Hiện nay, tình hình tệ nạn xã hội ngày càng phức tạp, luôn rình rập môi trường học đường, kẻ xấu luôn sẵn sàng tìm mọi cách để lôi kéo học sinh tham gia, trong khi việc xây dựng môi trường xã hội văn hóa, lành mạnh chưa thật sự hiệu quả; tác động mặt trái của những dịch vụ, sản phẩm văn hóa, công nghệ thông tin như các trò chơi game, mạng xã hội, cộng với việc cha mẹ học sinh thiếu quan tâm, giáo dục con cái, vẫn còn phụ huynh “khoán trắng” việc giáo dục học sinh cho nhà trường; công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong quản lý, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh dù được quan tâm thực hiện song chưa đáp ứng yêu cầu thực tế...
 |
| Một giờ học theo phương pháp mới ở Trường Tiểu học xã Trung Thành (Vụ Bản). |
Đứng trước thực trạng trên, Sở GD và ĐT đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục thực hiện tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho học sinh thông qua tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên thiếu niên và nhi đồng; đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong ngành gắn với cuộc vận động “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”; xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, lối sống lành mạnh, chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, đáp ứng yêu cầu “Đổi mới, sáng tạo trong dạy và học”. Các nhà trường chú trọng xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện; đổi mới các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa, giáo dục kỹ năng sống, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện cho học sinh với nhiều hình thức phong phú, đa dạng như giảng dạy chính khóa các môn Đạo đức, Giáo dục công dân hoặc lồng ghép, tích hợp vào các môn học khác; qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp và ngoài nhà trường, có sự phối hợp với cha mẹ học sinh và các đoàn thể, tổ chức xã hội. Cụ thể như: Phối hợp với Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các tổ chức đoàn thể khác trong nhà trường tổ chức các hoạt động “về nguồn”, nói chuyện truyền thống, viếng và thắp nến tri ân nghĩa trang liệt sĩ; tổ chức cho học sinh tham gia các phong trào thanh niên tình nguyện, chương trình Học kỳ quân đội, Học làm người có ích,... Tổ chức, hướng dẫn, vận động, thu hút học sinh tham gia các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục, thể thao, sinh hoạt trong các câu lạc bộ chuyên đề để phát huy được tính tự tin và sáng tạo trong học sinh. Đặc biệt, theo định hướng phát triển năng lực học sinh, nhà trường đã đổi mới, đẩy mạnh các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, qua đó góp phần giáo dục kỹ năng sống. Các trường đã tăng cường các hoạt động kết nối tri thức từ bài học trong chương trình giáo dục phổ thông với kinh nghiệm thực tiễn nhằm giải quyết các tình huống, các vấn đề trong cuộc sống. Tìm hiểu, lựa chọn và khuyến khích học sinh tham gia các cuộc thi kiến thức bổ ích tổ chức trực tuyến, các cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học, cuộc thi Giao thông thông minh... thu hút nhiều học sinh tham gia. Từ các sân chơi tri thức, học sinh tích lũy kiến thức kinh nghiệm thực tế bổ sung cho các tri thức hàn lâm sách vở; rèn các kỹ năng giao tiếp, thuyết trình trước đông người, làm việc theo nhóm, ra quyết định; cách xử lý tình huống trong cuộc sống, đồng thời tạo môi trường thuận lợi nhằm khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo, biết phát huy thế mạnh cá nhân của từng học sinh ở từng bậc học. Ở bậc tiểu học, tập trung tổ chức hoạt động trải nghiệm; giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, kỹ năng tự bảo vệ bản thân tránh bị xâm hại, bạo lực, ý thức giữ gìn môi trường xanh - sạch - đẹp. Bậc trung học chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống của giáo viên, học sinh; khắc phục tình trạng bạo lực học đường và các hiện tượng tiêu cực khác bằng việc tăng cường nền nếp, kỷ cương xây dựng văn hóa học đường với một môi trường học tập lành mạnh, an toàn; chỉ đạo triển khai thực hiện Thông tư số 06/2019-BGDĐT về Quy định quy tắc ứng xử trong các cơ sở giáo dục. Các nhà trường thường xuyên quan tâm bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên làm công tác Đoàn, Đội; phối hợp với gia đình cùng phổ biến, hướng dẫn và cam kết thực hiện tốt việc giáo dục đạo đức, lối sống, góp phần hướng dẫn học tập, rèn luyện cho con em trong gia đình. Tăng cường tổ chức các hoạt động vui chơi và tương tác, trải nghiệm với môi trường xung quanh; duy trì tốt các CLB bộ môn: Aerobic, võ thuật - võ nhạc, các môn bóng, cầu lông, cờ vua… Tiêu biểu như các trường: THPT Nguyễn Khuyến, THPT chuyên Lê Hồng Phong (thành phố Nam Định); Trường THPT Nguyễn Trường Thúy (Xuân Trường). Qua các hoạt động này một mặt hướng các em vào hoạt động lành mạnh ngoài giờ học chính, hạn chế thời gian rỗi, thời gian “chết” để bị lôi kéo vào các hoạt động tiêu cực, không lành mạnh. Mặt khác, phát huy phẩm chất, năng lực của học sinh; kịp thời nắm bắt tư tưởng, tâm lý, phát hiện và xử lý sớm những mâu thuẫn, xung đột trong học sinh…
Tuy nhiên ở một số trường, việc tổ chức các hoạt động này vẫn chưa thật sự hiệu quả, biểu hiện qua tình trạng còn một số học sinh vi phạm chuẩn mực đạo đức, vi phạm pháp luật, bạo lực học đường vẫn xảy ra, việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường, xã hội trong giáo dục học sinh chưa chặt chẽ…
Để khắc phục tồn tại, làm tốt hơn nữa công tác giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho học sinh, ngành GD và ĐT và các nhà trường cần phối hợp với chính quyền địa phương có các giải pháp bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn, không để các đối tượng xấu lôi kéo học sinh tham gia các tệ nạn xã hội hay các vụ việc vi phạm về đạo đức, lối sống tại địa phương, đặc biệt là khu vực xung quanh trường học. Tạo thêm điểm sinh hoạt cho thanh thiếu nhi tại địa phương, nhất là vào dịp hè; phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm của gia đình, các đoàn thể (Đoàn, Hội, Đội) trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ em và phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong hướng dẫn, quản lý và tạo điều kiện thuận lợi cho con em học tập và rèn luyện tại nhà trường./.
Bài và ảnh: Minh Thuận
