Từ lâu, phong trào xây dựng dòng họ hiếu học ở tỉnh ta đã trở thành điểm sáng của cả nước. Kế thừa kết quả đạt được của “Dòng họ hiếu học”, những năm qua các dòng họ trong tỉnh tích cực thực hiện các tiêu chí xây dựng “Dòng họ học tập”, tạo động lực thúc đẩy phong trào xây dựng cộng đồng khuyến học ở các thôn, làng, góp phần xây dựng thành công xã hội học tập.
Mỗi “Dòng họ học tập” đều có cách làm khác nhau. Dòng họ Cao Trần, xã Giao Tiến (Giao Thuỷ), từ lâu đã tích cực chăm lo cho sự nghiệp khuyến học, khuyến tài, đi đầu trong công tác khuyến học dòng họ của xã. Triển khai xây dựng “Dòng họ học tập”, dòng họ đã vận động 260 gia đình đăng ký xây dựng “Gia đình học tập” (chiếm gần 75% số gia đình trong họ), trong đó đã có 209 gia đình đạt danh hiệu “Gia đình học tập” (chiếm 80,4% số gia đình đăng ký). Hiện dòng họ có 380 hội viên khuyến học. Từ năm 2016 đến nay, dòng họ đã tổ chức khen thưởng cho 357 lượt học sinh, sinh viên là con em trong họ có hoàn cảnh khó khăn với tổng số tiền gần 40 triệu đồng. Quỹ khen thưởng của dòng họ có số dư 200 triệu đồng. Các gia đình trong dòng họ đoàn kết giúp đỡ nhau học tập, phát triển kinh tế; số gia đình khá giả của dòng họ chiếm tỷ lệ cao so với mức bình quân chung của địa phương. Dòng họ Cao Trần 3 năm liền đạt “Dòng họ học tập” tiêu biểu. Dòng họ Nguyễn Phúc, tả Hà miền Hồng Thiện, xã Xuân Hồng (Xuân Trường) có 5 chi với 213 hộ, 567 khẩu. Quỹ khuyến học dòng họ hiện có số dư 47 triệu đồng. Hàng năm khi kết thúc năm học, Ban Khuyến học dòng họ tổ chức tuyên dương khen thưởng cho 50-70 cháu ở các cấp học đạt thành tích cao trong học tập, các cháu hoàn cảnh gia đình khó khăn vươn lên trong học tập, các cháu thi đỗ hoặc đạt thành tích cao tại các trường đại học, cao đẳng với tổng số tiền khoảng 9-10 triệu đồng/năm. Đến nay 100% số gia đình trong họ đã đăng ký và đã đạt các tiêu chí “Gia đình học tập” theo quy định. Trong họ, nhiều gia đình có con em thành đạt; tiêu biểu như: Gia đình ông Nguyễn Thanh Hiếu, xóm 35, xã Xuân Hồng có 5 người con, trong đó có 1 phó giáo sư, 1 tiến sĩ, 1 thạc sĩ, 2 cử nhân. Đến nay 100% số gia đình trong họ đã đạt các tiêu chí “Gia đình học tập”. Từ năm 2016, dòng họ Đỗ, làng Nhân Nhuế, xã Mỹ Thuận (Mỹ Lộc) đã có 100% số gia đình đăng ký và đến nay đã có trên 80% gia đình đạt “Gia đình học tập”. Để thúc đẩy phong trào học tập của con cháu, dòng họ có nhiều hình thức động viên, khen thưởng linh hoạt như: Khen thưởng học sinh, sinh viên có thành tích cao trong học tập, có ý thức phấn đấu vượt khó khăn để học tốt, có hành động dũng cảm, việc làm đẹp… Những thành tích học tập hoặc những hành động đẹp, việc làm tốt của con em trong họ đều được ghi vào sổ vàng của họ. Đến nay quỹ khuyến học của dòng họ có 120 triệu đồng. Hàng năm, dòng họ có từ 40-50 cháu được khen thưởng do đoạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp quốc gia, quốc tế, thi đỗ đại học… Dòng họ Nguyễn Đại Tôn xóm 12 và 13 xã Hải Long (Hải Hậu) có 240/267 hộ đăng ký xây dựng “Gia đình học tập”, trong đó có 196 hộ đạt “Gia đình học tập”. Quỹ khuyến học của họ luôn duy trì 40-43 triệu đồng, hàng năm tổ chức phát thưởng cho 80-100 lượt con em là học sinh vượt khó học giỏi.
Toàn tỉnh hiện có 3.398/4.448 dòng họ đăng ký xây dựng “Dòng họ học tập” (87,6%); trong đó 3.075 dòng họ đã được công nhận “Dòng họ học tập” (đạt 69,1%). Theo thống kê sơ bộ, 55 dòng họ có quỹ từ 100 triệu đồng đến 4 tỷ đồng, trong đó dòng họ Phạm, họ Đào, xã Nam Thanh có quỹ khuyến học 4 tỷ đồng, họ Vũ, xã Nam Cường (Nam Trực) có quỹ 1,1 tỷ đồng… để động viên, trao thưởng, cấp học bổng cho con em trong họ vươn lên học tốt. Việc tổ chức và hoạt động của “Dòng họ học tập” ngày càng phát triển, tạo thành phong trào sâu rộng. Ngoài việc thúc đẩy con cháu trong họ học hành tiến bộ, còn góp phần xây dựng tinh thần đoàn kết trong họ, phong trào “Dòng họ học tập” còn tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội và hỗ trợ phát triển giáo dục, xây dựng quỹ khuyến học ở địa phương. Việc xây dựng dòng họ học tập đã thu hút trên 90% gia đình trong các dòng họ tham gia và là hội viên khuyến học. Quỹ khuyến học dòng họ luôn chiếm 45-50% số dư quỹ toàn tỉnh. Đây là động lực để xây dựng dòng họ học tập, phát triển khuyến học khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trên địa bàn. Bởi “Dòng họ học tập” không chỉ những người ở quê mà nhiều người trong dòng tộc thành đạt ở trong nước và nước ngoài cũng thường xuyên chăm lo cho con em trong họ và quê hương. Tiêu biểu như các huyện: Nam Trực, Trực Ninh, Hải Hậu, Xuân Trường, Giao Thuỷ, Ý Yên…, các dòng họ tạo động lực thi đua giữa các gia đình trong họ và thi đua với các dòng họ trên địa bàn ra sức học tập, trau dồi tài, đức, góp phần xây dựng đời sống văn hoá, chấp hành chính sách pháp luật, giữ gìn an ninh trật tự ở địa phương.
Việc xây dựng “Dòng họ học tập” có vai trò quan trọng trong công tác khuyến học, khuyến tài từ cơ sở; góp phần xây dựng thành công xã hội học tập trong tỉnh./.
Minh Thuận
