Trên địa bàn tỉnh hiện có 15 trung tâm Giáo dục thường xuyên (GDTX), trong đó có 2 trung tâm cấp tỉnh và 13 trung tâm cấp huyện. Năm học 2013-2014, toàn tỉnh có trên 4.000 học viên học tại các trung tâm GDTX, trong đó có 3.763 học viên THPT, 450 học viên THCS. So với chỉ tiêu tuyển sinh, số lượng học sinh đăng ký vào học tại các trung tâm GDTX chỉ đạt gần 50%. Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn do chất lượng học sinh có “đầu vào” thấp, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên còn hạn chế, nhưng hằng năm các trung tâm GDTX vẫn duy trì tốt các hoạt động giáo dục, góp phần vào việc phổ cập giáo dục trung học trong tỉnh.
Trung tâm GDTX Hải Hậu là một trong những đơn vị tiêu biểu của ngành GDTX trong tỉnh. Hằng năm trung tâm thực hiện tốt nhiệm vụ xoá mù chữ, bổ túc văn hoá, tổ chức các lớp chuyên đề, ngoại ngữ - tin học và liên kết đào tạo. Nhằm thu hút học viên hệ THCS và THPT đến lớp, trung tâm chú trọng nâng cao chất lượng đào tạo, cử cán bộ quản lý, giáo viên đi tập huấn, tham gia các lớp bồi dưỡng về chính trị, bồi dưỡng kiến thức sử dụng thiết bị dạy học, tin học, tham gia các đợt sinh hoạt chuyên môn do Sở GD và ĐT tổ chức. Do chất lượng “đầu vào” của học viên thấp, ý thức học tập và rèn luyện chưa cao, trung tâm đã đặt công tác giáo dục đạo đức là nhiệm vụ hàng đầu. Được sự chỉ đạo của Ban giám đốc trung tâm, mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp phải nêu cao vai trò, trách nhiệm, nắm bắt được hoàn cảnh, tâm tư, nguyện vọng của học viên để xây dựng kế hoạch giúp đỡ, nhất là đối với học viên có hoàn cảnh khó khăn, gia đình nghèo. Ngoài ra, trung tâm đẩy mạnh các hoạt động VHVN, TDTT tổ chức các buổi sinh hoạt đoàn thể, ngoại khóa, nói chuyện phòng chống tệ nạn xã hội… Năm học 2013-2014, trung tâm có 275 học viên theo học hệ THPT, trong đó, 83,13% học viên xếp loại hạnh kiểm tốt, 16,07% học viên có hạnh kiểm khá; 1,09% học viên xếp loại học lực giỏi, 93,45% học viên xếp loại học lực trung bình, khá.
Khó khăn đặt ra là công tác tuyển sinh và tình trạng học viên bỏ học diễn ra ở tất cả các trung tâm GDTX trong tỉnh. Nguyên nhân do một bộ phận người dân chưa nhận thức đúng và đầy đủ về chức năng nhiệm vụ của GDTX trong việc nâng cao dân trí và đào tạo nguồn nhân lực cho địa phương. Cơ chế, kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị cho GDTX chưa tương xứng với chức năng, nhiệm vụ được giao. Ở một số trung tâm, cán bộ, giáo viên còn ngại đổi mới, ý thức tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ chưa cao. Đội ngũ giáo viên trẻ được bổ sung về các trung tâm chưa có kinh nghiệm giảng dạy. Việc đa dạng hóa loại hình học tập cũng tạo ra những thách thức không nhỏ trong công tác quản lý và nâng cao chất lượng đầu ra cho học viên. Bên cạnh đó, đối tượng học chương trình GDTX có xu thế giảm nhanh do số lượng học sinh tốt nghiệp THCS giảm, số lượng học sinh tuyển vào các trường THPT và số học sinh đi học các trường, trung tâm nghề tăng theo xu thế phân luồng. Chất lượng học viên được tuyển vào lớp đầu cấp yếu, điều kiện học tập còn nhiều khó khăn. Trong khi đó, một bộ phận học viên còn thiếu ý thức rèn luyện, chưa chịu khó học tập nên kết quả học tập kém. Trước thực trạng trên, năm học vừa qua, ngành GD và ĐT đã thực hiện nhiều biện pháp nâng cao chất lượng dạy và học trong các cơ sở GDTX như: Tiếp tục chỉ đạo, rút kinh nghiệm và hướng dẫn thực hiện bộ phân phối chương trình chi tiết 8 môn học; tập huấn về dạy, học và kiểm tra, đánh giá theo chuẩn kiến thức, kỹ năng chương trình GDTX cấp THPT; hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học theo chỉ đạo của Bộ GD và ĐT; tập huấn ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý cho cán bộ quản lý, nhân viên hành chính các trung tâm; bồi dưỡng kỹ năng soạn bài giảng điện tử; phát động phong trào tự làm thiết bị, đồ dùng dạy học; hướng dẫn ôn tập các môn thi tốt nghiệp THPT, thi học sinh giỏi lớp 12; phối hợp với các phòng, ban chức năng; tăng cường công tác thanh, kiểm tra việc thực hiện chương trình giảng dạy, nền nếp, quy chế chuyên môn và công tác chuẩn bị thi tốt nghiệp của tất cả trung tâm GDTX... Vì vậy, kết quả trong các kỳ thi học kỳ, cuối năm đạt cao hơn năm học trước. Với tổng số 3.763 học viên cấp THPT, đã có 28,99% học viên có học lực khá (tăng 6% so với năm học trước), 1,03% học viên có học lực giỏi. Trong kỳ thi tốt nghiệp năm học 2013-2014, toàn tỉnh có 99,57% học viên đỗ tốt nghiệp.
Tuy đã có nhiều cố gắng trong công tác nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo đối với loại hình GDTX, nhưng để đạt được chất lượng cao vẫn là bài toán nan giải đối với các trung tâm GDTX trong tỉnh. Một trong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng GDTX chưa cao, theo đánh giá của ngành GD và ĐT là do chương trình GDTX hệ THPT vẫn quá tải; một số trung tâm GDTX chưa chỉ đạo quyết liệt hoặc chưa có chế tài cũng như khuyến khích giáo viên thực hiện việc đổi mới phương pháp, ra đề, kiểm tra, đánh giá. Việc soạn và sử dụng giáo án điện tử, khai thác và sử dụng thiết bị dạy học còn hạn chế, mang tính hình thức nên hiệu quả thấp. Hiệu quả sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học nói chung và đồ dùng thiết bị tự làm còn hạn chế. Tình trạng học viên bỏ học còn nhiều, trong năm học 2013-2014 có tới 217 học viên bỏ học… Để khắc phục những hạn chế, yếu kém trong các cơ sở GDTX, năm học 2014-2015, Sở GD và ĐT tiếp tục củng cố mô hình hoạt động của các trung tâm GDTX, thực hiện mở rộng việc dạy văn hóa kết hợp với dạy nghề hoặc TCCN, duy trì tỷ lệ học viên đến lớp. Tiếp tục tăng cường đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, giáo viên, xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán. Tổ chức các lớp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, sinh viên và người lao động; đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên, nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Đổi mới công tác quản lý, tăng cường nền nếp, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ sở GDTX; chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, dạy học nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ năm học, góp phần vào việc phân luồng học sinh sau THCS và phổ cập trung học của tỉnh./.
Hồng Minh
