; vốn doanh nghiệp 0,6 nghìn tỷ đồng; vốn huy động từ người dân và cộng đồng 5,2 nghìn tỷ đồng. Các địa phương tiếp tục đẩy mạnh xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu; phấn đấu đến năm 2025 cơ bản các xã, thị trấn đạt chuẩn NTM nâng cao, 25% số xã trở lên đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, 50% số huyện đạt chuẩn NTM nâng cao, từ 1 đến 3 huyện đạt chuẩn NTM kiểu mẫu./.

Bài và ảnh: Thanh Thuý