Hoàn Công nước Tề đi săn ngoài đầm có Quản Trọng theo hầu. Hoàn Công trông thấy quỷ, nắm tay Quản Trọng hỏi rằng:
- Trọng phụ có thấy gì không?
Quản Trọng thưa: Thần không thấy gì cả.
Hoàn Công về nghe trong người khó chịu, như là mất vía, rồi sinh ốm, mấy hôm không ra chầu.
Có người học trò tên Cáo Ngao vào ra mắt nói rằng:
- Nhà vua đau, là tự mình làm ra cả, chớ ma quỷ nào làm được! Phàm chưng khí tán mà không thu lại được, thì tinh thần suy yếu; cái khí ấy bốc lên trên không xuống được, thì làm cho người ta hay giận dữ, cái khí ấy tụ ở dưới không vận lên được thì làm cho người ta hay mê lú, chóng quên, cái khí ấy không lên không xuống, kết ở giữa bụng, thì sinh ra hoảng hốt.
Hoàn Công hỏi: Thế nhưng có quỷ thực không?
Cáo Ngao thưa: Đất có Thổ Công, sông có Hà Bá, núi có Sơn Thần, bể có Long Vương, đầm có thứ quỷ gọi là Uy Di.
Hoàn Công hỏi hình dạng Uy Di thế nào?
Cáo Ngao thưa: Quỷ Uy Di to như cái cối xe, dài như cái càng xe, mặc áo tía, đội mũ đỏ, tính hay sợ tiếng sấm, tiếng xe, hễ nghe thấy thì đứng sững, hai tay ôm lấy đầu. Ai trông thấy, thì... rồi làm nên đến nghiệp Bá.
Hoàn Công vẫn có chí muốn làm Bá, nghe nói hớn hở cười rằng: “Ấy ta trông thấy cũng như thế đấy”.
Nói đoạn, sửa mũ, mặc áo, ngồi dậy chưa hết một ngày, bệnh đã khỏi tự bao giờ không biết.
Trần Tử Tuyết
Giải nghĩa:
Hoàn Công: Vua nước Tề, đứng đầu Ngũ Bá thời Xuân Thu
Quản Trọng: Tên là Di Ngô, người nước Tề làm tướng giúp Hoàn Công giỏi có tiếng
Trọng phụ: Trọng tôn Quản Trọng; phụ: cha, gọi như thế có ý tôn Quản Trọng như cha
Lời bàn: Hoàn Công thấy quỷ, sinh lo ngờ mà sinh bệnh, sau có người nói thấy qủy mà làm được nghiệp bá thì khỏi bệnh ngay. Thế mới biết có quỷ hay không có quỷ, quỷ hại mình hay lợi cho mình cũng là tự tâm mình tưởng tượng ra cả, rồi yên trí như thế mà thôi. “Đau là tại mình chớ quỷ nào làm” Câu Cáo Ngao nói thật là xác lý, Cáo Ngao lại khéo biết trước, lấy lẽ thuốc thang làm như ông lang rõ bệnh của người ốm, khiến người ốm để tai nghe, sau lấy chuyện vu vơ đâu đâu mà xử được việc mơ hoảng khiến người mới phá được cái lòng lo ngờ mà hóa nên vui vẻ. Tiếc thay đời bây giờ người mê như Hoàn Công thật lắm, mà người biết giải mê được như Cáo Ngao lại không được mấy người./.
Theo Cổ học tinh hoa
