Phát huy năng lực sáng tạo của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ

Đóng góp vào những thành tựu nổi trội của tỉnh trong những năm qua có vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ (KH và CN) tỉnh trong việc tạo ra những giá trị mới, từng bước xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trên các lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng đời sống của nhân dân trên địa bàn tỉnh.

Sinh viên Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp sáng tạo robot thông minh.

Về nguồn nhân lực KH và CN, tỉnh đã thành lập Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiệp Hội KH và KT) tỉnh, hiện có 15 tổ chức hội thành viên với trên 35 nghìn hội viên. Hoạt động khuyến khích, sáng tạo, tôn vinh tri thức, hoạt động sáng tạo được các ngành, địa phương trong tỉnh tích cực thực hiện qua việc thúc đẩy chất lượng các Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ, Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật và Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng… Trong đó, Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật cấp tỉnh được Liên hiệp Hội tổ chức 2 năm 1 lần luôn thu hút sự tham gia của đông đảo cá nhân, tổ chức đang làm việc và sinh sống trên địa bàn tỉnh. Các giải pháp kỹ thuật của Hội thi là kết quả của hoạt động sáng tạo, sáng kiến, cải tiến và ứng dụng KH và CN trong hoạt động kinh tế - xã hội. Qua đó góp phần thúc đẩy phong trào lao động sáng tạo của toàn dân trong các lĩnh vực KH và CN, thúc đẩy việc áp dụng có hiệu quả các giải pháp kỹ thuật vào sản xuất và đời sống, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong 10 năm liên tục trở lại đây, Liên hiệp Hội đã tổ chức Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng dành cho các em học sinh từ 6-18 tuổi trong toàn tỉnh với 5 lĩnh vực: đồ dùng dành cho học tập; phần mềm tin học; sản phẩm thân thiện với môi trường; dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em; các giải pháp kỹ thuật nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế, qua đó giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo, xây dựng ước mơ trở thành nhà sáng chế trong tương lai. Ngoài ra, các Hội thành viên thường xuyên tổ chức các cuộc thi chuyên ngành nhằm gắn kết, nâng cao nhận thức, kỹ năng nghiệp vụ cho cán bộ, hội viên như: Hội thi sinh vật cảnh cấp tỉnh thường niên của Hội Sinh vật cảnh; Cuộc thi đánh giá kiến thức tay nghề điều dưỡng 2 năm/lần theo Thông tư 07/2011/TT-BYT của Bộ Y tế, tổ chức các Hội thi Điều dưỡng giỏi, Hộ sinh giỏi, thanh lịch ngành Y tế… của Hội Điều dưỡng. Qua các hội thi, cuộc thi đã đẩy mạnh công tác thi đua, khen thưởng nhằm tôn vinh, biểu dương những trí thức, điển hình lao động sáng tạo, tài năng trẻ có nhiều cống hiến cho sự nghiệp phát triển KH và CN của tỉnh.

Lực lượng trí thức của tỉnh đã thực hiện nhiều đề án, đề tài nghiên cứu khoa học và nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật có giá trị. Điển hình đã xây dựng được 6 phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác quản lý; triển khai 56 dự án CNTT góp phần nâng cao năng lực ứng dụng CNTT cho các địa phương, đơn vị; triển khai chuyển đổi số, xây dựng mô hình trường học thông minh tại nhiều cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh... Thực hiện các đề tài, dự án ứng dụng KH và CN vào sản xuất hoặc giải quyết các vấn đề của đời sống xã hội như: “Hỗ trợ nâng cao năng lực chọn tạo, sản xuất và ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất lúa giống tại Công ty TNHH Cường Tân’’, “Hoàn thiện kỹ thuật và sản xuất thử nghiệm 5 lò đốt rác thải sinh hoạt LOSIHO phục vụ cư dân khu vực nông thôn”, “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ sinh học (gen, tế bào, vi sinh) vào các lĩnh vực chủ yếu như nông - ngư nghiệp, bảo vệ môi trường”… Các kết quả nghiên cứu đã đưa ra nhiều giải pháp sáng tạo, giải quyết được những vấn đề mới phát sinh trong quá trình sản xuất, kinh doanh, tạo ra nhiều sản phẩm có chất lượng, có sức cạnh tranh; góp phần tích cực trong việc xây dựng những luận cứ khoa học cho việc hoạch định những chủ trương, chính sách, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đội ngũ trí thức làm công tác lãnh đạo, quản lý đã phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành, triển khai thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực xây dựng Đảng, hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Trí thức trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, văn học nghệ thuật, y tế, KH và CN, môi trường, nông nghiệp, doanh nghiệp… đã có những đóng góp tích cực trong sự nghiệp “trồng người”, đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng; công tác chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân dân; nghiên cứu chuyển giao KH và CN, phát triển các mô hình ứng dụng, phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp nông thôn; đẩy mạnh ứng dụng KH và CN, mở rộng cơ giới hoá và chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng chất lượng, hiệu quả, là lực lượng nòng cốt trong công tác lãnh đạo, điều hành và trực tiếp lao động sản xuất kinh doanh. Đồng thời là lực lượng tiếp nhận, làm chủ và sử dụng có hiệu quả các trang thiết bị kỹ thuật, phương tiện và các ứng dụng khoa học kỹ thuật vào lao động sản xuất đóng góp chung vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Tỉnh chú trọng mở rộng và đa dạng hóa các hình thức hợp tác về KH và CN; nghiên cứu lựa chọn, phát triển một số loại hình tổ chức, diễn đàn KH và CN nhằm tạo cơ chế khuyến khích trí thức KH và CN trong và ngoài nước, đặc biệt là các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội tham gia hoạt động nghiên cứu, đóng góp các chương trình, đề án lớn và những yêu cầu thực tiễn của tỉnh đang đặt ra. Nổi bật như Liên hiệp Hội phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện Giao Thủy cùng Trường Đại học Phenikaa, Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển (Đại học Quốc gia Hà Nội) triển khai dự án nghiên cứu “Nguồn phát thải, nơi tích tụ và các giải pháp nhằm giảm thiểu tác động của rác thải nhựa đến cộng đồng ven biển Việt Nam”. Kết quả nghiên cứu của dự án giúp hiểu rõ hơn về nguồn phát sinh rác thải nhựa đại dương và đánh giá tác động của ô nhiễm rác thải nhựa đến các hoạt động kinh tế - xã hội, chất lượng môi trường, hệ sinh thái và sức khỏe con người. Từ đó đề xuất chính sách và giải pháp giảm thiểu tác động của rác thải nhựa đến cộng đồng ven biển tại Việt Nam nói chung, Nam Định nói riêng và các ngành kinh tế liên quan như thủy sản, du lịch...

Mặc dù chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn song đội ngũ tri thức KH và CN từng ngành, từng lĩnh vực đã nỗ lực phát huy huy năng lực, sở trường, tư duy, tạo ra những sản phẩm vật chất, tinh thần có hàm lượng chất xám cao, đóng góp vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh./.

Bài và ảnh: Ngọc Ánh