Lần nào về quê, tôi cũng giữ thói quen dừng chân nơi cổng làng, dù bây giờ tấm bia hạ mã không còn nữa. Dưới bóng đa sum suê tỏa bóng với những chùm rễ lòa xòa buông chùng trong gió, cổng làng mang vẻ đẹp rêu phong cổ kính gợi bao niềm hoài cổ và cảm giác thật bình yên.
 |
Từ xa nhìn lại, đã thấy mái ngói lợp vảy cá với những đầu đao cong vút như mi mắt in trên nền trời xanh biếc. Ngước lên vòm cổng, thấp thoáng những bụi sanh, si do chim ăn quả nhả hạt xuống mọc thành cây. Bên những mảng tường bong tróc lộ lớp gạch màu đỏ sậm, mấy bụi dương xỉ bền bỉ bám rễ vào các kẽ nứt, vươn những cọng lá xanh mềm phơ phất. Tuổi thơ hồn nhiên của chúng tôi gắn liền với cổng làng, với quán nước của bà cụ hiền từ nồng thơm những thanh quế và ngọt lịm vị kẹo bột. Những buổi chiều hè mát mẻ, bên gốc đa nơi cổng làng, đám con gái thỏa thích chơi đồ hàng, ô ăn quan, nhảy dây. Đám con trai nghịch ngợm túm những chùm rễ đa rủ mành mành chơi đánh đu, có lúc tuột tay ngã lăn ra đất. Bao năm rồi, tiếng cười trong trẻo của những đứa bạn cùng làng vẫn vang vọng trong tôi. Mùa đa chín, cổng làng xôn xao, ríu rít từng đàn chim bay về. Mỗi độ tháng Ba, hoa gạo rụng đỏ mái ngói xanh rêu. Từ cổng làng mỗi sớm mai, mẹ cha ta tay cày tay cuốc ra đồng cạn đồng sâu tất bật với mùa màng. Trong bảng lảng hoàng hôn, đám mục đồng vắt vẻo trên lưng chú trâu đen bóng đủng đỉnh về nhà. Các cụ ông khoan thai tay phe phẩy chiếc quạt mo ra cổng làng hóng gió. Bên cổng làng, bao lần ta dắt em ra đứng ngóng mẹ đi chợ đường xa, sung sướng chia nhau những món quà quê dân dã. Phía sau cổng làng là con đường ngợp cỏ hoa in dấu chân ta ngày hai buổi đến trường, là hàng xóm láng giềng bao đời quần tụ bên nhau, là mái nhà thân thương ấm áp vòng tay cha mẹ. Cổng làng chứng kiến những giọt nước mắt bịn rịn tiễn đưa và niềm vui ngày hội ngộ. Cùng với cây đa, bến nước, mái đình, cổng làng đã làm nên một nét hồn quê đậm đà bản sắc.
Trải qua bao mưa nắng thời gian, cổng làng vẫn vững chãi đứng đó, đón đợi những đứa con xa quê. Để mỗi khi rời phố trở về, lòng chợt bồi hồi khi thấp thoáng đằng xa hình bóng cổng làng thân thuộc./.
Lam Hồng
