Tích cực tổ chức các “sân chơi” trí tuệ khơi dậy năng lực sáng tạo trong học sinh

Một trong những mục tiêu và xu hướng phát triển quan trọng của giáo dục hiện nay là dạy học theo hướng phát huy phẩm chất, năng lực sáng tạo của học sinh nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Những năm qua, ngành Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) đã thường xuyên tổ chức các sân chơi trí tuệ trong và ngoài nước dưới những hình thức phù hợp, tạo điều kiện cho học sinh tham gia như các cuộc thi, hội thi, giao lưu... Tham gia các sân chơi đó giúp học sinh vận dụng các kiến thức được học để giải quyết vấn đề trong thực tiễn trên tinh thần “học mà chơi - chơi mà học”; nhiều học sinh, nhóm học sinh đã giành giải cao. Các nhà trường trong tỉnh tích cực tổ chức các cuộc giao lưu khoa học, hoạt động trải nghiệm sáng tạo giúp học sinh phấn đấu, khẳng định bản lĩnh, phát triển tư duy, năng lực sáng tạo của 
bản thân.

Một sản phẩm khoa học kỹ thuật của Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp được trưng bày tại Cuộc thi Khoa học kỹ thuật và Ngày hội STEM cấp tỉnh năm học 2023-2024.

Ở bậc tiểu học, mỗi năm học, có hàng nghìn lượt học sinh đạt giải cấp tỉnh, cấp quốc gia và đoạt giải ở các “sân chơi” trí tuệ mang tính định hướng hội nhập khu vực và quốc tế trực tuyến: IOE, Violympic, các cuộc giao lưu quốc tế... Tiêu biểu như cuộc thi “Trạng nguyên tiếng Việt” trực tuyến cấp quốc gia; các Hội thi Toán, Khoa học, tiếng Anh, “Ý tưởng trẻ thơ”, “An toàn giao thông”… do ngành GD và ĐT các cấp và các tổ chức giáo dục trong nước, quốc tế tổ chức. Năm học 2022-2023, trong cuộc thi “Sơ đồ tư duy quốc gia”, tỉnh ta có 2 học sinh tiểu học đoạt giải (1 giải Nhất, 1 giải Trưởng thành). Trong Cuộc thi Đại sứ văn hoá đọc có 1 học sinh đạt giải “Đại sứ văn hoá đọc tiêu biểu khối Tiểu học” toàn quốc (tương đương giải Xuất sắc). Tại Cuộc thi “Trạng nguyên tiếng Việt” cấp quốc gia, tỉnh ta có 2 giải Nhất, 4 giải Nhì, 3 giải Ba, 7 giải Khuyến khích. Qua tham dự các hội thi, giao lưu đã tạo cho các em hứng thú học tập, từng bước hình thành ý thức tự học, rèn luyện các kỹ năng giao tiếp, hợp tác ngay từ cấp học đầu tiên.

Ở bậc THCS, học sinh được tham gia các kỳ thi, cuộc thi, giao lưu học sinh giỏi, học sinh năng khiếu như: Cuộc thi Thách thức tài năng Toán học Việt Nam (VMTC), Violympic, IOE..; học sinh hào hứng, tích cực tham dự với hứng thú tìm kiếm, khám phá trí thức. Ở các sân chơi này, học sinh của tỉnh luôn đạt thứ hạng cao so với toàn quốc. Tiêu biểu như trong cuộc thi VEX IQ Robotics toàn quốc năm 2023 có 3 học sinh Trường THCS Nguyễn Hiền (Nam Trực) đoạt giải Nhì và được chọn vào 20 đội xuất sắc nhất tham gia Giải vô địch thế giới VEX Robotics World Championship 2023.

Bậc THPT, học sinh tích cực tham gia các cuộc thi: Hùng biện tiếng Anh, sáng tạo Khoa học kỹ thuật; trong đó, một số dự án khoa học kỹ thuật xếp loại xuất sắc được lựa chọn dự thi cấp quốc gia. Đặc biệt, nhiều học sinh tham dự các kỳ thi, hội thi cấp cụm, quốc gia, quốc tế đạt thành tích cao như: Nhóm 4 học sinh Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong đoạt Huy chương Vàng tại Olympic Phát minh và Sáng tạo thế giới WICO năm 2023 tại Hàn Quốc; nhóm 2 học sinh Trường THPT Lý Tự Trọng (Nam Trực) có dự án STEM xuất sắc lọt top 30 dự án STEM được Tổ chức các Bộ trưởng Giáo dục Đông Nam Á chọn tham dự Triển lãm Giáo dục STEM Đông Nam Á 2023 tại Thái Lan. Tại Cuộc thi Khoa học kỹ thuật toàn quốc năm học 2022-2023, 1 dự án của học sinh Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong đoạt giải Nhất và được Bộ GD và ĐT chọn tham gia cuộc thi Khoa học kỹ thuật quốc tế tại Mỹ. Tại vòng chung kết cuộc thi Vô địch Tin học văn phòng thế giới - Viettel 2023 (MOSW-Viettel 2023), 9/9 học sinh Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong tham gia đoạt giải (1 giải Nhất, 5 giải Nhì, 2 giải Ba, 1 giải Khuyến khích). Trong đó, em Đặng Thị Minh Anh, học sinh lớp 12 chuyên Anh 2 Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong đoạt giải Nhất nội dung thi Microsoft Word và đại diện cho Việt Nam tranh tài tại Vòng chung kết thế giới MOSWC 2023 được tổ chức tại Hoa Kỳ, đoạt Huy chương Đồng. Tại Hội thao Giáo dục quốc phòng và an ninh học sinh THPT toàn quốc, tỉnh ta có 1 giải Nhì, 2 giải Ba, 3 giải Khuyến khích. Trong cuộc thi “Tuổi trẻ học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, Nam Định là 1 trong 10 tỉnh có số thí sinh dự thi cao nhất (42.739 thí sinh), đoạt 1 giải Ba và 1 giải Tư. Tại Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” cụm thi đua số 2, có 3 tiết mục của học sinh đoạt giải. Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023, tỉnh ta đứng trong tốp các tỉnh, thành phố có điểm trung bình cao nhất toàn quốc. Theo số liệu phân tích điểm thi từ một số cơ quan truyền thông, Nam Định đứng thứ nhất toàn quốc tính theo tổng điểm thi trên số lượt học sinh dự thi. Đặc biệt, có 8/9 môn có điểm trung bình trong 10 tỉnh cao nhất toàn quốc; môn Toán và môn Hoá học xếp thứ nhất; tỷ lệ tốt nghiệp THPT của tỉnh đạt 99,96%. Tham gia kỳ thi học sinh giỏi quốc gia THPT năm học 2023-2024, các đội tuyển của tỉnh đã giành được 84 giải (tỷ lệ 88,42%), đứng thứ 4 cả nước về tỷ lệ thí sinh đi thi đoạt giải.

Các kỳ thi, cuộc thi, hội thi, giao lưu đã và đang  là những sân chơi bổ ích, khơi dậy niềm đam mê khám phá, sáng tạo, tự khẳng định mình của học sinh; phù hợp quan điểm, phương pháp dạy học tích cực, chuyển từ “chủ yếu cung cấp kiến thức” sang vừa “cung cấp kiến thức”, vừa dạy “cách học, cách nghĩ, cách làm, cách sống” gắn với phát triển năng lực, phẩm chất và năng khiếu cá biệt của học sinh. Các mô hình giáo dục mới, phương pháp dạy học hiện đại cũng giúp hình thành trong mỗi học sinh tinh thần, kỹ năng “tự giác, tự quản, tự học, tự kiểm tra đánh giá”. Qua đó, góp phần giáo dục thẩm mỹ, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho các em, đáp ứng mục tiêu đặt ra của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 và tinh thần của Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”./.

Bài và ảnh: Minh Thuận