Quản lý chặt chẽ, đảm bảo an toàn bức xạ và nguồn phóng xạ trong ứng dụng phục vụ đời sống

Cùng với sự phát triển vượt bậc của khoa học và công nghệ (KH và CN), những năm gần đây, các thiết bị bức xạ ngày càng được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là trong lĩnh vực năng lượng, công nghiệp, chẩn đoán và điều trị bệnh với hiệu quả mang lại rất lớn. Sở KH và CN được UBND tỉnh ủy quyền cấp, sửa đổi, bổ sung, gia hạn, cấp lại giấy phép tiến hành công việc bức xạ sử dụng thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế và cấp chứng chỉ nhân viên bức xạ cho người phụ trách an toàn tại cơ sở X-quang, thời gian qua đã thực hiện đồng bộ các giải pháp để đạt chất lượng cao trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.

Hướng dẫn người bệnh khi chụp X-quang tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Sở KH và CN đã tích cực tuyên truyền, hướng dẫn, tổ chức đăng ký, thẩm định hồ sơ cấp giấy phép hoạt động của các cơ sở bức xạ. Hàng năm, phối hợp với các đơn vị có sử dụng các thiết bị bức xạ tổ chức các lớp tập huấn cho đội ngũ làm công tác quản lý cũng như nhân viên bức xạ vận hành máy. Đồng thời tổ chức thanh tra, kiểm tra định kỳ các cơ sở có sử dụng thiết bị bức xạ về điều kiện đảm bảo an toàn với các thiết bị nhằm phát hiện, ngăn chặn kịp thời các vi phạm, bảo đảm an toàn trong khám, chữa bệnh và các lĩnh vực khác, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước của ngành KH và CN. 

Theo đánh giá của Sở KH và CN: Các cơ sở y tế trong tỉnh đã đầu tư các thiết bị X-quang y tế hiện đại, chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, y, bác sĩ để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao trong việc khám, chữa bệnh bằng các thiết bị này. Các cơ sở y tế cũng đã quan tâm đến việc chấp hành quy định của pháp luật về vấn đề an toàn bức xạ. Hiện nay, toàn tỉnh có 72 cơ sở có sử dụng thiết bị bức xạ - thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế với 132 thiết bị X-quang đang hoạt động và đã được Sở KH và CN cấp giấy phép. Năm 2023, Sở KH và CN đã tiếp nhận và thực hiện 66 thủ tục hành chính về lĩnh vực an toàn bức xạ trên Cổng dịch vụ công trực tuyến tỉnh; trong đó xác nhận khai báo 1 thiết bị X-quang; cấp chứng chỉ cho 19 nhân viên bức xạ; cấp mới giấy phép cho 25 cơ sở bức xạ với số lượng 31 thiết bị X-quang (21 máy X-quang cố định, 2 máy X-quang di động, 5 máy chụp cắt lớp vi tính, 2 máy X-quang răng, 1 máy X-quang đo mật độ xương); cấp gia hạn giấy phép cho 20 cơ sở bức xạ với số lượng 23 thiết bị X-quang (17 máy X-quang cố định, 5 máy chụp cắt lớp vi tính và 1 máy chụp vú); cấp sửa đổi giấy phép cho 1 cơ sở bức xạ với số lượng 3 thiết bị X-quang (1 máy cố định, 1 máy di động và 1 máy chụp cắt lớp vi tính). Theo đánh giá của Sở KH và CN, các cơ sở hoạt động bức xạ đều thực hiện tốt công tác khai báo và đề nghị cấp phép tiến hành công việc bức xạ trước khi hoạt động; bảo đảm các điều kiện về nhân lực và an toàn bức xạ; định kỳ thực hiện kiểm định thiết bị, kiểm xạ môi trường làm việc bảo đảm an toàn cho nhân viên bức xạ và người dân. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng một số cơ sở vi phạm các quy định như: giấy phép hết hạn, không kiểm định thiết bị định kỳ, không xin cấp giấy phép sử dụng khi thay mới thiết bị, việc theo dõi liều xạ cho nhân viên trực tiếp làm công tác bức xạ theo đúng quy định, hồ sơ về công tác an toàn bức xạ chưa được lưu giữ đầy đủ. Đoàn thanh tra của Sở KH và CN đã yêu cầu các cơ sở y tế thực hiện ngay các biện pháp khắc phục nhằm thực hiện theo đúng quy định của pháp luật đối với việc sử dụng thiết bị bức xạ tia X-quang.

Ngoài việc sử dụng thiết bị bức xạ trong lĩnh vực y tế, tỉnh có 15 cơ sở có sử dụng thiết bị bức xạ trong công nghiệp. Các cơ sở này được Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cấp phép tiến hành công việc bức xạ (sử dụng thiết bị bức xạ gắn nguồn phóng xạ hoặc thiết bị phát tia X) và cấp phép lưu giữ nguồn phóng xạ. Trong đó có 9 thiết bị nguồn gắn kèm thiết bị để xác định tuổi vàng, 1 nguồn gắn kèm thiết bị dùng trong công nghiệp, 4 máy phát tia X dùng trong công nghiệp và 1 máy gia tốc xạ trị. Nhằm đảm bảo an toàn bức xạ và an ninh nguồn phóng xạ, Sở KH và CN đã tăng cường quản lý an toàn bức xạ: cập nhật thông tin về cơ sở bức xạ và nguồn phóng xạ, thống kê đầy đủ, chi tiết, rõ ràng. Đồng thời phổ biến văn bản quy phạm pháp luật, cập nhật kiến thức bảo đảm an toàn bức xạ cho các cán bộ, nhân viên của cơ sở bức xạ thường xuyên; kiểm tra sau cấp phép được tổ chức định kỳ hàng năm nhằm xem xét, tuân thủ, chấp hành pháp luật của đơn vị quản lý, sử dụng; phê duyệt kế hoạch ứng phó với sự cố bức xạ tại các đơn vị.

Công tác quản lý an toàn bức xạ ở tỉnh ta những năm qua đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, người dân về an toàn bức xạ, phòng chống những ảnh hưởng tiêu cực của hoạt động bức xạ đến sản xuất và đời sống. Thời gian tới, Sở KH và CN tiếp tục phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh tăng cường công tác thanh tra về an toàn bức xạ để đảm bảo an toàn cho người vận hành, sử dụng các thiết bị bức xạ trên địa bàn./.

Bài và ảnh: Ngọc Ánh