Gia đình bác Nguyễn Minh Tự, thôn 1, xã Yên Hưng (Ý Yên) từ lâu đã được người dân địa phương bình xét là Gia đình xuất sắc tiêu biểu làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài. Trong gia đình bác, các con trai, con gái, con dâu, con rể, các cháu nội, ngoại đều thành đạt bởi mọi người trong gia đình đều tích cực động viên, khích lệ các con, cháu chăm chỉ học tập, tu dưỡng đạo đức, trở thành người có ích cho xã hội. Hiện gia đình bác có 7 người là sĩ quan quân đội, trong đó 4 người quân hàm cấp tá; 5 cháu đã tốt nghiệp đại học và có việc làm ổn định, 2 cháu đang học đại học, cao đẳng; 3 cháu đi du học, nay đã trưởng thành, trong đó 1 tiến sĩ, 2 thạc sĩ. Là hội viên hội khuyến học thôn, tuy tuổi cao nhưng bác Tự luôn thăm hỏi, động viên các cháu tích cực học tập, đặc biệt, cháu nào có hoàn cảnh khó khăn vươn lên học giỏi đều được bác thưởng. Gia đình bác đã ủng hộ quỹ khuyến học khuyến tài dòng họ số tiền gần 10 triệu đồng và còn trợ giúp các cháu ở quê đỗ vào các trường trung cấp, cao đẳng, đại học, mỗi suất từ 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng từ 3-5 năm; sau khi các cháu ra trường lại chuyển số tiền đó cho các cháu khác mượn. Đến nay hai bác đã trợ giúp 13 cháu với tổng số tiền 14 triệu đồng.
 |
| Cô và trò Trường Trung học cơ sở Yên Mỹ trong một giờ học Toán. |
Dòng họ Bùi, làng La Ngạn, xã Yên Đồng là dòng họ có truyền thống hiếu học tiêu biểu của huyện Ý Yên. Phần đông người dân trong họ đều coi trọng giáo dục, chăm lo cho sự nghiệp khuyến học khuyến tài của dòng họ. Bà con trong họ luôn đoàn kết để phát huy truyền thống hiếu học của tổ tiên và khơi dậy ý thức học tập của con em trong họ. Mỗi gia đình trong họ tự nguyện đóng góp cho quỹ khuyến học dòng họ 20 nghìn đồng/năm để mọi người cùng có trách nhiệm, nghĩa vụ đối với công tác khuyến học dòng họ. Nhiều người ủng hộ quỹ khuyến học dòng họ 1 triệu đồng, có người ủng hộ tới 15 triệu đồng như ông Bùi Công Cảnh, người con xa quê ở Thành phố Hồ Chí Minh. Mỗi năm dòng họ có từ 25-40 cháu từ mầm non đến đại học được khen thưởng. Quỹ khuyến học dòng họ đến nay có số dư 56.896 triệu đồng; đã phát thưởng cho 416 lượt cháu được khen ở các cấp học. Từ công tác khuyến học dòng họ, đã giúp đỡ 2 cháu gia đình nghèo vượt khó theo học làm nghề. Nhiều hộ trong họ có khó khăn về kinh tế nhưng vẫn nỗ lực vươn lên có 2-3 con vào đại học, gia đình đạt “Gia đình học tập”. Dòng họ đã có 3 tiến sĩ, 3 thạc sĩ, 46 đại học, 25 cao đẳng. Nhiều con cháu trong họ ra trường công tác và thành đạt trên nhiều lĩnh vực ở các cơ quan Đảng, Nhà nước, các công ty, doanh nghiệp… và đóng góp trở lại cho phong trào khuyến học dòng họ. Năm 2016, dòng họ Bùi, làng La Ngạn được huyện tặng bức trướng “Dòng họ hiếu học” vì nhiều năm dẫn đầu xã về phong trào khuyến học.
Thôn Trung, xã Yên Khánh (Ý Yên) nhiều năm được đánh giá có phong trào khuyến học khuyến tài phát triển mạnh. Thôn có 5 dòng họ thì cả 5 dòng họ đều đăng ký xây dựng “Dòng họ học tập”, 150/160 hộ gia đình (đạt tỷ lệ 94%) của 5 dòng họ đăng ký xây dựng “Gia đình học tập”. Từ năm 2016 đến nay, thôn đã có 152 học sinh được khen thưởng; trong đó, khen do đỗ vào các trường đại học và học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh là 47 cháu, tổng số tiền thưởng gần 7 triệu đồng. Để phát triển quỹ khuyến học, chi Hội Khuyến học thôn quy định mỗi khẩu đóng 10 nghìn đồng/năm và vận động con em xa quê, các gia đình có điều kiện ủng hộ thêm; tiêu biểu như các anh: Hoàng Bá Nam, Hoàng Bá Văn, Hoàng Công Thứ, Hoàng Duy Hoan đã ủng hộ quỹ khuyến học thôn 30 triệu đồng.
Xây dựng “Đơn vị học tập” tiêu biểu, Trường Trung học cơ sở Yên Hưng (Ý Yên) đã phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, các đoàn thể, tổ chức xã hội trên địa bàn làm tốt công tác khuyến học khuyến tài, huy động học sinh giỏi về học tập, rèn luyện tại trường. Nhà trường không có học sinh lưu ban, học sinh bỏ học. Học sinh thuộc gia đình nghèo, cận nghèo được miễn giảm học phí và các khoản đóng góp khác; được nhà trường quan tâm hỗ trợ kinh phí học tập và kêu gọi các mạnh thường quân ủng hộ các suất học bổng có giá trị để khắc phục khó khăn, vươn lên học tập. Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, nhà trường triển khai các lớp tập huấn, khuyến khích giáo viên học tập nâng cao trình độ. Toàn trường đã có 100% cán bộ, giáo viên, nhân viên đạt chuẩn đào tạo; 13/18 cán bộ, giáo viên, nhân viên vượt chuẩn đào tạo (đạt tỷ lệ 72,2%). Những năm học gần đây, nhà trường luôn có 57 học sinh đoạt giải học sinh giỏi cấp huyện, 100% học sinh thi và đỗ vào các trường công lập so với số học sinh dự thi, thứ hạng xếp thứ 6/33 trường trong huyện…
Là địa phương có truyền thống hiếu học nên khi triển khai xây dựng các mô hình “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập”, “Đơn vị học tập”…, đa số người dân trong huyện đã nhận thức được ý nghĩa và tác dụng lâu dài của việc xây dựng một xã hội học tập. Đến nay, toàn huyện đã có 28,6% dân số tham gia hội khuyến học các cấp; 34.072 gia đình trong tổng số 66.545 gia đình đăng ký xây dựng “Gia đình học tập”, trong đó có 26.663 gia đình đạt “Gia đình học tập”; 780 dòng họ (chiếm 43,6% dòng họ) đăng ký phấn đấu xây dựng “Dòng họ học tập”, trong đó có 581 dòng họ đạt “Dòng họ học tập”; 479 thôn, tổ dân phố đăng ký xây dựng “Cộng đồng học tập” (chiếm 100% số đơn vị trong huyện), trong đó số đạt là 353 đơn vị; cả 32 xã, thị trấn đều đăng ký xây dựng “Cộng đồng học tập cấp xã”, trong đó có 13 xã, thị trấn được UBND huyện quyết định công nhận “Cộng đồng học tập cấp xã”. Nhiều địa phương có sự phối hợp hiệu quả, cụ thể, sinh động trong quá trình triển khai xây dựng các mô hình học tập; tiêu biểu như các xã: Yên Hưng, Yên Phong, Yên Thọ, Yên Cường, Yên Khánh… Đặc biệt, nhiều xã, thị trấn có tới 80-100% số dòng họ đăng ký phấn đấu đạt danh hiệu “Dòng họ học tập” như: Yên Phúc, Yên Lương, Yên Quang, Yên Hồng, Yên Ninh, Yên Hưng, Yên Khánh, Yên Nghĩa, Yên Trung, Yên Thọ, Yên Phong, thị trấn Lâm. Nhiều xã, thị trấn có số gia đình được công nhận “Gia đình học tập” đạt tỷ lệ từ 80% trở lên như: Yên Phúc, Yên Đồng, Yên Ninh, Yên Minh, Yên Hưng, Yên Lợi, Yên Thành, Yên Quang, Yên Chính, thị trấn Lâm. Các “Dòng họ học tập” tiêu biểu như: Dòng họ Bùi Đình thôn Bình Hạ, dòng họ Nguyễn Trí thôn Bình Thượng (Yên Thọ); dòng họ Ngô Văn thôn Từ Liêm (Yên Khánh); dòng họ Trần Đức, thôn Thuỵ Nội (Yên Lương); dòng họ Trịnh thôn Cầu (Yên Mỹ); dòng họ Hoàng, thôn Đô Hoàng (Yên Thành)…
Phong trào xây dựng các mô hình học tập ở Ý Yên mỗi nơi có một cách làm riêng mang tính đặc thù nhưng mục tiêu chung là mong muốn xây dựng xã hội học tập nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá quê hương, đất nước. Phong trào đang được các cấp hội khuyến học trong huyện tiếp tục nhân rộng./.
Bài và ảnh: Minh Thuận
