Trong ký ức của những đứa trẻ nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ, cuối thu có lẽ là khoảng thời gian đẹp nhất trong năm. Đã qua rồi những ngày mưa ngâu, những ngày bão lũ. Nắng trong vắt như thủy tinh đổ tràn trên vòm lá bàng bắt đầu lốm đốm vàng. Thoảng trong gió, hương hoa ngâu, hương ổi chín, hương cốm mới gói trong lá sen cuối mùa thật dịu dàng, quyến rũ. Giữa bao hương sắc của mùa thu ưu ái dành tặng cuộc đời, mấy ai quên được vị ngậy thơm của món xôi chim ngói.
 |
Nhớ những ngày thu xưa, khi gió heo may man mác, sáng sớm mờ sương theo mẹ ra đồng thăm lúa, nghe hơi thu lành lạnh thấm vào manh áo mỏng. Cả cánh đồng trải dài mênh mông tít tắp với những gam màu đầy sức sống. Những ruộng lúa tẻ đã hoe hoe đỏ đuôi, bông uốn cong, trĩu nặng, chờ tay người gặt hái. Lác đác vài khoảnh ruộng cấy sớm, lúa vàng rực màu no ấm. Những vạt lúa nếp vừa qua giai đoạn ngậm sữa đang dần chắc hạt, khoe màu xanh cốm non mát mắt. Khoảng thời gian này, chim ngói từng đàn từ phương Bắc bay về tránh rét. Từ trên bầu trời xanh biếc, trắng nõn những cụm mây bông, chim ngói sà xuống cánh đồng thơm sực nức hương lúa chín, tìm nhặt thóc rơi thóc vãi. Những con chim ngói hiền lành, ngơ ngác, có chiếc cổ nhỏ xinh với những đốm lông lấm chấm đen như đeo chuỗi hạt cườm. Những lần đi gặt sớm, mẹ tôi thường bắt được một vài con quẩn chân trong ruộng lúa, mải miết nhặt những hạt thóc vương vãi. Con nào con nấy chắc nịch như nắm cơm do no nê lúa mới. Chỉ việc bắt chéo cánh, buộc bằng dây rơm cho chúng khỏi bay là xong buổi gặt có chiến lợi phẩm mang về. Thịt chim ngói săn chắc và rất ngọt, làm món gì cũng ngon. Chim ngói hầm hạt sen, kẹp vỉ tre nướng hay nấu miến, nấu cháo, thêm chút hành hoa, rau răm thái chỉ, hương thơm từ bếp bay ra tận ngõ. Nhưng ngon nhất là món xôi chim ngói được đồ bằng gạo nếp mới của vụ mùa vừa gặt xong. Từng hạt xôi căng mọng, dẻo mềm quyện với thịt chim ngói băm nhuyễn bùi ngậy, tưởng như mọi tinh túy của đồng đất quê hương cùng về hội tụ, để những ai từng một lần thưởng thức đều không thể nào quên.
Về quê bây giờ vào vụ lúa mùa đã vắng bóng những đàn chim ngói. Lại thấy tiếc nhớ và trào dâng những hình bóng cũ: “Bao giờ gặt lúa tháng Mười/Vàng cây quýt chín, thơm xôi gạo đồ/ Hạt sen chim ngói ninh dừ/ Bõ công vất vả nắng mưa cấy trồng” (Vũ Bằng)./.
Lam Hồng
