Quản lý, giám sát hoạt động kiểm định phương tiện đo lường

Những năm gần đây, hoạt động đo lường, thử nghiệm luôn được quan tâm, tăng cường công tác quản lý nên đã đi vào nền nếp, hoạt động ngày càng hiệu quả, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, hội nhập kinh tế quốc tế đặt ra những nhiệm vụ ngày càng cao cho hoạt động này để đáp ứng vào quá trình chủ động nâng cao chất lượng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm, hàng hóa.

Kiểm định áp suất của đồng hồ áp lực tại Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ Khoa học và Công nghệ.

Thời gian qua, Trung tâm Ứng dụng dịch vụ Khoa học và Công nghệ (KH và CN) được đầu tư hệ thống hiệu chuẩn đo lường thông dụng trong thương mại và công nghiệp ở 7 lĩnh vực: điện, áp suất, khối lượng, dung tích, độ dài, nhiệt, lực - độ cứng và được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Bộ KH và CN) công nhận đạt chuẩn năng lực kiểm định, hiệu chuẩn phương tiện đo theo 33 quy trình kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm. Bình quân mỗi năm, Trung tâm kiểm định, hiệu chuẩn 24 nghìn phương tiện đo trên địa bàn. Bên cạnh đó, Trung tâm còn tổ chức thực hiện kịp thời kiểm định phương tiện đo cho các tổ chức, cá nhân theo kiến nghị của công tác thanh tra, kiểm tra; chủ động rà soát, cập nhật và định kỳ cung cấp thông tin kiểm định cho bộ phận quản lý Nhà nước. Ngoài Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ KH và CN (Sở KH và CN), Trung tâm Thí nghiệm điện Nam Định của Chi nhánh Công ty TNHH Một thành viên Thí nghiệm điện miền Bắc (Tổng Công ty Điện lực miền Bắc) cũng được công nhận hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo theo quy định của Luật Đo lường với Phòng thí nghiệm kiểm định công tơ 1 pha, 3 pha, TI, TU và thực hiện công việc liên quan đến công tác chuyên môn thí nghiệm điện.

Hiện trên toàn tỉnh có khoảng 200 chợ, trung tâm thương mại; trên 3.000 doanh nghiệp sản xuất công nghiệp; gần 300 cửa hàng kinh doanh xăng dầu; trên 200 cửa hàng kinh doanh vàng bạc có sử dụng phương tiện đo và thực hiện phép đo trong thanh toán giao nhận. Theo số liệu thống kê của Sở KH và CN, toàn tỉnh có trên 1 triệu phương tiện đo nhóm 2 các loại (thuộc diện phải kiểm định) và hàng trăm nghìn phương tiện đo nhóm 1 đa dạng về chủng loại. Một số tổ chức sử dụng phương tiện đo có số lượng lớn như: Công ty Điện lực Nam Định với trên 700 nghìn phương tiện đo, 2 Công ty kinh doanh nước sạch có trên 200 nghìn phương tiện đo. Bên cạnh đó, một số tổ chức, cá nhân khác có sử dụng phương tiện đo trong khám, chữa bệnh, thực thi công vụ, đảm bảo an toàn số lượng không lớn. Còn lại là số lượng lớn các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ sử dụng phương tiện đo trong hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng đóng gói sẵn, tập trung chủ yếu vào các sản phẩm hàng hóa là lương thực, bánh kẹo, khí hóa lỏng… Trong quá trình kiểm định, hiệu chuẩn, các đơn vị đã phát hiện, loại bỏ nhiều phương tiện đo không đảm bảo yêu cầu; đồng thời giúp các cơ quan chức năng xử lý các vi phạm về đo lường, giúp các tổ chức, cá nhân khắc phục kịp thời sai lệch của phương tiện đo trong các lĩnh vực.

Kiểm định Xitec ô tô tại Trung tâm Ứng dụng, dịch vụ Khoa học và Công nghệ.

Thực hiện Luật Đo lường đối với tổ chức kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm, tháng 6-2023, Sở KH và CN đã thành lập Đoàn Thanh tra Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ KH và CN và Trung tâm Thí nghiệm điện Nam Định. Đoàn đã tiến hành kiểm tra các điều kiện theo quy định đối với hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm như: Tư cách pháp nhân của các đơn vị; việc đảm bảo tính pháp lý theo quy định đối với hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm; cơ sở, vật chất, kỹ thuật; các quy trình kiểm tra, hiệu chuẩn, thử nghiệm đang áp dụng trong hoạt động của đơn vị; nhân viên kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm; việc xây dựng và vận hành hệ thống quản lý được thiết lập theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO/IEC 17025; việc đảm bảo điều kiện khác theo quy định về điều kiện hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm. Trong thời kỳ thanh tra, Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ KH và CN đã thực hiện kiểm định 19.504 phương tiện đo đạt yêu cầu kỹ thuật các loại (công tơ điện, điện tim, điện não, máy biến áp, cột đo xăng dầu…); thực hiện hiệu chuẩn với 735 phương tiện đo độ dài, đo nhiệt độ. Trung tâm Thí nghiệm điện Nam Định đã thực hiện kiểm định đối với 37.177 phương tiện đo các loại công tơ điện tử 1 pha, 3 pha, TI, TU; trong đó 37.052 phương tiện đo đạt yêu cầu kỹ thuật, 125 phương tiện đo không đạt. 

Kết quả thanh tra cho thấy, các đơn vị đã đảm bảo các điều kiện của tổ chức cung cấp dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm như: có tư cách pháp nhân theo quy định, đủ cơ sở vật chất kỹ thuật, quy trình kiểm định phù hợp, đủ nhân viên kỹ thuật… Ngoài ra, các đơn vị đã thiết lập và duy trì hệ thống quản lý chất lượng TCVN ISO/IEC 17025:2017. Tuy nhiên, một số quy trình của Trung tâm Thí nghiệm điện Nam Định như: đánh giá nội bộ, đảm bảo sức khỏe và an toàn… chưa có biểu mẫu đính kèm. Ngoài ra, việc lưu trữ hồ sơ chỉ định, hồ sơ chứng nhận kiểm định viên đo lường của 2 đơn vị chưa đầy đủ theo quy định tại Thông tư 24/2013/TT-BKHCN ngày 30-9-2013 về hoạt động kiểm định, hiệu quả, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường. 

Sở KH và CN đã yêu cầu các đơn vị duy trì việc áp dụng, rà soát các quy trình theo hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO/IEC 17025 đảm bảo sự phù hợp trong quá trình triển khai công việc; thực hiện lưu giữ hồ sơ chỉ định, hồ sơ đăng ký, hồ sơ chứng nhận kiểm định viên đo lường, hồ sơ chứng nhận chuẩn đo lường theo Thông tư 24/2013/TT-BKHCN. Từ năm 2021, Điện lực Nam Định đã tiến hành việc thay thế định kỳ các phương tiện đo điện năng từ công tơ điện kiểm cảm ứng sang công tơ điện kiểu điện tử, các công tơ điện kiểu điện tử trước khi lắp đặt đã được kiểm định ban đầu và còn hiệu lực. Thời gian tới, căn cứ quy định về hiệu lực kiểm định của phương tiện đo và năng lực kiểm định, Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ KH và CN cần có kế hoạch trong việc tiếp tục thực hiện kiểm định phương tiện đo đối chứng theo quy định. 

Qua thanh tra đã giúp các đơn vị hiểu và thực hiện đúng các quy định pháp luật về hoạt động về kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo. Từ đó góp phần kiểm soát các phương tiện đo quan trọng trong giao nhận thương mại, đảm bảo an toàn sức khỏe trên địa bàn./.

Bài và ảnh: Ngọc Ánh